โรคภัยไข้เจ็บ ตอนที่ 76 – แนะนำให้ตรวจคัดกรอง (1)
- โดย ดร. วิทยา มานะวาณิชเจริญ
- 24 กรกฎาคม 2567
- Tweet
โรคหนึ่งที่แพทย์มักจะตรวจคัดกรอง (Screen) คือมะเร็ง (Cancer) ซึ่งเป็นส่วนหนึ่งของประวัติศาสตร์มนุษยชาติ (Human history) มาโดยตลอด ย้อนไปไกลถึง 3,000 ปีก่อนคริสตกาล ชาวอียิปต์โบราณ (Ancient) ได้บรรยายถึงกรณีของเนื้องอก (Tumor) เต้านมซึ่งพวกเขาใช้เครื่องมือ (Tool) จี้ด้วยสิ่งสกัด (Cauterization) ที่เรียกว่า “สว่านไฟ” (Fire drill) ในการตัดออก (Remove)
มัมมี่ (Mummy) อียิปต์โบราณถูกพบว่ามีเนื้องอกที่น่าสงสัยว่าเป็นมะเร็งกระดูก (Osteosarcoma) และมะเร็งไม่ได้เป็นเอกลักษณ์ (Unique) เฉพาะของเผ่าพันธุ์มนุษย์ (Species) ผู้ที่รักสุนัขทุกคนรู้ดีว่าเนื้องอกสามารถเกิดขึ้น (Occur) ในเพื่อน (Companion) ที่ซื่อสัตย์ (Faithful) ของพวกเขา
ในความเป็นจริง มะเร็งเป็นสาเหตุการตายอันดับหนึ่ง (Leading) ของสุนัขและแมว มะเร็งมีผลกระทบต่อสัตว์หลากหลายประเภท (Wide range) ตั้งแต่มะเร็งเนื้อเยื่อเกี่ยวพันกัน (Fibrosarcoma) ในนก ไปจนถึงมะเร็งผิวหนัง (Melanoma) ในปลา แม้กระทั่งมะเร็งเม็ดเลือดขาว (Leukemia) ในสัตว์ไม่มีกระดูกสันหลัง (Invertebrate) เช่น หอยกาบ (Clam)
มีหลักฐานของมะเร็งที่ส่งผลกระทบต่อเสากระดูกสันหลัง (Spinal column) ของไดโนเสาร์ (Dinosaur) โดยอิงการถ่ายภาพ (Scan) จาก CT (= Computed tomography) ของตัวอย่าง (Specimen) ซากดึกดำบรรพ์ (Fossil) ที่ใดที่มีชีวิตสัตว์ มะเร็งดูเหมือนจะเกิดขึ้น ซึ่งทำให้เข้าใจว่ามะเร็งคืออะไรและเหตุผลพื้นฐาน (Fundamental) ที่อยู่เบื้องหลัง
มะเร็งคือการเจริญเติบโตของเซลล์ (Cell growth) ที่ผิดปกติ (Abnormal) ในเซลล์ปรกติ มียีน (Gene) หลายตัวที่ควบคุม (Control) กระบวนการ (Process) แบ่งตัว (Division) ของเซลล์ มีความสมดุล (Balance) ระหว่างยีนที่ส่งเสริมและยีนที่ยับยั้ง (Suppress) การเจริญเติบโต มีการตรวจสอบและถ่วงดุล (Check and balance) ตามธรรมชาติภายในเซลล์ของเรา
กระบวนการดังกล่าว ตรวจพบ (Detect) ความเสียหาย (Damage) และส่งสัญญาณ (Signal)ไปยังเซลล์ให้เข้าสู่ (Undergo) กระบวนการที่เรียกว่า การตายของเซลล์ที่วางแผนไว้ (Apoptosis) ดังนั้น เซลล์จึงสามารถกลายเป็นมะเร็ง หลังจากเกิดการกลายพันธุ์ (Mutate) ในยีนที่ส่งเสริมหรือยีนที่ยับยั้งการเจริญเติบโต ได้สะสมขึ้นมา (Accumulate)
ส่วนใหญ่แล้วเซลล์มะเร็งมีการกลายพันธุ์ 60 ครั้งหรือมากกว่านั้น ตัวอย่างเช่น การกลายพันธุ์สามารถเพิ่ม (Enhance) การส่งเสริมการการแบ่งเซลล์ ทำให้เซลล์สามารถแบ่งและทวีคูณ (Multiply) จำนวนได้มากกว่าเซลล์ปรกติ ต่อมา เซลล์จากสายพันธุ์เดียวกัน (Lineage) อาจพัฒนาการกลายพันธุ์ที่ลด (Diminish) ประสิทธิภาพยีนที่ยับยั้งการเจริญเติบโต
เซลล์ที่กลายพันธุ์สามารถสร้างสำเนา (Copy) ของตัวเองได้มากกว่าเซลล์ปรกติ หากการตรวจสอบและถ่วงดุลที่ตรวจพบการกลายพันธุ์เหล่านี้เสียหาย สายพันธุ์ของเซลล์ที่กลายพันธุ์เหล่านี้จะแบ่งตัวมากกว่าเซลล์ปรกติ เกิดการกลายพันธุ์เพิ่มเติม (Further) และยังคงได้เปรียบ (Advantage) ในการสืบพันธุ์ (Reproductive)
แหล่งข้อมูล –
