เรื่องของเกล็ดเลือด (ตอนที่ 2)
- โดย วันทนีย์ โลหะประกิตกุล
- 8 มกราคม 2558
- Tweet
ภาวะเกล็ดเลือดสูง (Thrombocytosis) มี 2 ชนิด คือ
- ชนิดปฐมภูมิ (Primary or essential thrombocytosis) เกิดจากไขกระดูกสร้างเกล็ดเลือดมากผิดปกติโดยไม่มีเหตุกระตุ้น ถือเป็นโรคไขกระดูกเจริญผิดปกติอย่างหนึ่ง
- ชนิดทุติยภูมิ (Secondary thrombocytosis) เป็นการตอบสนองต่อภาวะที่กระตุ้นให้ไขกระดูกสร้างเกล็ดเลือดมากขึ้น หรือมีสาเหตุจากโรคที่เป็นอยู่ เช่น ภาวะโลหิตจาง (Anemia) โรคมะเร็ง การอักเสบ หรือการติดเชื้อ
ภาวะเกล็ดเลือดสูงอาจทำให้เกิดลิ่มเลือด (Blood clots) ที่แขนและขาได้ กรณีที่ไม่ได้รับการรักษาอาจทำให้โรคกล้ามเนื้อหัวใจขาดเลือดเฉียบพลัน (Heart attack) และเส้นโลหิตในสมองแตกอย่างเฉียบพลัน (Stroke) ได้
ภาวะเกล็ดเลือดสูงอาจมีสาเหตุมาจาก
- โรคมะเร็ง เช่น มะเร็งที่ปอด ทางเดินอาหาร รังไข่ เต้านม และต่อมน้ำเหลือง
- มีการอักเสบ เช่น โรคกลุ่มอาการลำไส้อักเสบเรื้อรัง (Inflammatory bowel disease = IBD) โรคข้ออักเสบรูมาตอยด์ (Rheumatoid arthritis)
- โรคติดเชื้อ เช่น วัณโรค (Tuberculosis)
- มีการผ่าตัดเอาม้ามออก
- มีการกินยาคุมกำเนิด หรือฮอร์โมนเอสโทรเจน (Estrogen)
นอกจากนี้คนที่อยู่ในที่สูง (High altitudes) คนที่ออกกำลังกายหนัก (Strenuous exercise) ก็มีโอกาสมีภาวะเกล็ดเลือดสูงได้
ส่วนภาวะเกล็ดเลือดต่ำ (Thrombocytopenia) นั้น สามารถทำให้เกิดจ้ำเขียวได้ง่าย มีอาการเลือดไหลไม่หยุดทั้งจากเหงือก จมูก หรือทางเดินอาหาร (GI tract) โดยสาเหตุของการเกิดภาวะเกล็ดเลือดต่ำอาจมาจาก
- มีการใช้ยาบางชนิด เช่น ยา Acetaminophen ยา Quinidine ยา Sulfa ยา Digoxin ยา Vancomycin ยา Valium และยา Nitroglycerine
- กรรมพันธุ์
- เป็นโรคเลือดออกง่าย (Idiopathic thrombocytopenia = ITP)
- เป็นโรคติดเชื้อไวรัส เช่น โรคติดเชื้อโมโนนิวคลีโอซิส (Mononucleosis) โรคตับอักเสบ (Hepatitis) โรคติดเชื้อเฮชไอวี (HIV) โรคหัด (Measles)
- ติดเชื้อในกระแสเลือด (Sepsis)
- โรคมะเร็งบางชนิด เช่น โรคมะเร็งเม็ดเลือดขาว (Leukemia) มะเร็งต่อมน้ำเหลือง (Lymphoma) หรือโรคมะเร็งที่มีการแพร่กระจายไปที่ไขกระดูก
- เป็นโรคภูมิคุ้มกันทำลายตนเอง (Autoimmune disorders) เช่น โรคลูปัส (Lupus)
- การใช้เคมีบำบัด (Chemotherapy) ในการรักษาโรคมะเร็ง
- การติดเชื้อที่ไตหรือไตทำงานผิดปกติ
- ดี่มแอลกอฮอล์มากเกินไปหรือเป็นโรคตับแข็ง (Cirrhosis)
แหล่งข้อมูล
- What are Platelets and Why are They Important?. http://www.hopkinsmedicine.org/heart_vascular_institute/clinical_services/centers_excellence/womens_cardiovascular_health_center/patient_information/health_topics/platelets.html [2014, December 30].
- Platelet Count. http://labtestsonline.org/understanding/analytes/platelet/tab/test/ [2014, December 30].