ไฮดราลาซีน (Hydralazine)

  • โดย เภสัชกร อภัย ราษฎรวิจิตร
  • 25 เมษายน 2564
  • Tweet
สารบัญ บทความที่เกี่ยวข้อง

บทนำ : คือยาอะไร?

ไฮดราลาซีน (Hydralazine) คือ ยาลดความดันโลหิตสูง, ตัวยาจะออกฤทธิ์โดยตรงที่ผนังหลอดเลือดแดง รูปแบบยาแผนปัจจุบันของยานี้จะเป็นยาชนิดรับประทานและยาฉีด

เมื่อยาไฮดราลาซีนถูกดูดซึมเข้าสู่กระแสเลือด ตัวยาจะเข้าจับกับพลาสมาโปรตีนประมาณ 90% ตับจะคอยเปลี่ยนโครงสร้างทางเคมีของยานี้อย่างต่อเนื่อง ร่างกายต้องใช้เวลาประมาณ 2 - 8 ชั่วโมงเพื่อกำจัดยานี้ 50% ออกจากกระแสเลือดโดยผ่านทิ้งไปกับปัสสาวะ

องค์การอนามัยโลกได้กำหนดให้ไฮดราลาซีนเป็นยาจำเป็นขั้นพื้นฐานของระบบสาธารณ สุขในระดับชุมชน คณะกรรมการอาหารและยาของไทยได้จัดให้ยานี้อยู่ในหมวด ยาอันตราย ก่อนการใช้ยานี้ผู้ป่วยจะต้องผ่านการตรวจคัดกรองและให้แพทย์เป็นผู้สั่งจ่ายยาตามความเหมาะสมเท่านั้น

ไฮดราลาซีนมีสรรพคุณ (คุณสมบัติ)รักษาโรคอะไร?

ไฮดราลาซีน

ยาไฮดราลาซีนมีสรรพคุณรักษาโรค/ข้อบ่งชี้:

  • รักษาโรคความดันโลหิตสูง
  • รักษาภาวะหัวใจล้มเหลวแบบเรื้อรัง

ไฮดราลาซีนมีกลไกการออกฤทธิ์อย่างไร?

กลไกการออกฤทธิ์ของยาไฮดราลาซีนคือ ตัวยาจะออกฤทธิ์ต่อผนังหลอดเลือดแดงโดยตรง และทำให้เกิดการขยายตัวของหลอดเลือด ยานี้จะทำให้การไหลเวียนของเลือดที่ผ่านไต ผ่านสมองเป็นไปอย่างสะดวกขึ้น จากกลไกดังกล่าวจึงทำให้ไฮดราลาซีนมีฤทธิ์รักษาตามสรรพคุณ

ไฮดราลาซีนมีรูปแบบการจัดจำหน่ายอย่างไร?

ยาไฮดราลาซีนมีรูปแบบการจัดจำหน่าย:

  • ยาฉีด ขนาด 20 มิลลิกรัม/ขวด
  • ยาเม็ด ขนาด 10 และ 25 มิลลิกรัม/เม็ด
  • ยาเม็ดที่ผสมร่วมกับยาอื่นเช่น Reserpine 0.1 มิลลิกรัม + Hydralazine HCl 25 มิลลิ กรัม + Hydrochlorothiazide 15 มิลลิกรัม

ไฮดราลาซีนมีขนาดรับประทานอย่างไร?

ยาไฮดราลาซีนมีขนาดรับประทานในการรักษาโรคความดันโลหิตสูงดังนี้เช่น

  • ผู้ใหญ่: รับประทาน 40 - 50 มิลลิกรัม/วันโดยแบ่งรับประทาน หากจำเป็นแพทย์สามารถปรับขนาดรับประทานเป็น 200 มิลลิกรัม/วัน
  • เด็ก (นิยามคำว่าเด็ก): ขนาดยานี้ในเด็กจะขึ้นกับอายุและน้ำหนักตัวของเด็ก การใช้ยานี้ในเด็กจึงอยู่ในดุล พินิจของแพทย์ที่รักษาเท่านั้น

*****หมายเหตุ:

  • ควรรับประทานยานี้พร้อมอาหาร
  • ขนาดยาและระยะเวลาในการใช้ยาที่ระบุในบทความนี้เป็นเพียงตัวอย่างหนึ่งเท่านั้น ไม่สามารถใช้ทดแทนคำสั่งใช้ยาของแพทย์ได้ การใช้ยาที่เหมาะสมควรต้องปรึกษาแพทย์ หรือเภสัชกรก่อนเสมอ

เมื่อมีการสั่งยาควรแจ้งแพทย์/พยาบาลและเภสัชกรอย่างไร?

