คำถามเกี่ยวกับโรค
โดย วันทนีย์ โลหะประกิตกุล
เรื่อง : ท้องเสีย
ท้องเสีย ท้องร่วง ท้องเดิน ถ่ายท้อง (Diarrhea) คือ อาการที่ถ่ายอุจจาระเหลวเป็นน้ำ เป็นมูก หรือเป็นมูกเลือด ติดต่อกันอย่างน้อยในแต่ละวัน 3 ครั้งขึ้นไปเรียกว่า ท้องเสียเฉียบพลัน แต่ถ้าท้องเสียเป็นๆ หายๆ หรือต่อเนื่องนานตั้งแต่ 4 สัปดาห์ขึ้นไปเรียกว่า ท้องเสียเรื้อรัง
- ระบบทางเดินอาหารติดเชื้อ โดยเชื้อที่พบบ่อยได้แก่ เชื้อแบคทีเรีย เชื้อไวรัส เชื้อบิด และพยาธิ
- โรคกลุ่มอาการดูดซึมอาหารได้น้อย (Malabsorption syndrome)
- ผลข้างเคียงของยาบางชนิด เช่น กลุ่มยาแก้ปวดเอ็นเสดส์ ยาปฏิชีวนะ ยาโรคเกาต์บางชนิด และยาเคมีบำบัด
- ผลข้างเคียงจากฉายรังสีรักษาในโรคมะเร็งของบริเวณช่องท้องและช่องท้องน้อย
- ปวดท้อง ปวดมวนท้อง ปวดท้องแบบปวดเบ่ง
- อ่อนเพลีย
- กระหายน้ำมาก
- ปัสสาวะน้อย ปัสสาวะมีสีเหลืองเข็มจัด
- ปากแห้ง ลิ้นแห้ง ผิวแห้ง เมื่อเป็นมากตาจะลึกโหล เพราะเนื้อเยื่อรอบๆ ตาขาดน้ำไปด้วย
- กรณีขาดน้ำรุนแรงจะ วิงเวียน มึนงง กระสับกระส่าย และช็อกในที่สุด
- ในเด็กอ่อนซึ่งมักจะไม่มีปัสสาวะเลย กระหม่อมจะบุ๋มลึก และไม่มีน้ำตาเมื่อร้องโยเยหรือร้องไห้
- ยาบรรเทาปวดท้อง/ยาแก้ปวดท้อง
- ยาลดไข้
- ให้น้ำและเกลือแร่ทางหลอดเลือดดำ/ให้น้ำเกลือ กรณีท้องเสียมาก
- อาจให้ยาปฏิชีวนะเมื่อเกิดจากการติดเชื้อแบคทีเรีย
- รักษาสุขอนามัย
- กินอาหารสุกและปรุงใหม่เสมอ ดื่มน้ำสะอาด ระวังการกินน้ำแข็ง และดื่มนมสดเฉพาะที่ผ่านการฆ่าเชื้อแล้วเท่านั้น
- ไม่ใช้ภาชนะช้อนส้อมแก้วน้ำร่วมกับคนอื่น
- ปฏิบัติตามข้อแนะนำในการบริโภค คือ ‘กินร้อน ช้อนกลาง ล้างมือให้สะอาดบ่อยๆ’ โดยเฉพาะการล้างมือก่อนการบริโภค และหลังเข้าห้องน้ำ
- ปรึกษาแพทย์เพื่อฉีดวัคซีนป้องกันโรคที่เป็นสาเหตุที่มีวัคซีนตามคำแนะนำของแพทย์/กระทรวงสาธารณสุข