เดสเวนลาฟาซีน (Desvenlafaxine)
- โดย เภสัชกร อภัย ราษฎรวิจิตร
- 27 ธันวาคม 2560
- Tweet
- บทนำ
- เดสเวนลาฟาซีนมีสรรพคุณ(คุณสมบัติ)อย่างไร?
- เดสเวนลาฟาซีนมีกลไกการออกฤทธิ์อย่างไร?
- เดสเวนลาฟาซีนมีรูปแบบการจัดจำหน่ายอย่างไร?
- เดสเวนลาฟาซีนมีขนาดรับประทานอย่างไร?
- เมื่อมีการสั่งยา ควรแจ้งแพทย์/พยาบาล และเภสัชกรอย่างไร?
- หากลืมรับประทานยาควรทำอย่างไร?
- เดสเวนลาฟาซีนมีผลไม่พึงประสงค์อย่างไร?
- มีข้อควรระวังการใช้เดสเวนลาฟาซีนอย่างไร?
- เดสเวนลาฟาซีนมีปฏิกิริยาระหว่างยากับยาตัวอื่นอย่างไร?
- ควรเก็บรักษาเดสเวนลาฟาซีนอย่างไร?
- เดสเวนลาฟาซีนมีชื่ออื่นอีกไหม?ผลิตจากบริษัทอะไรบ้าง?
- บรรณานุกรม
- ยารักษาโรค (Pharmaceutical drug)
- ข้อปฏิบัติพื้นฐานในการใช้ยาทุกชนิด
- ยาต้านเศร้า(Antidepressants)
- เอสเอ็นอาร์ไอ: ยาโรคซึมเศร้า (SNRI: Serotonin and norepinephrine reuptake inhibitor)
- กลุ่มอาการเซโรโทนิน (Serotonin syndrome)
- สะตีเวนส์จอห์นสัน (Stevens-Johnson syndrome)
- โรคซึมเศร้า (Major Depressive Disorder หรือ MDD)
- ความเครียด ภาวะซึมเศร้า และโรคซึมเศร้า (Stress, Depression and Depressive disorder)
บทนำ
ยาเดสเวนลาฟาซีน(Desvenlafaxine หรือ Desvenlafaxine succinate หรือ O-desmethylvenlafaxine) เป็นยารักษาอาการซึมเศร้าหรือยาต้านเศร้า จัดอยู่ในกลุ่มยาSerotonin-norepinephrine reuptake inhibitor (SNRI) โดยตัวยาจะออกฤทธิ์ยับยั้งหรือป้องกันการดูดคืนสารสื่อประสาทประเภท Serotonin และ Norepinephrine เก็บเข้าในเซลล์ประสาท ทำให้ปริมาณสารสื่อประสาทดังกล่าวในสมองมีมากเพียงพอที่จะทำให้อารมณ์ซึมเศร้าคลี่คลาย ยานี้ได้รับการขึ้นทะเบียนตั้งแต่ปี ค.ศ. 2007 (พ.ศ. 2550)