เมื่อมีการสั่งยาทุกชนิดที่รวมถึงยาไฮดราลาซีน ผู้ป่วยควรแจ้ง แพทย์ พยาบาล และเภสัชกร เช่น

  • ประวัติแพ้ยาทุกชนิด เช่น กินยาแล้ว คลื่นไส้มาก ขึ้นผื่น หรือแน่นหายใจติดขัด/หายใจลำบาก/ หอบเหนื่อย
  • มีโรคประจำตัวต่างๆ รวมทั้งกำลังกินยา/ใช้ยา หรืออาหารเสริมอะไรอยู่ เพราะยาไฮดราลาซีนอาจส่งผลให้อาการของโรคเหล่านั้นรุนแรงขึ้น หรืออาจเกิดปฏิกิริยาระหว่างยากับยาอื่นๆและ/หรือกับอาหารเสริมที่กิน/ที่ใช้อยู่ก่อน
  • หากเป็นสุภาพสตรีควรแจ้งว่าอยู่ในภาวะตั้งครรภ์/มีครรภ์ หรือกำลังให้นมบุตร เพราะยาหลายประเภทสามารถผ่านทางน้ำนมหรือรก และเข้าสู่ทารก จนก่อให้เกิดผลข้างเคียงได้

หากลืมรับประทานยาควรทำอย่างไร?

หากลืมรับประทานยาไฮดราลาซีน สามารถรับประทานเมื่อนึกขึ้นได้ ถ้าเวลาใกล้เคียงกับการรับประทานยาในมื้อถัดไป ไม่จำเป็นต้องเพิ่มปริมาณยาเป็น 2 เท่า

ไฮดราลาซีนมีผลไม่พึงประสงค์อย่างไร?

ยาไฮดราลาซีนสามารถก่อให้เกิดผล/อาการไม่พึงประสงค์จากการใช้ยา (ผลข้างเคียง/อาการข้างเคียง) ดังนี้ เช่น

  • มีภาวะหัวใจเต้นเร็ว
  • ชีพจรเต้นผิดปกติ
  • ภาวะหัวใจขาดเลือด
  • มีโรคซีด ชนิด โลหิตจางจากเม็ดเลือดแดงแตก(Hemolytic anemia)
  • ปวดหัว
  • รู้สึกไม่สบายในช่องท้อง
  • ใบหน้าแดง
  • วิงเวียน
  • น้ำมูกมาก
  • มีอาการผื่นขึ้นตามผิวหนัง
  • เกิดภาวะความดันโลหิตต่ำ
  • เกิดพิษกับตับ/ตับอักเสบ
  • ปัสสาวะขัด
  • ท้องผูก
  • ซึมเศร้า
  • วิตกกังวล
  • ตัวสั่น
  • กล้ามเนื้อเป็นตะคริว

*อนึ่ง:สำหรับผู้ที่ใช้ยานี้เกินขนาด อาจตรวจพบอาการ ความดันโลหิตต่ำ, หัวใจเต้นเร็ว, ปวดหัว, หัวใจเต้นผิดจังหวะ หากพบอาการดังกล่าว ต้องรีบนำผู้ป่วยส่งแพทย์/ส่งโรงพยาบาลทันที/ฉุกเฉิน

มีข้อควรระวังการใช้ไฮดราลาซีนอย่างไร?

มีข้อควรระวังการใช้ยาไฮดราลาซีนดังนี้เช่น

  • ห้ามใช้กับผู้ที่แพ้ยานี้
  • ห้ามใช้ยานี้กับ ผู้ที่มีภาวะหัวใจเต้นเร็วอย่างรุนแรง, ผู้ป่วยภาวะหัวใจล้มเหลวชนิดที่หัวใจมีการสูบฉีดเลือดออกมาเป็นปริมาณมากๆ, ผู้ป่วยด้วย โรคหัวใจ: โรคหลอดเลือดหัวใจ, รวมถึงผู้ป่วยที่เพิ่งมีภาวะหัวใจล้มเหลว
  • ระวังการใช้ยานี้กับ ผู้ที่มีอาการเลือดไปเลี้ยงหัวใจไม่เพียงพอ (ภาวะหัวใจขาดเลือด) ผู้ ป่วยโรคตับ โรคไต
  • ระวังการเกิดความดันโลหิตต่ำเมื่อใช้ยานี้
  • ควรตรวจเลือดตามคำแนะนำของแพทย์เมื่อมีการใช้ยานี้เพื่อตรวจโรคซีด
  • ระวังการใช้ยากับ สตรีตั้งครรภ์ และ สตรีที่อยู่ในภาวะให้นมบุตร
  • ห้ามแบ่งยาให้ผู้อื่นใช้
  • ห้ามใช้ยาหมดอายุ
  • ห้ามเก็บยาหมดอายุ

