โยฮิมไบน์ (Yohimbine)

  • โดย เภสัชกร อภัย ราษฎรวิจิตร
  • 13 มีนาคม 2561
  • Tweet
สารบัญ บทความที่เกี่ยวข้อง

บทนำ

ยาโยฮิมไบน์(Yohimbine หรือ Yohimbine hydrochloride หรือ Yohimbine HCl) เป็นสารประเภทอัลคาลอยด์(Alkaloid)ที่พบได้ในเปลือกพืชที่มีแหล่งกำเนิดแถบแอฟริกากลางชื่อว่า Pausinystalia yohimbe โยฮิมไบน์ถูกนำมาใช้เป็นยากระตุ้นให้สุนัขและกวางตื่นจากภาวะหลับหรือสลบจากฤทธิ์ของยา Xylazine(ยานอนหลับในสุนัข) แต่ในมนุษย์ นักวิทยาศาสตร์ได้นำโยฮิมไบน์มาบำบัดอาการนกเขาไม่ขัน(Erectile dysfunction)ในบุรุษ โดยวางจำหน่ายในลักษณะของยาสมุนไพรสกัดและถูกพัฒนาออกมาเป็นลักษณะของอาหารเสริม

สำหรับข้อห้ามใช้ของโยฮิมไบน์คือ ไม่เหมาะกับผู้ป่วยด้วยโรคตับ และโรคไต และสิ่งที่ต้องเฝ้าระวังเมื่อได้รับโยฮิมไบน์คือ เกิดความดันโลหิตต่ำหรือไม่ก็ความดันโลหิตสูง มีอาการตึง/แน่นในท้อง และรู้สึกอ่อนเพลีย นอกจากนี้ นักวิทยาศาสตร์ยังพบว่า โยฮิมไบน์มีฤทธิ์กระตุ้นสมองให้มีอาการตื่นตัวตลอด จนกระทั่งทำให้เกิดภาวะอัมพาตได้เช่นเดียวกัน

โยฮิมไบน์มีสรรพคุณ(คุณสมบัติ)อย่างไร?

โยฮิมไบน์

ยาโยฮิมไบน์ มีสรรพคุณ/ข้อบ่งใช้ เช่น

  • ใช้เพิ่มสมรรถนะทางเพศในบุรุษ
  • ใช้เป็นยาเพิ่มการไหลเวียนของเลือดเพื่อไปหล่อเลี้ยงอวัยวะส่วนปลาย
  • ใช้เป็นยาขยายรูม่านตา

โยฮิมไบน์มีกลไกการออกฤทธิ์อย่างไร?

ยาโยฮิมไบน์เป็นยาประเภท Alpha-2 adrenergic blocker(Alpha blocker) ตัวยาจะมีกลไกการออกฤทธิ์กระตุ้นที่สมอง ทำให้เกิดการปรับสมดุลของสารสื่อประสาท ส่งผลให้สร้างสัญญาณกระแสประสาทมาที่เส้นเลือด/หลอดเลือดส่วนปลาย คือที่อวัยวะเพศ ทำให้หลอดเลือดนั้นๆเกิดการคลายตัว ส่งผลให้อวัยวะเพศของบุรุษแข็งตัว รวมถึงการคลายตัวของหลอดเลือดยังช่วยเพิ่มการไหลเวียนโลหิตได้ จึงเป็นที่มาของสรรพคุณ

โยฮิมไบน์มีรูปแบบการจัดจำหน่ายอย่างไร?

ยาโยฮิมไบน์มีรูปแบบการจัดจำหน่าย เช่น

  • อาหารเสริม ชนิดแคปซูลที่บรรจุ Yohimbine HCl ขนาด 2.5 และ 5 มิลลิกรัม/แคปซูล
  • อาหารเสริม ชนิดเม็ดที่บรรจุ Yohimbine HCl ขนาด 2, 5.4, และ 6 มิลลิกรัม/เม็ด
  • ยาฉีดสำหรับ”สัตว์เลี้ยง” ขนาด 2 มิลลิกรัม/มิลลิลิตร

โยฮิมไบน์มีขนาดรับประทานอย่างไร?