รูปแบบเภสัชภัณฑ์ของยาเดสเวนลาฟาซีนเป็นยาชนิดรับประทาน ตัวยาสามารถดูดซึมจากระบบทางเดินอาหารได้ประมาณ 80% เมื่อยานี้เข้าสู่กระแสเลือดจะมีการรวมตัวกับพลาสมาโปรตีนประมาณ 30% และจะถูกกำจัดออกจากร่างกายโดยผ่านทิ้งไปกับปัสสาวะ โดยทั่วไป การรับประทานยานี้เพียงวันละ1ครั้ง และใช้ยานี้ตามขนาดที่แพทย์แนะนำ ก็สามารถทำให้อาการซึมเศร้าดีขึ้นเป็นลำดับ แต่ก็มีข้อควรระวังหรือข้อห้ามบางประการสำหรับยานี้ที่ผู้บริโภคควรทราบ อาทิ
- ห้ามใช้กับผู้แพ้ยานี้
- ยารักษาโรคซึมเศร้าหลายรายการรวมยาเดสเวนลาฟาซีน เมื่อนำมาใช้กับผู้ป่วยที่ยังมีอายุน้อยๆ/วัยรุ่น อาจกระตุ้นให้ผู้ป่วยมีความรู้สึกอยากทำร้ายตนเองขึ้นมา ระหว่างที่ได้รับยานี้แล้วมีอาการดังกล่าวเกิดขึ้น ต้องรีบพาผู้ป่วยไปพบแพทย์/ไปรงพยาบาล ไม่ต้องรอถึงวันแพทย์นัด เพื่อแพทย์พิจารณาปรับแนวทางการรักษา
- ห้ามใช้ยานี้ร่วมกับกลุ่มยาMAOIs ด้วยการใช้ยาร่วมกันจะก่อให้เกิดภาวะที่เรียกว่า Serotonin syndrome กรณีที่ต้องการใช้ยา MAOIs แพทย์จะหยุดการใช้ตัวยา/ยาเดสเวนฟาซีนอย่างน้อย 7 วันขึ้นไป แต่ถ้าต้องการใช้ยาเดสเวนลาฟาซีนต้องหยุดใช้ยาMAOIs 14 วันเป็นอย่างต่ำ
- ยาเดสเวนลาฟาซีนสามารถทำให้ความดันโลหิตสูงขึ้นได้ ดังนั้นผู้ป่วยที่ได้รับยานี้ ต้องหมั่นตรวจสอบความดันโลหิตของตนเองเป็นระยะๆตามคำแนะนำของ แพทย์/พยาบาล/เภสัชกร หากพบว่าเกิดความดันโลหิตสูง ต้องรีบนำผู้ป่วยมาพบแพทย์/มาโรงพยาบาลโดยเร็ว ไม่ต้องรอถึงวันแพทย์นัด
- ยาเดสเวนลาฟาซีนสามารถทำให้ร่างกายมีระดับเกล็ดเลือดต่ำ ดังนั้นการจะใช้ยานี้ ร่วมกับยาแก้ปวดกลุ่ม NSAIDs, Aspirin, ยาต้านการแข็งตัวของเลือด, จะทำให้มี โอกาสเลือดออกง่ายตามมา ผู้ป่วยควรทำความเข้าใจและเลี่ยงการใช้ยาเหล่านี้ ร่วมกัน
- ยาเดสเวนลาฟาซีนมีผลทำให้รูม่านตาขยาย ซึ่งสามารถขยายผลสนับสนุนการเกิดโรคต้อหิน และ/หรือทำให้โรคนี้มีอาการรุนแรงขึ้น จึงถือเป็นข้อห้ามใช้ยานี้กับผู้ป่วยโรคต้อหินดังกล่าว
- ห้ามหยุดใช้ยานี้อย่างกะทันหัน ด้วยจะเสี่ยงต่ออาการข้างเคียง(ผลข้างเคียง) เช่น มีภาวะถอนยาเกิดขึ้น
- ผู้ป่วยที่มีอายุ 65 ปีขึ้นไป จะมีความเสี่ยงต่อการเกิดอาการข้างเคียงได้มากกว่า ผู้ป่วยกลุ่มอื่น