***** อนึ่ง ทุกคนต้องตระหนักถึงความปลอดภัยจากการใช้ ”ยา” ที่รวมถึงยาแผนปัจจุบันทุกชนิด (รวมยาไฮดราลาซีนด้วย) ยาแผนโบราณ อาหารเสริม ผลิตภัณฑ์เสริมอาหาร ทุกชนิด และสมุนไพรต่างๆเสมอ เพราะยามีทั้งให้คุณและให้โทษ ดังนั้นเมื่อมีการใช้ยาทุกครั้งควรต้องปฏิบัติตามข้อปฏิบัติพื้นฐานในการใช้ยาทุกชนิดเสมอ (อ่านเพิ่มเติมได้ในเว็บ haamor.com บทความเรื่อง ข้อปฏิบัติพื้นฐานในการใช้ยาทุกชนิด) รวมทั้งควรต้องปรึกษาเภสัชกรประจำร้านขายยาก่อนซื้อยาใช้เองเสมอด้วยเช่นกัน

ไฮดราลาซีนมีปฏิกิริยาระหว่างยากับยาตัวอื่นอย่างไร?

ยาไฮดราลาซีนมีปฏิกิริยาระหว่างยากับยาตัวอื่น: เช่น

  • การใช้ยาไฮดราลาซีน ร่วมกับ ยา Diazoxide สามารถทำให้เกิดภาวะความดันโลหิตต่ำและหัวใจเต้นช้า หากมีความจำเป็นต้องใช้ยาร่วมกัน แพทย์จะปรับขนาดรับประทานให้เหมาะสมเป็นรายบุคคลไป
  • การใช้ยาไฮดราลาซีน ร่วมกับ ยาแก้ปวด เช่นยา Ibuprofen อาจทำให้เกิดอาการวิงเวียน ปวดหัว ตาพร่า ติดตามมา การใช้ยาร่วมกันแพทย์จะปรับขนาดรับประทานให้เหมาะสมเป็นกรณีๆไป
  • การใช้ยาไฮดราลาซีน ร่วมกับ ยา Hydrocortisone อาจทำให้ฤทธิ์ลดความดันโลหิตของยาไฮดราลาซีนด้อยประสิทธิภาพลงไป อีกทั้งยังอาจเกิดภาวะเกลือโซเดียมและมีน้ำคั่งในร่างกาย(บวม) การจะใช้ยาร่วมกันแพทย์ปรับขนาดรับประทานให้เหมาะสมเพื่อลดภาวะที่ไม่พึงประสงค์ดังกล่าว
  • การใช้ยาไฮดราลาซีน ร่วมกับ ยา Lovastatin อาจเกิดความเสี่ยงเส้นประสาทของร่างกายเกิดอักเสบ เพื่อป้องกันความเสี่ยงดังกล่าวแพทย์จะปรับขนาดการใช้ยาให้เหมาะสมเป็นกรณีไป

ควรเก็บรักษาไฮดราลาซีนอย่างไร?

ควรเก็บยาไฮดราลาซีน:

  • เก็บยาในช่วงอุณหภูมิห้องที่เย็น
  • ไม่เก็บยาในช่องแช่แข็งของตู้เย็น
  • ไม่เก็บยาในห้องน้ำหรือในรถยนต์
  • เก็บยาในภาชนะที่ปิดมิดชิด พ้นแสง/แสงแดด ความร้อน และ ความชื้น
  • เก็บยาให้พ้นมือเด็กและสัตว์เลี้ยง

ไฮดราลาซีนมีชื่ออื่นอีกไหม? ผลิตจากบริษัทอะไรบ้าง?

ยาไฮดราลาซีน มียาชื่อการค้าอื่น และบริษัทผู้ผลิต เช่น

ชื่อการค้า บริษัทผู้ผลิต
Apresoline (แอพรีโซลีน) Amdipharm
Cesoline Y (ซีโซลีน วาย) Central Poly Trading
Cesoline-W (ซีโซลีน-ดับเบิ้ลยู) Central Poly Trading
Hydralazine Dragees T.O. (ไฮดราลาซีน ดราจีส ที.โอ.) T.O. Chemicals
Hydrares (ไฮดราเรส) Central Poly Trading
Mano-Ap-Es (มาโน-แอพ-เอส) Lam Thong
Reser (เรเซอร์) T.O. Chemicals

บรรณานุกรม

  1. https://en.wikipedia.org/wiki/Hydralazine [2021,April24]
  2. https://www.mims.com/Thailand/drug/info/Cesoline-W/?type=brief [2021,April24]
  3. https://www.mims.com/thailand/drug/info/hydralazine%20dragees%20t-o- [2021,April24]
  4. https://www.drugs.com/drug-interactions/diazoxide-with-hydralazine-863-0-1253-0.html [2021,April24]
  5. https://medlineplus.gov/druginfo/meds/a682246.html#storage-conditions [2021,April24]