เซอร์ตาโคนาโซล (Sertaconazole)

  • โดย เภสัชกร อภัย ราษฎรวิจิตร
  • 19 กันยายน 2562
  • Tweet
สารบัญ บทความที่เกี่ยวข้อง

บทนำ

ยาเซอร์ตาโคนาโซล(Sertaconazole หรือ Sertaconazole nitrate) เป็นยาต้านเชื้อรา กลุ่ม Imidazole ทางคลินิกใช้รักษาโรคเชื้อราตาม ผิวหนัง, เท้า, รวมถึงการติดเชื้อTrichomanas ของช่องคลอด(การติดเชื้อทริโคโมแนส) อีกด้วย, ตัวยามีกลไกออกฤทธิ์บริเวณเซลล์เมมเบรน/เยื้อหุ้มเซลล์ของเชื้อรา ส่งผลให้เชื้อราหยุดการเจริญเติบโต

สำหรับเชื้อราชนิดตอบสนองกับยาชนิดนี้ ได้แก่ Candida albicans, Epidermophyton floccosum, Trichophyton mentagrophytes, และ Trichophyton rubrum

รูปแบบเภสัชภัณฑ์ที่นิยมใช้ของยาเซอร์ตาโคนาโซล ได้แก่ ยาทาผิวหนังภายนอกประเภทครีมและยาเหน็บช่องคลอด กรณียาทาอาจต้องใช้ยาต่อเนื่อง 3–6 สัปดาห์ ทั้งนี้ขึ้นกับอาการและความรุนแรงของโรคและคำแนะนำของแพทย์/เภสัชกร

อาการข้างเคียง/ผลข้างเคียงของยาเซอร์ตาโคนาโซล ที่อาจพบได้บ่อย ได้แก่ อาการแสบคันหรือเกิดผิวหนังแห้ง

ทั้งนี้ อย.ของไทย(สำนักงานคณะกรรมการอาหารและยา) ได้จัดให้ยาเซอร์ตาโคนาโซลอยู่ในกลุ่มยาอันตรายที่ต้องใช้ตามคำสั่งแพทย์เท่านั้น และสามารถพบเห็นการจำหน่ายยานี้ตามร้านขายยาภายใต้ชื่อการค้าว่า ‘Zalain’

เซอร์ตาโคนาโซลมีสรรพคุณ(คุณสมบัติ)อย่างไร?

เซอร์ตาโคนาโซล

สรรพคุณ/ข้อบ่งใช้ของยาเซอร์ตาโคนาโซล:

  • รักษาการติดเชื้อราตาม ผิวหนัง เท้า และช่องคลอด

เซอร์ตาโคนาโซลมีกลไกการออกฤทธิ์อย่างไร?

เมื่อยาเซอร์ตาโคนาโซลสัมผัสกับเชื้อรา ตัวยาจะเข้ารบกวนบริเวณเยื่อหุ้มเซลล์ของเชื้อรา ส่งผลปิดกั้นการสร้าง Sterol(สารสำคัญเพื่อดำรงชีวิตของเยื่อหุ้มเซลล์ของเชื้อรา) ซึ่งมีชื่อเรียกว่า Ergosterol การจำกัดการสร้าง Ergosterol เป็นเหตุให้เยื่อหุ้มเซลล์ของเชื้อราปริแตกออก และเกิดการรั่วไหลของสารเคมีของเชื้อรา ก่อให้เกิดการสูญเสียพลังงาน(ATP) ที่เชื้อราใช้ดำรงชีวิตและทำให้เชื้อราตายลงในที่สุด

เซอร์ตาโคนาโซลมีรูปแบบการจัดจำหน่ายอย่างไร?

รูปแบบการจัดจำหน่ายของยาเซอร์ตาโคนาโซล:

  • ยาเหน็บช่องคลอด ที่ประกอบด้วยตัวยา Sertaconazole nitrate ขนาด 300 และ 500 มิลลิกรัม/เม็ด
  • ยาครีมทาผิวหนังที่ประกอบด้วยตัวยา Sertaconazole เข้มข้น 2% ขนาดบรรจุ 2 และ 5 กรัม/หลอด

เซอร์ตาโคนาโซลมีขนาดการบริหารยาอย่างไร?

