เม็ดเลือดขาวนิวโทรฟิลต่ำ (Neutropenia)

  • โดย ศาสตราจารย์เกียรติคุณ แพทย์หญิง พวงทอง ไกรพิบูลย์
  • 27 เมษายน 2561
  • Tweet
บทความที่เกี่ยวข้อง
เม็ดเลือดขาวนิวโทรฟิลต่ำ

เม็ดเลือดขาวนิวโทรฟิลต่ำ(Neutropenia)หมายถึง ปริมาณ/ค่าเม็ดเลือดขาวชนิดนิวโทรฟิล(Neutrophil)ที่ได้จากการตรวจเลือดดูค่าความสมบูรณ์ของเม็ดเลือดเลือด(CBC)ที่เรียกว่า “เอเอ็นซี(ANC ย่อจาก Absolute neutrophil count)” โดยได้ค่านิวโทรฟิลน้อยกว่า 1,500เซลล์/ไมโครลิตร ซึ่งถ้าต่ำกว่า 1,000 ถือว่าต่ำอย่างมีความสำคัญทางคลินิก และถ้าต่ำกว่า 500 ถือว่าต่ำอยู่ในเกณฑ์อันตราย

นิวโทรฟิลเป็นเม็ดเลือดขาวที่ทำหน้าที่สร้างภูมิคุ้มกันต้านโรคโดยเฉพาะในการต่อสู้กับเชื้อโรค เมื่อนิวโทรฟิลต่ำ ร่างกายจะติดเชื้อต่างๆได้ง่ายโดยเฉพาะการติดเชื้อแบคทีเรีย

โดยทั่วไป ระดับความรุนแรงของนิวโทรฟิลต่ำ แบ่งเป็น 3 ระดับ คือ

  • นิวโทรฟิลต่ำไม่มาก(Mild neutropenia) คือ เอเอ็นซี 1,000-1,500/ไมโครลิตร ซึ่งโอกาสติเชื้อแบคทีเรียจะสูงกว่าคนทั่วไป การพยากรณ์โรคจากการติดเชื้อแบคทีเรียจะค่อนข้างดี
  • นิวโทรฟิลต่ำปานกลาง(Moderate neutropenia)คือเอเอ็นซี 500-1,000/ ไมโครลิตร การพยากรณ์โรคจากการติดเชื้อแบคทีเรียจะแย่ปานกลาง
  • นิวโทรฟิลต่ำมาก(Severe neutropenia) คือเอเอ็นซีต่ำกว่า 500/ไมโครลิตร การพยากรณ์โรคจากการติดเชื้อแบคทีเรียจะแย่ที่สุด โอกาสเสียชีวิตสูงจากเกิดภาวะพิษเหตุติดเชื้อ

สาเหตุ:

สาเหตุนิวโทรฟิลต่ำที่พบบ่อยที่สุด คือ จากการได้รับยาเคมีบำบัด และ/หรือ รังสีรักษา ส่วนสาเหตุอื่นๆที่พบบ่อยเช่นกัน เช่น

  • อาการไม่พึงประสงค์จากยาต่างๆ เช่น ยากดภูมิคุ้มกัน
  • ภาวะขาดวิตามินบี12 การขาดโฟลิก/กรดโฟลิก
  • จากโรคติดเชื้อบางชนิด เช่น ไวรัสตับอักเสบ เอชไอวี มาลาเรีย ไทฟอยด์ ภาวะพิษเหตุติดเชื้อ
  • โรคออโตอิมมูน
  • โรคเลือด เช่น มะเร็งเม็ดเลือดขาว โรคไขกระดูกเป็นพังผืด

อาการ:

อาการจากภาวะนิวโทรฟิลต่ำ คือ อาการของโรคติดเชื้อ(อ่านเพิ่มเติมในเว็บ haamor.com บทความเรื่อง โรคติดเชื้อ ภาวะติดเชื้อ)โดยเฉพาะการติดเชื้อ แบคทีเรีย

การวินิจฉัย:

แพทย์วินิจฉัยภาวะนิวโทรฟิลต่ำได้จากการตรวจเลือดCBC

การรักษา:

การรักษาภาวะนิวโทรฟิลต่ำ คือ การให้ยากระตุ้นการสร้างเม็ดเลือดขาว(GCSF), การให้ยาปฏิชีวนะ, ปรับการใช้ยาที่เป็นสาเหตุ(เช่น หยุดยา เปลี่ยนชนิดยา ลดขนาดยา), ให้เม็ดลือดขาว/ให้เลือดทางหลอดเลือดดำ, และการรักษาประคับประคองตามอาการ

อนึ่ง:

  • ค่า ANC คำนวณได้จากสูตร; ANC = ปริมาณเม็ดเลือดขาวทุกชนิดจากการตรวจCBC x ค่าเปอร์เซ็นต์ของนิวโทรฟิลจากCBC ÷ 100
  • เรียกโรค/ภาวะ/อาการติดเชื้อจากนิวโทรฟิลต่ำว่า “อาการไข้จากนิวโทรฟิลต่ำ Febrile neutropenia”

บรรณานุกรม

  1. https://www.mayoclinic.org/symptoms/neutropenia/basics/definition/sym-20050854 [2018,April7]
  2. https://www.uptodate.com/contents/overview-of-neutropenia-in-children-and-adolescents [2018,April7]
  3. https://www.luriechildrens.org/en-us/care-services/conditions-treatments/neutropenia/Pages/index.aspx [2018,April7]