- ห้ามรับประทานยาชนิดนี้พร้อมกับสุราหรือเครื่องดื่มที่มีแอลกอฮอล์เป็นส่วนประกอบ ด้วยจะทำให้เกิดอาการวิงเวียน รวมถึงทำให้ประสิทธิภาพการรักษาของยานี้ต่ำลง
- ยาเดสเวนลาฟาซีนสามารถทำให้ระดับเกลือโซเดียมในเลือดต่ำลง และส่งผลให้มี ภาวะลมชักเกิดได้ง่ายมากขึ้น หากพบแนวโน้มหรือผู้ป่วยมีภาวะลมชักเกิดขึ้น ต้องรีบ พาผู้ป่วยมาพบแพทย์/มาโรงพยาบาลทันที
- หลีกเลี่ยงการใช้ยานี้กับสตรีมีครรภ์/ตั้งครรภ์ รวมถึงสตรีในภาวะให้นมบุตร ด้วยตัวยา เดสเวนลาฟาซีนสามารถส่งผลกระทบ(ผลข้างเคียง)ต่อทารกได้
- ห้ามใช้ยานี้เกินขนาดรับประทานที่แพทย์แนะนำ ปัจจุบันยังไม่มียาต้านพิษของยา เดสเวนลาฟาซีน การรักษาผู้ที่ได้รับยานี้เกินขนาด อาจต้องรักษาด้วยการฟอกเลือด หรือ ใช้วิธีทางการแพทย์ช่วยทำให้มีการขับปัสสาวะมากขึ้น เพื่อผลักดันให้ยานี้ออกจาก ร่างกายโดยเร็วและมากที่สุด
ในประเทศไทยโดยคณะกรรมการอาหารและยา ได้ระบุให้ยาเดสเวนลาฟาซีนอยู่ในหมวดยาควบคุมพิเศษที่มีอันตรายหากใช้ไม่ถูกวิธี ดังนั้นเพื่อความปลอดภัยของตัวผู้ป่วยเองจำเป็นต้องใช้ยานี้ตามคำสั่งของแพทย์เท่านั้น
อนึ่ง หากต้องการทราบข้อมูลการใช้ยาเดสเวนลาฟาซีนเพิ่มเติม สามารถสอบถามได้จากแพทย์ผู้ที่ให้การตรวจรักษา หรือสอบถามจากเภสัชกรได้ทั่วไป
เดสเวนลาฟาซีนมีสรรพคุณ(คุณสมบัติ)อย่างไร?
ยาเดสเวนลาฟาซีน มีสรรพคุณ/ข้อบ่งใช้ เช่น
- รักษาภาวะซึมเศร้า(Depression)
เดสเวนลาฟาซีนมีกลไกการออกฤทธิ์อย่างไร?
ยาเดสเวนลาฟาซีนมีกลไกการออกฤทธิ์คือ ตัวยาจะยับยั้งการดูดกลับของสารสื่อประสาทในสมองที่มีชื่อว่า Serotonin และ Norepinephrine การมีสารสื่อประสาททั้งสองตัวเป็นปริมาณที่เหมาะสม จะช่วยกระตุ้นสภาวะทางอารมณ์ของผู้ป่วยโรคซึมเศร้าให้กลับมาเป็นปกติมากยิ่งขึ้น จึงเป็นที่มาของสรรพคุณของยานี้
เดสเวนลาฟาซีนมีรูปแบบการจัดจำหน่ายอย่างไร?
ยาเดสเวนลาฟาซีนมีรูปแบบการจัดจำหน่าย เช่น
- ยาเม็ดชนิดรับประทานแบบออกฤทธิ์นาน ที่ประกอบด้วยตัวยา Desvenlafaxine ขนาด 50 มิลลิกรัม/เม็ด
เดสเวนลาฟาซีนมีขนาดรับประทานอย่างไร?