ยาเซอร์ตาโคนาโซลมีขนาดการบริหารยา/ใช้ยา เช่น

ก. สำหรับการติดเชื้อราที่ช่องคลอด:

  • ผู้ใหญ่และวัยรุ่น: เหน็บยาที่ช่องคลอด 1 เม็ดก่อนนอนครั้งเดียว กรณีที่อาการติดเชื้อรายังไม่หายดี แพทย์อาจต้องให้เหน็บยาซ้ำครั้งที่สองหลังจากการเหน็บยาครั้งแรกไปแล้ว 1–2 สัปดาห์
  • เด็ก: การใช้ยานี้ในเด็กต้องอยู่ในคำสั่งแพทย์เท่านั้น

ข. สำหรับการติดเชื้อราที่ ผิวหนัง, เท้า:

  • ผู้ใหญ่:ทายาในบริเวณผิวหนังที่ติดเชื้อราต่อเนื่องวันละ 1–2 ครั้ง เช้า–เย็น ระยะเวลาการใช้ยาอยู่ที่ 2–4 สัปดาห์หรือตามคำสั่งแพทย์
  • เด็ก: การใช้ยานี้ในเด็กต้องอยู่ในคำสั่งแพทย์เท่านั้น

*****หมายเหตุ: ขนาดยาและระยะเวลาในการใช้ยาที่ระบุในบทความนี้เป็นเพียงตัวอย่าง หนึ่งเท่านั้น ไม่สามารถใช้ทดแทนคำสั่งใช้ยาของแพทย์ได้ การใช้ยาที่เหมาะสมควรต้องปรึกษาแพทย์หรือเภสัชกรก่อนเสมอ

เมื่อมีการสั่งยา ควรแจ้งแพทย์/พยาบาล และเภสัชกรอย่างไร?

เมื่อมีการสั่งยาทุกชนิดรวมยาเซอร์ตาโคนาโซล ผู้ป่วยควรแจ้งแพทย์/พยาบาล และเภสัชกร เช่น

  • ประวัติแพ้ยาทุกชนิด เช่น กินยา/ใช้ยาแล้ว คลื่นไส้มาก ขึ้นผื่น หรือ แน่นหายใจติดขัด/หายใจขัด/หายใจลำบาก
  • มีโรคประจำตัวต่างๆ รวมทั้งกำลังกินยา/ใช้ยาอะไรอยู่ เพราะยาเซอร์ตาโคนาโซล อาจส่งผลให้อาการของโรคเหล่านั้นรุนแรงขึ้น หรืออาจเกิดปฏิกิริยาระหว่างยา กับยาอื่นๆที่กิน/ที่ใช้อยู่ก่อน
  • หากเป็นสุภาพสตรีควรแจ้งว่าอยู่ในภาวะตั้งครรภ์/มีครรภ์ หรือ กำลังให้นมบุตร เพราะยาหลายประเภทสามารถผ่านทางน้ำนมหรือรก และเข้าสู่ทารกจนก่อให้เกิดผลข้างเคียงได้

หากลืมใช้ยาควรทำอย่างไร?

กรณีลืมเหน็บยา/ทายาเซอร์ตาโคนาโซล สามารถเหน็บยา/ทายาทันทีที่นึกขึ้นได้ หากเวลาใกล้เคียงกับการใช้ยาในครั้งถัดไป ห้ามเพิ่มขนาดการใช้เป็น 2 เท่า ให้ใช้ยาที่ขนาดปกติเท่านั้น

เซอร์ตาโคนาโซลมีผลไม่พึงประสงค์อย่างไร?

ยาเซอร์ตาโคนาโซล มีผลไม่พึงประสงค์จากยา (ผลข้างเคียง/อาการข้างเคียง) เช่น

  • กรณียาเหน็บช่องคลอด: อาจทำให้รู้สึกแสบคันขณะเหน็บยา ตลอดจนกระทั่ง เกิดภาวะปัสสาวะลำบาก/ปัสสาวะขัด
  • กรณียาครีมทาผิวหนัง: อาจทำให้รู้สึกระคายเคืองหรือคันตรงผิวหนังที่สัมผัสตัวยา

มีข้อควรระวังการใช้เซอร์ตาโคนาโซลอย่างไร?