ยาโยฮิมไบน์ มีขนาดรับประทานสำหรับบำบัดภาวะนกเขาไม่ขัน โดยในบุรุษสูงวัยรับประทานยาขนาด 6 มิลลิกรัม วันละ 3 ครั้ง ตามคำสั่งแพทย์

*****หมายเหตุ: ขนาดและระยะเวลาในการใช้ยาที่ระบุในบทความนี้ เป็นเพียงตัวอย่างหนึ่งเท่านั้น ไม่สามารถใช้ทดแทนคำสั่งใช้ยาของแพทย์ได้ การใช้ยาที่เหมาะสม ควรต้องปรึกษาแพทย์หรือเภสัชกรก่อนเสมอ

เมื่อมีการสั่งยา ควรแจ้งแพทย์/พยาบาล และเภสัชกรอย่างไร?

เมื่อมีการสั่งยาทุกชนิดรวมยาโยฮิมไบน์ ผู้ป่วยควรแจ้งแพทย์/พยาบาล และเภสัชกร ดังนี้

  • ประวัติแพ้ยาทุกชนิด เช่น กินยา/ใช้ยาแล้ว คลื่นไส้มาก ขึ้นผื่น หรือแน่นหายใจติดขัด/หายใจขัด/หายใจลำบาก
  • มีโรคประจำตัวต่างๆ รวมทั้งกำลังกินยา/ใช้ยาอะไรอยู่ เพราะยาโยฮิมไบน์อาจ ส่งผลให้อาการของโรคเหล่านั้นรุนแรงขึ้น หรืออาจเกิดปฏิกิริยาระหว่างยากับยาอื่นๆที่กิน/ที่ใช้อยู่ก่อน
  • หากเป็นสุภาพสตรีควรแจ้งว่าอยู่ในภาวะตั้งครรภ์/มีครรภ์ หรือ กำลังให้นมบุตร เพราะยาหลายประเภทสามารถผ่านทางน้ำนมหรือรก และเข้าสู่ทารกจนก่อให้เกิดผลข้างเคียงได้

หากลืมรับประทานยาควรทำอย่างไร?

หากลืมรับประทานยาโยฮิมไบน์ สามารถรับประทานทันทีเมื่อนึกขึ้นได้ ถ้าเวลาใกล้เคียงกับการรับประทานยาในมื้อถัดไป ไม่จำเป็นต้องเพิ่มปริมาณยาเป็น 2 เท่า ให้รับประทานยาที่ขนาดปกติ

โยฮิมไบน์มีผลไม่พึงประสงค์อย่างไร?

ยาโยฮิมไบน์สามารถก่อให้เกิดผลไม่พึงประสงค์จากยา (ผลข้างเคียง/อาการข้างเคียง)ต่อระบบอวัยวะต่างๆของร่างกายดังนี้ เช่น

  • ผลต่อระบบหัวใจและหลอดเลือด: เช่น ความดันโลหิตสูง หัวใจเต้นเร็ว
  • ผลต่อระบบทางเดินอาหาร: เช่น คลื่นไส้ อาเจียน
  • ผลต่อสภาพจิตใจ: เช่น มีอาการวิตกกังวล
  • ผลต่อผิวหนัง: เช่น ผิวหนังมีสีออกแดง

มีข้อควรระวังการใช้โยฮิมไบน์อย่างไร?

มีข้อควรระวังการใช้ยาโยฮิมไบน์ เช่น

  • ห้ามใช้กับผู้ที่มีประวัติแพ้ยาโยฮิมไบน์
  • ห้ามใช้กับผู้ป่วย โรคตับ โรคไต
  • ห้ามรับประทานยานี้ร่วมกับสุราด้วยจะทำให้ความดันโลหิตต่ำมากจนอาจเกิดอันตรายต่อชีวิต
  • ห้ามใช้ยานี้เกินขนาดที่แพทย์แนะนำ
  • ห้ามใช้ยานี้นานเกินคำสั่งแพทย์
  • ระวังการใช้ยานี้กับผู้ที่มีแผลในกระเพาะอาหาร ผู้ป่วยด้วยโรคซึมเศร้า รวมถึงผู้ป่วยด้วยโรคหัวใจ
  • ห้ามแบ่งยาให้ผู้อื่นใช้
  • ห้ามใช้ยาหมดอายุ
  • ห้ามเก็บยาหมดอายุ