ยาเดสเวนลาฟาซีน มีขนาดรับประทาน เช่น
- ผู้ใหญ่: รับประทานขนาด 50 มิลลิกรัม วันละ1ครั้ง ก่อนหรือหลังอาหารก็ได้ขนาดรับประทานสูงสุดไม่เกิน 400 มิลลิกรัม/วัน
- เด็ก: ห้ามใช้ยานี้กับเด็ก
อนึ่ง:
- ผู้ป่วยโรคไตที่มีค่าครีเอตินิน เคลียแรนซ์ (Crcl, Creatinine clearance) น้อยกว่า 30 มิลลิลิตร/นาที ให้รับประทานยานี้ 25 มิลลิกรัม วันละ1ครั้ง หรือ รับประทานยา 50 มิลลิกรัม วันเว้นวัน
- ผู้ป่วยโรคตับในระดับความรุนแรงโรคปานกลางจนถึงขั้นรุนแรง สามารถรับประทานยานี้สูงสุดได้ไม่เกิน 100 มิลลิกรัม/วัน
*****หมายเหตุ: ขนาดและระยะเวลาในการใช้ยาที่ระบุในบทความนี้ เป็นเพียงตัวอย่างหนึ่งเท่านั้น ไม่สามารถใช้ทดแทนคำสั่งใช้ยาของแพทย์ได้ การใช้ยาที่เหมาะสมควรต้องปรึกษาแพทย์หรือเภสัชกรก่อนเสมอ
เมื่อมีการสั่งยาควรแจ้งแพทย์/พยาบาลและเภสัชกรอย่างไร?
เมื่อมีการสั่งยาทุกชนิดรวมยาเดสเวนลาฟาซีน ผู้ป่วยควรแจ้งแพทย์/พยาบาล และเภสัชกร ดังนี้
- ประวัติแพ้ยาทุกชนิด เช่น กินยา/ใช้ยาแล้ว คลื่นไส้มาก ขึ้นผื่น หรือ แน่นหายใจติดขัด/หายใจขัด/หายใจลำบาก
- มีโรคประจำตัวต่างๆ รวมทั้งกำลังกินยา/ใช้ยาอะไรอยู่ เพราะยาเดสเวนลาฟาซีน อาจส่งผลให้อาการของโรคเหล่านั้นรุนแรงขึ้น หรืออาจเกิดปฏิกิริยาระหว่างยากับยาอื่นๆที่กิน/ที่ใช้อยู่ก่อน
- หากเป็นสุภาพสตรีควรแจ้งว่าอยู่ในภาวะตั้งครรภ์ หรือ กำลังให้นมบุตร เพราะยาหลายประเภทสามารถผ่านทางน้ำนมหรือรก และเข้าสู่ทารกจนก่อให้เกิดผลข้างเคียงได้
หากลืมรับประทานยาควรทำอย่างไร?
หากลืมรับประทานยาเดสเวนลาฟาซีน สามารถรับประทานทันทีเมื่อนึกขึ้นได้ ถ้าเวลาใกล้เคียงกับการรับประทานยาในมื้อถัดไป ห้ามรับประทานยาเพิ่มเป็น 2 เท่า ให้รับประทานยาที่ขนาดปกติ
เดสเวนลาฟาซีนมีผลไม่พึงประสงค์อย่างไร?
