แลคตูโลส (Lactulose)

  • โดย เภสัชกร อภัย ราษฎรวิจิตร
  • 1 กันยายน 2564
  • Tweet
สารบัญ บทความที่เกี่ยวข้อง

บทนำ: คือยาอะไร?

ยาแลคตูโลส (Lactulose) คือ ยาตัวหนึ่งในกลุ่มยาแก้ท้องผูก (ยาระบาย) จัดเป็นกลุ่มของน้ำตาลที่การอุตสาหกรรมสังเคราะห์ขึ้น และไม่ถูกย่อยโดยน้ำย่อยในกระเพาะอาหารและลำไส้ จึงนำมาใช้ประโยชน์ทางการแพทย์ได้

ยาแลคตูโลสมีสรรพคุณ (คุณสมบัติ) รักษาโรคอะไร?

แลคตูโลส

ยาแลคตูโลสมีสรรพคุณรักษาโรค/ข้อบ่งใช้:

  • เป็นยาระบาย/ ยาแก้ท้องผูก มีความปลอดภัยสูง เป็นยาระบายที่ควรใช้รักษาอาการ ท้องผูกชนิดเรื้อรัง (ปรึกษาแพทย์หรือเภสัชกรก่อนเสมอเมื่อจะใช้ยานี้)

ยาแลคตูโลสออกฤทธิ์อย่างไร?

ยาแลคตูโลสออกฤทธิ์ โดยเป็นตัวดึงน้ำเข้าสู่ลำไส้ ส่งผลกระตุ้นให้ลำไส้มีการบีบตัวมากขึ้น และทำให้อุจจาระถูกขับถ่ายออกได้ง่ายจากการอ่อนตัวของอุจจาระจากปริมาณน้ำที่เพิ่มขึ้นในอุจจาระ

ยาแลคตูโลสมีรูปแบบจัดจำหน่ายอย่างไร?

ยาแลคตูโลสมีรูปแบบจัดจำหน่าย: เช่น

  • ยาน้ำ 10 กรัมในสารละลาย 15 มิลลิลิตร
  • ยาน้ำ 10 กรัมในสารละลาย 20 มิลลิลิตร
  • ยาน้ำเชื่อม ขนาดความเข้มข้น 66.7%

ยาแลคตูโลสมีขนาดรับประทานอย่างไร?

การรับประทานยาแลคตูโลสมีขนาดแตกต่างกัน ขึ้นอยู่กับลักษณะอาการป่วย เพศ และ อายุ ดังนั้นเพื่อความถูกต้องและเหมาะสมควรให้แพทย์เป็นผู้พิจารณาสั่งจ่ายขนาดรับประทานในผู้ป่วยแต่ละคน สำหรับผู้ใหญ่ขนาดยาสูงสุดที่รับประทานแก้ท้องผูกไม่ควรเกิน 45 มิลลิลิตร/วัน

*****หมายเหตุ: ขนาดยา และระยะเวลาในการใช้ยาที่ระบุในบทความนี้ เป็นเพียงตัวอย่างหนึ่งเท่านั้น ไม่สามารถใช้ทดแทนคำสั่งใช้ยาของแพทย์ผู้รักษาได้ การใช้ยาที่เหมาะสม ควรต้องปรึกษา แพทย์ หรือเภสัชกร ก่อนเสมอ

เมื่อมีการสั่งยาควรแจ้งแพทย์/พยาบาลและเภสัชกรอย่างไร?

เมื่อมีการสั่งยาทุกชนิดรวมทั้งยาแลคตูโลส ผู้ป่วยควรแจ้ง แพทย์ พยาบาล และเภสัชกร เช่น

  • ประวัติแพ้ยาทุกชนิดและอาการจากการแพ้ยา เช่น กินยา/ใช้ยาแล้ว คลื่นไส้มาก ขึ้นผื่น หรือ แน่นหายใจติดขัด/หายใจลำบาก/ หอบเหนื่อย
  • มีโรคประจำตัวต่างๆ รวมทั้งกำลังกินยา/ใช้ยาอะไรอยู่ เพราะยาแลคตูโลส อาจส่งผลให้อาการของโรคเหล่านั้นรุนแรงขึ้น หรืออาจเกิดปฏิกิริยาระหว่างยากับยาอื่นๆที่กิน/ที่ใช้อยู่ก่อนแล้ว
  • หากเป็นสุภาพสตรีควรแจ้งว่าอยู่ในภาวะตั้งครรภ์/มีครรภ์หรือไม่ หรือกำลังให้นมบุตรหรือไม่ เพราะยาหลายตัวสามารถผ่านรก หรือผ่านเข้าสู่น้ำนม และเข้าสู่ทารกจนก่อผลข้างเคียงต่อทารกได้

หากลืมรับประทานยาควรทำอย่างไร?

หากลืมรับประทานยาแลคตูโลส สามารถรับประทานยาเมื่อนึกขึ้นได้ หากการลืมทานยาใกล้กับมื้อถัดไป ให้รับประทานขนาดปกติ โดยไม่ต้องเพิ่มขนาดยาเป็น 2 เท่า

ยาแลคตูโลสมีผลไม่พึงประสงค์ไหม?