มีข้อควรระวังการใช้เซอร์ตาโคนาโซล เช่น

  • ห้ามใช้กับผู้แพ้ยานี้
  • การใช้ยานี้กับ สตรีมีครรภ์ สตรีในภาวะให้นมบุตร และเด็ก ต้องเป็นไปตามคำสั่งแพทย์
  • ห้ามใช้เป็นยารับประทาน
  • ห้ามปรับขนาดการใช้ยาด้วยตนเอง
  • ห้าม/หลีกเลี่ยงการใช้ยาร่วมกันกับผู้อื่น
  • หยุดการใช้ยานี้ทันทีเมื่อพบอาการผื่นคันเป็นบริเวณกว้างตามผิวหนัง
  • ปฏิบัติตนโดยดูแลสุขลักษณะส่วนตัวเพื่อป้องกันการติดเชื้อราซ้ำตามคำแนะนำของ แพทย์ พยาบาล เภสัชกร
  • ห้ามแบ่งยาให้ผู้อื่นใช้
  • ห้ามใช้ยาหมดอายุ
  • ห้ามเก็บยาหมดอายุ

***** อนึ่ง ทุกคนต้องตระหนักถึงความปลอดภัยจากการใช้ ”ยา”ที่รวมถึง ยาแผนปัจจุบันทุกชนิด(รวมยาเซอร์ตาโคนาโซลด้วย) ยาแผนโบราณ อาหารเสริม ผลิตภัณฑ์เสริมอาหาร ทุกชนิด และสมุนไพรต่างๆ เพราะยามีทั้งให้คุณและให้โทษ ดังนั้นเมื่อมีการใช้ยาทุกครั้ง ควรต้องปฏิบัติตามข้อปฏิบัติพื้นฐานในการใช้ยาทุกชนิด(อ่านเพิ่มเติมได้ในเว็บ haamor.com บทความเรื่อง ข้อปฏิบัติพื้นฐานในการใช้ยาทุกชนิด) รวมทั้งควรต้องปรึกษาเภสัชกรประจำร้านขายยาก่อนซื้อยาใช้เองเสมอ

เซอร์ตาโคนาโซลมีปฏิกิริยาระหว่างยากับยาตัวอื่นอย่างไร?

ตัวยาเซอร์ตาโคนาโซลเป็นยาใช้ภายนอกร่างกาย จึงยังไม่มีรายงานอันตรกิริยาของยาเซอร์ตาโคนาโซลกับยารับประทานชนิดใดๆ

ควรเก็บรักษาเซอร์ตาโคนาโซลอย่างไร?

ควรเก็บรักษาเซอร์ตาโคนาโซล เช่น

  • เก็บยาภายใต้อุณหภูมิ 25 องศาเซลเซียส(Celsius)
  • ห้ามเก็บยาในช่องแช่แข็งตู้เย็น
  • เก็บยาในภาชนะที่ปิดมิดชิด พ้นแสง/แสงแดด ความร้อนและความชื้น
  • ไม่เก็บยาในห้องน้ำหรือในรถยนต์
  • เก็บยาให้พ้นมือเด็กและสัตว์เลี้ยง
  • ไม่เก็บยาที่หมดอายุ
  • ไม่ทิ้งยาลงในแม่น้ำคูคลองตามธรรมชาติ

เซอร์ตาโคนาโซลมีชื่ออื่นอีกไหม? ผลิตจากบริษัทอะไรบ้าง?

ยาเซอร์ตาโคนาโซล มียาชื่อการค้าและบริษัทผู้ผลิต/ผู้จำหน่าย เช่น

ชื่อการค้าบริษัทผู้ผลิต
Zalain (ซาเลน)Ferrer

บรรณานุกรม

  1. https://www.accessdata.fda.gov/drugsatfda_docs/label/2003/21385_Ertaczo_lbl.pdf[2019,Aug31]
  2. https://www.accessdata.fda.gov/drugsatfda_docs/label/2014/021385s005lbl.pdf[2019,Aug31]
  3. https://www.mims.com/thailand/drug/info/zalain[2019,Aug31]
  4. https://www.mims.com/thailand/drug/info/zalain%20cream/?type=brief[2019,Aug31]
  5. https://en.wikipedia.org/wiki/Sertaconazole[2019,Aug31]