ยาเดสเวนลาฟาซีนสามารถก่อให้เกิดผลไม่พึงประสงค์จากยา(ผลข้างเคียง/อาการข้างเคียง)ต่อระบบอวัยวะต่างๆของร่างกายดังนี้ เช่น
- ผลต่อระบบทางเดินอาหาร: เช่น คลื่นไส้ ท้องผูกหรือท้องเสีย ปากแห้ง อาเจียน ตับอ่อนอักเสบ เลือดออกในทางเดินอาหาร(เช่น เลือดออกในกระเพาะอาหาร)
- ผลต่อระบบประสาท: เช่น วิงเวียน ง่วงนอน ปวดศีรษะ ความรู้สึกสัมผัสเพี้ยน ตัวสั่น อาจเกิดอาการชัก มีภาวะSerotonin syndrome
- ผลต่อผิวหนัง: เช่น เหงื่อออกมาก มีผื่นคัน เกิดภาวะผมร่วง ผิวแพ้แสงแดดได้ง่าย Stevens-Johnson syndrome
- ผลต่อระบบหัวใจและหลอดเลือด: เช่น หัวใจขาดเลือด มีภาวะกล้ามเนื้อหัวใจตาย ใบหน้าแดง อาจพบความดันโลหิตสูงหรือไม่ก็ต่ำ ชีพจรเต้นผิดปกติ หัวใจเต้นเร็ว
- ผลต่อระบบการเผาผลาญพลังงานของร่างกาย: เช่น เบื่ออาหาร น้ำหนักตัวลดหรือไม่ก็เพิ่ม ไตรกลีเซอไรด์ในเลือดสูง ไขมันแอลดีแอลในเลือดเพิ่มขึ้น เกลือโซเดียมในเลือดต่ำ
- ผลต่อตา: เช่น ตาพร่า รูม่านตาขยาย อาจเสี่ยงต่อการเกิดต้อหิน
- ผลต่อระบบต่อมไร้ท่อ: เช่น ฮอร์โมนโปรแลกตินในเลือดสูงมากขึ้น
- ผลต่อกล้ามเนื้อ: เช่น ปวดเมื่อยกล้ามเนื้อ
- ผลต่อสภาพจิตใจ: เช่น นอนไม่หลับ ฝันแปลกๆ วิตกกังวล กระสับกระส่าย คลุ้มคลั่ง ประสาทหลอน อาจมีความคิดอยากทำร้ายตัวเอง
- ผลต่อระบบเลือด: เช่น เลือดออกง่าย
- ผลต่อระบบทางเดินหายใจ: เช่น หาวบ่อย
- ผลต่อตับ: เช่น ตับทำงานผิดปกติ/ตับอักเสบ
- ผลต่อระบบทางเดินปัสสาวะ : เช่น มีโปรตีนปนมากับปัสสาวะ/มีโปรตีนในปัสสาวะ ปัสสาวะขัด
มีข้อควรระวังการใช้เดสเวนลาฟาซีนอย่างไร?
มีข้อควรระวังการใช้ยาเดสเวนลาฟาซีน เช่น
- ห้ามใช้กับผู้ที่แพ้ยานี้
- ห้ามใช้ร่วมกับยากลุ่ม MAOIs
- ห้ามปรับขนาดรับประทานด้วยตนเอง
- ห้ามใช้ยากับสตรีมีครรภ์/ตั้งครรภ์ สตรีที่อยู่ในภาวะให้นมบุตร และเด็ก
- หยุดการใช้ยานี้ หากพบว่าผู้ป่วยมีอาการอยากทำร้ายตนเอง และต้องรีบพาผู้ป่วยมาพบแพทย์/มาโรงพยาบาลโดยเร็ว ไม่ต้องรอถึงวันแพทย์นัด
- มาพบแพทย์/มาโรงพยาบาลตามแพทย์นัดหมายทุกครั้ง
- ห้ามแบ่งยาให้ผู้อื่นใช้
- ห้ามใช้ยาหมดอายุ
- ห้ามเก็บยาหมดอายุ
***** อนึ่ง ทุกคนต้องตระหนักถึงความปลอดภัยจากการใช้ ”ยา”ที่รวมถึง ยาแผนปัจจุบันทุกชนิด(รวมยาเดสเวนลาฟาซีนด้วย) ยาแผนโบราณ อาหารเสริม ผลิตภัณฑ์เสริมอาหาร ทุกชนิด และสมุนไพรต่างๆ เพราะยามีทั้งให้คุณและให้โทษ ดังนั้นเมื่อมีการใช้ยาทุกครั้งควรต้องปฏิบัติตามข้อปฏิบัติพื้นฐานในการใช้ยาทุกชนิด(อ่านเพิ่มเติมได้ในเว็บ haamor.com บทความเรื่อง ข้อปฏิบัติพื้นฐานในการใช้ยาทุกชนิด) รวมทั้งควรต้องปรึกษาเภสัชกรประจำร้านขายยาก่อนซื้อยาใช้เองเสมอ
เดสเวนลาฟาซีนมีปฏิกิริยาระหว่างยากับยาตัวอื่นอย่างไร?
