คำถามเกี่ยวกับโรค
โดย วันทนีย์ โลหะประกิตกุล
เรื่อง : ตาแดง
ตาแดง (Conjunctivitis) เป็นภาวะที่บริเวณตาขาวมีสีแดงกว่าปกติ เป็นเพราะหลอดเลือดที่เยื่อตาขยายใหญ่ขึ้น จึงส่งผลให้เห็นเป็นสีแดง สาเหตุของตาแดงมีหลากหลายมากที่พบบ่อยคือ เยื่อตาอักเสบ กระจกตาถลอก ต้อหิน ผง/ฝุ่น/ควัน/สารต่างๆ เข้าตา ขยี้ตา มีอุบัติเหตุที่ตา ปวดศีรษะรุนแรง ไอเรื้อรัง/ไอรุนแรงจนทำให้มีเลือดออกใต้เยื่อตา มีไข้สูง ตาแห้ง ความดันโลหิตสูง โรคภูมิแพ้ โรคเยื่อตาติดเชื้อแบคทีเรียหรือติดเชื้อไวรัส ฯลฯ โรคตาแดงพบได้บ่อยในทุกเพศและทุกวัย อาจเกิดกับตาข้างเดียวหรือพร้อมกันทั้ง 2 ข้าง ทั้งนี้ขึ้นกับสาเหตุ
เกิดจากเชื้อไวรัสในกลุ่ม Adenovirus และ Enterovirus เนื่องจากโรคนี้ติดต่อไปยังผู้อื่นได้ง่าย มักจะมีการระบาดเป็นครั้งคราว แต่เดิมทีโรคนี้มักเป็นในหน้าฝน หน้าน้ำท่วม เพราะทำให้เชื้อโรคกระจายได้ง่าย แต่ในระยะหลังโรคนี้พบได้ตลอดปี
เมื่อได้รับเชื้อ อาจเกิดอาการตาแดงในวันรุ่งขึ้นไปจนถึง 2 สัปดาห์ โดยเริ่มรู้สึกระคายเคืองในตา น้ำตาไหล ตาแดง มีความรู้สึกคล้ายมีผงหรือเม็ดทรายอยู่ในตา มักเป็นข้างเดียวก่อน ถ้าไม่ระวังอาจลามไปตาอีกข้างในเวลาต่อมา ซึ่งพบเป็น 2 ข้างได้ถึง 2 ใน 3 ของผู้ป่วย โดยทั่วไปมักจะมีน้ำตาออกมาเป็นน้ำใสๆ หรือเป็นเมือกเล็กน้อย แต่เมื่อมีติดเชื้อแบคทีเรียซ้ำเติม จึงจะมีขี้ตาข้นคล้ายหนองได้ นอกจากนี้ยังมีหนังตาบวมแดง บริเวณเยื่อตาอาจพบเป็นตุ่มเล็กๆ กระจายไปทั่ว บางรายมีจุดเลือดเล็กๆ กระจาย บางรายอาจพบเป็นเลือดเป็นปื้นใหญ่ๆ ผู้ป่วยบางรายอาจมีน้ำตาไหล โดยน้ำตามีเลือดปนจนทำให้ผู้ป่วยตกใจว่ามีเลือดออกได้ และผู้ที่เป็นมากๆ อาจมีขี้ตาปนเมือกจนเป็นแผ่นติดเยื่อตาได้
ความผิดปกติทั้งหมดของโรคตาแดงจากเชื้อไวรัส จะอยู่ที่หนังตาและเยื่อตาเท่านั้น ส่วนของตาดำจะยังปกติดี จึงไม่มีผลต่อการมองเห็น โดยผู้ป่วยโรคนี้จะยังมองเห็นได้ปกติ ลักษณะที่สำคัญอีกประการของโรคตาแดงจากเชื้อไวรัสนี้ มักจะพบการอักเสบและเจ็บบริเวณต่อมน้ำเหลืองหน้าหูด้วย
ควรแยกผู้ป่วยออกจากกลุ่ม โดยเฉพาะผู้ที่อยู่รวมกันเป็นกลุ่ม เช่น ในค่ายทหาร โรงงานอุตสาหกรรม ที่ทำงานที่มีคนอยู่รวมกันเป็นจำนวนมาก โรงเรียน โดยเฉพาะโรงเรียนที่มีนักเรียนอยู่ประจำ ควรดูแลอนามัยส่วนบุคคลให้ดี หมั่นล้างมือ รักษาความสะอาด หลีกเลี่ยงการใช้ผ้าเช็ดหน้า ผ้าเช็ดตัว ผ้าห่ม ร่วมกับผู้อื่น และไม่คลุกคลีกับผู้ป่วย
เนื่องจากเกิดจากเชื้อไวรัส จึงไม่มียาอะไรที่ฆ่าเชื้อไวรัสโดยตรง ยาที่ใช้หยอดตาส่วนมากคือใช้ยาหยอดปฏิชีวนะป้องกันการติดเชื้อแบคทีเรีย และอาจใช้น้ำตาเทียมร่วมกับยาลดอาการระคายเคือง
การใช้ผ้าชุบน้ำเย็น (รักษาความสะอาดทั้งผ้าและน้ำเสมอ) ประคบ จะช่วยให้อาการระคายเคืองตาน้อยลง ผู้ป่วยบางรายมีอาการ เจ็บตา เคืองตามาก แพทย์อาจสั่งยาหยอดตา ประเภทมียาสเตียรอยด์ร่วมกับยาปฏิชีวนะให้ชั่วคราว (อย่าซื้อยาเองโดยไม่ปรึกษาแพทย์หรือ เภสัชกร เพราะยามีผลข้างเคียงสูง เช่น เพิ่มโอกาสติดเชื้อแบคทีเรียในลูกตา และโรคต้อหิน กรณีที่ใช้ไม่ถูกต้อง) และแม้จะไม่มีข้อห้ามในการใช้สายตาระหว่างที่เป็นตาแดง แต่การใช้สายตามากๆ ทำให้เคืองตา น้ำตาไหลมากขึ้น จึงควรลดการใช้สายตาลงบ้าง โดยทั่วไปโรคตาแดงจากติดเชื้อไวรัสจะหายได้เองใน 1-2 สัปดาห์ โดยที่สายตาจะกลับ มาปกติเหมือนเดิม