***** อนึ่ง ทุกคนต้องตระหนักถึงความปลอดภัยจากการใช้ ”ยา”ที่รวมถึง ยาแผนปัจจุบันทุกชนิด(รวมยาโยฮิมไบน์ด้วย) ยาแผนโบราณ อาหารเสริม ผลิตภัณฑ์เสริมอาหาร ทุกชนิด และสมุนไพรต่างๆ เพราะยามีทั้งให้คุณและให้โทษ ดังนั้นเมื่อมีการใช้ยาทุกครั้ง ควรต้องปฏิบัติตามข้อปฏิบัติพื้นฐานในการใช้ยาทุกชนิด(อ่านเพิ่มเติมได้ในเว็บ haamor.com บทความเรื่อง ข้อปฏิบัติพื้นฐานในการใช้ยาทุกชนิด) รวมทั้งควรต้องปรึกษาเภสัชกรประจำร้านขายยาก่อนซื้อยาใช้เองเสมอ

โยฮิมไบน์มีปฏิกิริยาระหว่างยากับยาตัวอื่นอย่างไร?

ยาโยฮิมไบน์มีปฏิกิริยาระหว่างยากับยาตัวอื่น เช่น

  • หลีกเลี่ยงการรับประทานยาโยฮิมไบน์ร่วมกับย Amitriptyline , Desipramine, และDoxepin เพราะจะทำให้ระดับยาโยฮิมไบน์ในกระแสเลือดเพิ่มมากขึ้นจนทำให้ เกิดอาการข้างเคียงจากยาโยฮิมไบน์สูงขึ้นตามมา เช่น วิงเวียน อารมณ์แปรปรวน
  • หลีกเลี่ยงการรับประทานยาโยฮิมไบน์ร่วมกับยา Selegiline ด้วยจะทำให้ระดับ ยา Selegiline ในกระแสเลือดเพิ่มขึ้นจนส่งผลให้เกิดภาวะความดันโลหิตสูง ก่อนใช้ยาโยฮิมไบน์ต้องหยุดรับประทานยาSelegiline อย่างน้อย 14 วันขึ้นไป
  • ห้ามใช้ยาโยฮิมไบน์ร่วมกับยา Lorcaserin เพราะจะทำให้เสี่ยงต่อการเกิด อวัยวะเพศแข็งค้าง ซึ่งจะทำให้เกิดความเจ็บปวดของอวัยวะเพศได้ยาวนาน

ควรเก็บรักษาโยฮิมไบน์อย่างไร?

ควรเก็บยาโยฮิมไบน์ภายใต้อุณหภูมิห้องที่เย็น ห้ามเก็บยาในช่องแช่แข็งตู้เย็น เก็บยาในภาชนะที่ปิดมิดชิด พ้นแสง/แสงแดด ความร้อนและความชื้น ไม่เก็บยาใน ห้องน้ำหรือในรถยนต์ และเก็บยาให้พ้นมือเด็กและสัตว์เลี้ยง

โยฮิมไบน์มีชื่ออื่นอีกไหม? ผลิตจากบริษัทอะไรบ้าง?

ยาโยฮิมไบน์ มียาชื่อการค้า และบริษัทผู้ผลิต/ผู้จำหน่าย เช่น

ชื่อการค้าบริษัทผู้ผลิต
Yohimbine (โยฮิมไบน์)Aventis
Eredex (อีเรเดกซ์) Herbal and Nutraceuticals Ltd.

อนึ่ง ยาชื่อการค้าอื่นของยานี้ เช่น Aphrodyne, Yocon, Erex, Testomar, Yohimar, Yohimbe, Yohimex

บรรณานุกรม

  1. https://pdfs.semanticscholar.org/636e/b19982f54615dc0f6c6f8794588b6de8e222.pdf [2018,Feb24]
  2. https://en.wikipedia.org/wiki/Yohimbine [2018,Feb24]
  3. https://www.drugbank.ca/drugs/DB01392 [2018,Feb24]
  4. https://www.drugs.com/npc/yohimbe.html [2018,Feb24]
  5. https://www.google.co.th/search?q=yohimbine+image&tbm=isch&source=iu&ictx=1&fir=dIBAaRI70Bn3yM%253A%252C-zsDRWQtZ6D68M%252C_&usg=__E_9nbm_oRHSdYV_1L9IfHL4KcvE%3D&sa=X&ved=0ahUKEwixiZzutePYAhVLNo8KHT_TBOYQ9QEIODAI#imgrc=_1ZnJRgtfn__IM: [2018,Feb24]
  6. https://www.drugs.com/cons/yohimbine.html [2018,Feb24]
  7. https://www.drugs.com/drug-interactions/yohimbine,yohimbe- index.html?filter=2&generic_only= [2018,Feb24]
  8. https://www.squarepharma.com.bd/downloads/Eredex.pdf [2018,Feb24]