ยาเดสเวนลาฟาซีนมีปฏิกิริยาระหว่างยากับยาตัวอื่น เช่น
- การใช้ยาเดสเวนลาฟาซีนร่วมกับยา Dextromethorphan , Ergotamine, Fentanyl ,Tryptophan, อาจเกิดความเสี่ยงก่อให้เกิดภาวะ Serotonin syndrome โดยมีอาการ สับสน ประสาทหลอน ชัก ความดันโลหิตเปลี่ยนแปลง(อาจสูงหรือต่ำ) อัตราการเต้นของหัวใจผิดปกติ(อาจช้า หรือเร็ว) ดังนั้นหากไม่มีความจำเป็นใดๆ ควรหลีกเลี่ยงการใช้ยาร่วมกัน
- หลีกเลี่ยงการใช้ยาเดสเวนลาฟาซีนร่วมกับยา Alprazolam ด้วยจะทำให้เกิดภาวะวิงเวียน ง่วงนอนมาก และการครองสติทำได้ยากตามมา
- การใช้ยาเดสเวนลาฟาซีนร่วมกับยา Hydrocodone, Pyrilamine , Pheniramine(ยาแก้แพ้), เพราะอาจทำให้มีอาการข้างเคียงจากยาเดสเวนลาฟาซีนเพิ่มขึ้น เช่น มีอาการ วิงเวียน ง่วงนอน การตัดสินใจช้า หากไม่มีความจำเป็นใดๆ ควรหลีกเลี่ยงการใช้ยาร่วมกัน
- หลีกเลี่ยงการใช้ยาเดสเวนลาฟาซีนร่วมกับยา Phenylpropanolamine ด้วยจะกระตุ้นให้มีอาการ สะดุ้งผวา กระสับกระส่าย วิตกกังวล ตลอดจนกระทั่งมีอาการประสาทหลอน และ/หรือลมชัก ตามมา
ควรเก็บรักษาเดสเวนลาฟาซีนอย่างไร?
ควรเก็บยาเดสเวนลาฟาซีน ในช่วงอุณหภูมิ 20–25 องศาเซลเซียส(Celsius) ห้ามเก็บยาในช่องแช่แข็งตู้เย็น เก็บยาในภาชนะที่ปิดมิดชิด พ้นแสง/แสงแดด ความร้อนและความชื้น เก็บยาให้พ้นมือเด็กและสัตว์เลี้ยง และไม่เก็บยาในห้องน้ำหรือในรถยนต์
เดสเวนลาฟาซีนมีชื่ออื่นอีกไหม? ผลิตจากบริษัทอะไรบ้าง?
ยาเดสเวนลาฟาซีน มียาชื่อการค้า และบริษัทผู้ผลิต/ผู้จำหน่าย เช่น
| ชื่อการค้า | บริษัทผู้ผลิต |
|---|---|
| Pristiq (พริสติค) | Pfizer |
อนึ่ง ยาชื่อการค้าอื่นของยานี้ เช่น Khedezla, Ellefore, Zyven
บรรณานุกรม
- https://en.wikipedia.org/wiki/Desvenlafaxine[2017,Dec9]
- http://www.mims.com/thailand/drug/info/desvenlafaxine/?type=brief&mtype=generic[2017,Dec9]
- http://www.mims.com/thailand/drug/info/pristiq/?type=full[2017,Dec9]
- https://www.drugs.com/cdi/desvenlafaxine.html[2017,Dec9]
- https://www.drugs.com/pro/desvenlafaxine-er-tablets.html[2017,Dec9]
- https://www.drugs.com/dosage/desvenlafaxine.html[2017,Dec9]
- https://www.drugs.com/drug-interactions/desvenlafaxine-index.html?filter=3&generic_only=[2017,Dec9]
