อีโคนาโซล (Econazole)

  • โดย เภสัชกร อภัย ราษฎรวิจิตร
  • 5 พฤษภาคม 2558
  • Tweet
สารบัญ บทความที่เกี่ยวข้อง

บทนำ

ยาอีโคนาโซล (Econazole) เป็นยาต้านเชื้อรา จัดอยู่ในกลุ่มสารประเภท Azole ที่ถูกนำมารักษาการติดเชื้อราที่ผิวหนังอาทิเช่น โรคน้ำกัดเท้า (Athlete’s foot or Hong Kong foot) โรคกลาก (Tenea) โรคเกลื้อน (Pityriasis versicolor) รวมถึงการติดเชื้อราที่ผิวหนังบริเวณขาหนีบ ต้นขา หรือข้อพับ (Jock itch)

รูปแบบยาแผนปัจจุบันของยานี้ที่พบเห็นได้บ่อยจะเป็นยาครีมขนาดความเข้มข้น 1% ใช้ทาบริเวณผิวหนังที่ติดเชื้อรา ด้วยเป็นยาใช้ภายนอกและมีการดูดซึมเข้าสู่ร่างกายต่ำ แต่ก็ห้ามนำไปใช้กับตา โดยทั่วไปแพทย์มักจะแนะนำให้ผู้ป่วยทายาบริเวณที่เป็นเชื้อราเท่านั้นไม่ควรทา ยาเป็นบริเวณกว้าง บางสูตรตำรับยาจะมีการผสมตัวยาสเตียรอยด์เช่น Triamcinolone 0.1% ทั้งนี้เพื่อวัตถุประสงค์ลดอาการคันของผิวหนังในระหว่างการรักษาเชื้อรา นอกจากนี้ยาอีโคนาโซลยังถูกนำไปรักษาการติดเชื้อราบริเวณช่องคลอดอันมีสาเหตุมาจากเชื้อราชนิดแคนดิดา (Vaginal candidiasis, เชื้อราข่องคลอด) โดยใช้ในรูปแบบยาเหน็บช่องคลอด

อย่างไรก็ตาม การจะเลือกใช้รักษาโรคเชื้อราใดๆก็ตามควรต้องใช้ยาตามคำสั่งแพทย์ ทั้งนี้เพื่อประสิทธิผลและประโยชน์ต่อผู้ป่วยเป็นสำคัญ

อีโคนาโซลมีสรรพคุณ (คุณสมบัติ) อย่างไร?

อีโคนาโซล

ยาอีโคนาโซลมีสรรพคุณดังนี้

  • รักษาเชื้อราที่ผิวหนังเช่น โรคน้ำกัดเท้า กลาก เกลื้อน
  • การติดเชื้อราแคนดิดาที่ผิวหนัง (Cutaneous candidiasis)
  • การติดเชื้อราแคนดิดาที่ช่องคลอด

อีโคนาโซลมีกลไกการออกฤทธิ์อย่างไร?

กลไกการออกฤทธิ์ของยาอีโคนาโซลคือ ตัวยาจะก่อกวนไม่ให้เชื้อราสังเคราะห์สาร Ergo sterol ซึ่งเป็นสาระสำคัญสำหรับการสร้างเซลล์เมมเบรน (Cell membrane, เยื่อหุ้มเซลล์) ของเชื้อ ราเป็นเหตุให้เกิดการรั่วของเยื่อหุ้มเซลล์ ส่งผลให้เชื้อราหยุดการเจริญเติบโตและตายลงในที่สุด

อีโคนาโซลมีรูปแบบการจัดจำหน่ายอย่างไร?

ยาอีโคนาโซลมีรูปแบบการจัดจำหน่ายดังนี้เช่น

  • ยาครีม ขนาดความเข้มข้น 1% (10 มิลลิกรัม/กรัม)
  • ยาครีมที่ผสมร่วมกับยา Triamcinolone เช่น Econazole nitrate 1% + Triamcinolone acetonide 0.1%
  • ยาเม็ดสำหรับเหน็บช่องคลอดขนาด 150 มิลลิกรัม/เม็ด

อีโคนาโซลมีขนาดการบริหารยาอย่างไร?

ยาอีโคนาโซลมีขนาดการบริหารยา/การใช้ยาดังนี้เช่น

ก.ชนิดครีม:

ผู้ใหญ่และเด็ก: ทายาวันละ 1 - 2 ครั้งเป็นเวลา 2 - 4 สัปดาห์ ทั้งนี้ขึ้นกับชนิดของเชื้อรา ความรุนแรงจากอาการโรค หากเป็นมากอาจต้องทายามากกว่า 1 เดือน โดยยึดถือตามคำสั่ง การใช้ยาของแพทย์ผู้รักษาเป็นสำคัญ

ข.ชนิดเหน็บช่องคลอด:

  • ผู้ใหญ่ (ผู้หญิง): เหน็บยาเข้าช่องคลอดวันละครั้งก่อนนอนเป็นเวลา 3 วัน
  • เด็กหญิง: ยังไม่มีข้อมูลที่แน่ชัดในการใช้ยาเหน็บฯนี้ในเด็กหญิง ดังนั้นการใช้ยาเหน็บฯนี้ในเด็กหญิงจึงอยู่ในดุลพินิจของแพทย์ผู้รักษา

*****หมายเหตุ:

  • ขนาดยาและระยะเวลาในการใช้ยาที่ระบุในบทความนี้เป็นเพียงตัวอย่างหนึ่งเท่านั้น ไม่สามารถใช้ทดแทนคำสั่งใช้ยาของแพทย์ผู้รักษาได้ การใช้ยาที่เหมาะสมควรต้องปรึกษาแพทย์หรือเภสัชกรก่อนเสมอ

เมื่อมีการสั่งยาควรแจ้งแพทย์/พยาบาลและเภสัชกรอย่างไร?