ยาแลคตูโลสมีผล/อาการไม่พึงประสงค์จากการใช้ยา (ผลข้างเคียง/ อาการข้างเคียง) เช่น

  • ปวดท้อง
  • ท้องอืดเฟ้อ
  • ท้องเสีย
  • คลื่นไส้-อาเจียน
  • ภาวะโพแทสเซียมในเลือดต่ำ เช่น อาจมีอาการ คลื่นไส้-อาเจียน ปวดท้อง อ่อนเพลีย กล้ามเนื้ออ่อนแรง ใจสั่น สับสน และ/หรือประสาทหลอน

ยาแลคตูโลสมีปฏิกิริยากับยาตัวอื่นไหม?

ยาแลคตูโลส อาจมีปฏิกิริยาระหว่างยากับยาตัวอื่น เช่น

  • เมื่อกินร่วมกับ ยาต้านการแข็งตัวของเลือด จะทำให้ฤทธิ์ต้านการแข็งตัวของเลือดเพิ่มขึ้น, ยาต้านการแข็งตัวของเลือด เช่นยา อะซีโนคูมารอล (Acenocoumarol) ฟลูอินไดโอน (Fluindione) ฟีนินไดโอน (Phenindione) วอร์ฟาริน (Warfarin )

มีข้อควรระวังไหมเมื่อกินยาแลคตูโลส?

ข้อควรระวังการใช้ยาแลคตูโลส เช่น

  • ห้ามใช้กับผู้แพ้ยานี้
  • ระวังการใช้ยาแลคตูโลสกับผู้ที่มีภาวะ ลำไส้อุดตัน (ปวดท้องมาก คลื่นไส้-อาเจียน หรือรู้อยู่แล้วว่ามีก้อนเนื้ออุดกั้นในลำไส้ เช่น โรคมะเร็งลำไส้ใหญ่) เพราะจะทำให้มีอาการลำไส้อุดตันรุนแรงขึ้น
  • ระวังการใช้ยานี้กับผู้ที่อยู่ในภาวะร่างกายขาดสมดุลของน้ำและเกลือแร่ เพราะจะทำให้เกิดเกลือ โพแทสเซียมในเลือดต่ำ ดังกล่าวแล้วใน ‘หัวข้อ ผลไม่พึงประสงค์ฯ’
  • ระวังการใช้ยาในผู้ป่วยเบาหวานเนื่องจากยาสามารถเปลี่ยนเป็นน้ำตาลได้ จึงอาจทำให้น้ำตาลในเลือดสูงขึ้น
  • ห้ามแบ่งยาให้ผู้อื่นใช้
  • ห้ามใช้ยาหมดอายุ
  • ห้ามเก็บยาหมดอายุ

***** อนึ่ง ทุกคนต้องตระหนักถึงความปลอดภัยจากการใช้ ”ยา” ที่รวมถึงยาแผนปัจจุบันทุกชนิด (รวมถึงยาแลคตูโลส) ยาแผนโบราณ อาหารเสริม ผลิตภัณฑ์เสริมอาหาร ทุกชนิด และสมุนไพรต่างๆเสมอ เพราะยามีทั้งให้คุณและให้โทษ ดังนั้นเมื่อมีการใช้ยาทุกชนิดควรต้องปฏิบัติตามข้อปฏิบัติพื้นฐานในการใช้ยาทุกชนิดเสมอ (อ่านเพิ่มเติมได้ในเว็บ haamor.com บทความเรื่อง ข้อปฏิบัติพื้นฐานในการใช้ยาทุกชนิด) รวมทั้งควรต้องปรึกษาเภสัชกรประจำร้านขายยาก่อนซื้อยาใช้เองเสมอด้วยเช่นกัน

ควรเก็บรักษายาแลคตูโลสอย่างไร?

สามารถเก็บยาแลคตูโลส เช่น

  • เก็บยาที่อุณหภูมิห้องได้
  • ควรเก็บยาในที่พ้นแสง/แสงแดด
  • เก็บยาให้พ้นมือเด็กและสัตว์เลี้ยง
  • ไม่ควรเก็บยาในห้องน้ำ

ยาแลคตูโลสมีชื่ออื่นๆไหม? ผลิตโดยบริษัทอะไรบ้าง?

ยาแลคตูโลส มียาชื่อทางการค้า และบริษัทผู้ผลิต เช่น

ชื่อการค้า บริษัทผู้ผลิต
DUPHALAC SYR (ดูฟาแลค) Abbott Products
HEPALAC (เฮปาแลค) Berlin Pharm
LAEVOLAC SYR (เลโวแลค) Greater Pharma
LOSALAC SYR (โลซาแลค) T Man Pharma
SAFEX SYR (ซาเฟค) Zee Lab

บรรณานุกรม

  1. นพ. สมชาย ลีลากุศลวงศ์. (2551). แนวทางในการดูแลผู้ป่วยโรคท้องผูก ท้องเสีย และ IBS (ดีวีดี). กรุงเทพฯ: โรงแรมสยามซิตี้
  2. https://www.mims.com/thailand/drug/info/lactulose?mtype=generic [2021,Aug28]
  3. https://en.wikipedia.org/wiki/Laxative [2021,Aug28]
  4. https://www.drugs.com/mtm/lactulose.html [2021,Aug28]