TB ไม่ยอมตาย (ตอนที่ 2)
- โดย วันทนีย์ โลหะประกิตกุล
- 26 พฤษภาคม 2563
- Tweet
ในอดีตเคยเป็นโรคพบยากในประเทศที่พัฒนาแล้ว แต่หลังจากมีการอุบัติของการติดเชื้อไวรัสเฮชไอวีที่ทำให้เกิดโรคเอดส์ในปี พ.ศ.2528 วัณโรคก็กลับมามีอัตราการติดเชื้อที่สูงขึ้น ทั้งนี้เพราะเชื้อเฮชไอวีมีผลทำให้ระบบภูมิคุ้มกันในร่างกายอ่อนแอจนไม่สามารถต่อสู้กับเชื้อวัณโรคได้ โดยผู้ที่ติดเชื้อไวรัสเฮชไอวีมักเสียชีวิตจากวัณโรคและเป็นตัวหลักที่ทำให้เกิดการดื้อยาของเชื้อโรค (Antimicrobial resistance = AMR)
วัณโรคเป็นโรคติดต่อทางเดินหายใจ ไม่ได้ติดต่อจาก
- การสัมผัสเสื้อผ้า
- การกินอาหาร
- การจับมือ
- การใช้ห้องน้ำ
- การจูบ
บางคนอาจติดเชื้อและแสดงอาการภายในสัปดาห์ ในขณะที่บางคนอาจใช้เวลาเป็นปีหลังการติดเชื้อเมื่อภูมิคุ้มกันในร่างกายต่ำ และบางคนที่ติดเชื้ออาจไม่แสดงอาการอะไรเลย
ในปี พ.ศ.2561 มีประชากร 10 ล้านคนทั่วโลกที่ติดเชื้อวัณโรค และมี 1.5 ล้านคน ที่เสียชีวิตด้วยโรคนี้ โดยองค์การอนามัยโลก (WHO) ได้มีการประมาณว่า น่าจะมีประชากรทั่วโลกประมาณร้อยละ 25 ที่ติดเชื้อวัณโรค ทั้งที่แสดงอาการและไม่แสดงอาการ
ปัจจุบันมีเชื้อวัณโรคหลายสายพันธุ์ที่ดื้อต่อยา จึงทำให้ผู้ติดเชื้อต้องใช้ยาหลายขนานเป็นระยะเวลานานเพื่อกำจัดเชื้อและป้องกันการดื้อยา
WHO ได้เสนอให้ใช้การรักษาเชิงป้องกัน (Preventive treatment) ในผู้ที่ความเสี่ยงสูงซึ่งได้แก่ ผู้ที่ต้องสัมผัสกับผู้ป่วยวัณโรค ผู้ติดเชื้อเฮชไอวี ผู้ที่มีระบบภูมิคุ้มกันต่ำ หรือผู้ที่อยู่ในที่ชุมชนแออัด ด้วยการใช้วิธีการทดสอบวัณโรคบนผิวหนัง (Tuberculin skin test) หรือ การตรวจสารอินเตอร์เฟอรอนแกมมา (Interferon-gamma)
วัณโรคสามารถแบ่งออกได้เป็น 2 ระยะ คือ
- วัณโรคระยะแสดงอาการ (Active TB) เป็นวัณโรคที่แสดงอาการและสามารถแพร่กระจายเชื้อไปยังผู้อื่นได้ พบประมาณร้อยละ 5-15 ของผู้ติดเชื้อวัณโรค
- วัณโรคระยะแฝง (Latent TB / inactive TB) เป็นวัณโรคที่ไม่แสดงอาการ ไม่ติดต่อ แต่สามารถกลายมาเป็นวัณโรคระยะแสดงอาการได้ โดยมีการประเมินว่ามีคนถึง 2 พันล้านคนที่เป็นวัณโรคระยะแฝง ดังนั้นการรักษาจึงจำเป็นสำหรับผู้ที่เป็นวัณโรคระยะแฝง ทั้งนี้เพื่อควบคุมการการแพร่กระจายของโรค
แหล่งข้อมูล:
- World TB Day: WHO urges TB prevention scale-up in new recommendations. https://www.healio.com/infectious-disease/respiratory-infections/news/online/%7Be87db0f1-4004-49fc-a96b-58e20c342601%7D/world-tb-day-who-urges-tb-prevention-scale-up-in-new-recommendations?utm_source=selligent&utm_medium=email&utm_campaign=infectious%20disease%20news&m_bt=2412463177520 [2020, May 25].
- Tuberculosis. https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/tuberculosis/symptoms-causes/syc-20351250 [2020, May 25].
- Tuberculosis. https://www.who.int/health-topics/tuberculosis#tab=tab_1 [2020, May 25].
- Tuberculosis (TB). https://www.cdc.gov/tb/topic/basics/default.htm [2020, May 25].