เมื่อมีการสั่งยาทุกชนิดที่รวมถึงยาอีโคนาโซล ผู้ป่วยควรแจ้งแพทย์/พยาบาลและเภสัชกร ดังนี้

  • ประวัติแพ้ยาทุกชนิดเช่น กินยา/ใช้ยาแล้วคลื่นไส้มาก ขึ้นผื่น หรือแน่นหายใจติดขัด/หายใจลำบาก
  • มีโรคประจำตัวต่างๆรวมทั้งกำลังกินยาอะไรอยู่ เพราะยาอีโคนาโซลอาจส่งผลให้อาการของโรคเหล่านั้นรุนแรงขึ้น หรือเกิดปฏิกิริยาระหว่างยากับยาอื่นๆที่กินอยู่ก่อน
  • หากเป็นสุภาพสตรีควรแจ้งว่าอยู่ในภาวะตั้งครรภ์หรือกำลังให้นมบุตร เพราะยาหลายประเภทสามารถผ่านทางน้ำนมหรือรกและเข้าสู่ทารก จนก่อให้เกิดผลข้างเคียงได้

หากลืมทายาควรทำอย่างไร?

หากลืมทายา/ใช้ยาอีโคนาโซลสามารถทายา/ใช้ยาเมื่อนึกขึ้นได้ ถ้าเวลาใกล้เคียงกับการทายา/ใช้ยาในเวลาถัดไป ไม่จำเป็นต้องเพิ่มปริมาณการทายา/ใช้ยาเป็น 2 เท่า

อีโคนาโซลมีผลไม่พึงประสงค์อย่างไร?

ยาอีโคนาโซลอาจก่อให้เกิดผลไม่พึงประสงค์ (ผลข้างเคียง/อาการข้างเคียง) ดังนี้เช่น มีอาการแสบ คัน ระคายเคือง และแดง ในบริเวณที่ใช้ยา สำหรับสูตรตำรับที่ผสมยา Triamci nolone อาจทำให้เกิดผิวแห้ง มีตุ่มคล้ายสิวเกิดขึ้น ปุ่มรากขนอักเสบ/ผิวหนังอักเสบ มีสีซีดจางของผิวหนังรวมถึงผิวบางในบริเวณที่ทายา

มีข้อควรระวังการใช้อีโคนาโซลอย่างไร?

มีข้อควรระวังการใช้ยาอีโคนาโซลดังนี้เช่น

  • ห้ามใช้กับผู้ที่แพ้ยานี้หรือแพ้ส่วนประกอบของยานี้
  • ห้ามใช้ยากับตา
  • ห้ามรับประทาน
  • ห้ามและหลีกเลี่ยงการใช้ยาครีมทาภายในช่องคลอด
  • ห้ามใช้ยาอีโคนาโซลครีมที่ผสมยา Triamcinolone กับผู้ป่วยที่อยู่ในช่วงฉีดวัคซีนรวมถึงผู้ที่กำลังป่วยด้วยโรคเริม วัณโรค
  • การใช้ยานี้กับสตรีตั้งครรภ์และหญิงที่อยู่ในภาวะให้นมบุตร ควรต้องอยู่ภายใต้การดูแลกำกับของแพทย์ผู้รักษาเท่านั้น
  • หยุดการใช้ยานี้ทันทีหากเกิดอาการแพ้ยาระหว่างการใช้ยานี้แล้วรีบไปโรงพยาบาล
  • หากเผลอหรือกลืนยานี้ชนิดเหน็บช่องคลอดให้รีบนำผู้ป่วยส่งโรงพยาบาลทันที เพราะแพทย์อาจต้องทำการล้างท้อง
  • ห้ามแบ่งยาให้ผู้อื่นใช้
  • ห้ามใช้ยาหมดอายุ
  • ห้ามเก็บยาหมดอายุ

***** อนึ่ง ทุกคนต้องตระหนักถึงความปลอดภัยจากการใช้ ”ยา” ที่รวมถึงยาแผนปัจจุบันทุกชนิด (รวมยาอีโคนาโซลด้วย) ยาแผนโบราณทุกชนิดและสมุนไพรต่างๆเสมอ เพราะยามีทั้งให้คุณและให้โทษ ดังนั้นเมื่อมีการใช้ยาทุกครั้งควรต้องปฏิบัติตามข้อปฏิบัติพื้นฐานในการใช้ยาทุกชนิดเสมอ (อ่านเพิ่มเติมได้ในเว็บ haamor.com บทความเรื่อง ข้อปฏิบัติพื้นฐานในการใช้ยาทุกชนิด) รวมทั้งควรต้องปรึกษาเภสัชกรประจำร้านขายยาก่อนซื้อยาใช้เองเสมอด้วยเช่นกัน

อีโคนาโซลมีปฏิกิริยาระหว่างยากับยาตัวอื่นอย่างไร?

เนื่องจากเป็นยาใช้ภายนอกมีการดูดซึมเข้าร่างกายต่ำ จึงยังไม่พบข้อมูลปฏิกิริยาระหว่างยา ของยาอีโคนาโซลกับยารับประทานชนิดใดๆ

ควรเก็บรักษาอีโคนาโซลอย่างไร?

ควรเก็บยาอีโคนาโซลภายใต้อุณหภูมิ 30 องศาเซลเซียส (Celsius) ห้ามเก็บยาในช่องแช่แข็งของตู้เย็น เก็บยาในภาชนะที่ปิดมิดชิด พ้นแสงแดด ความร้อนและความชื้น เก็บยาให้พ้นมือเด็กและสัตว์เลี้ยง และไม่เก็บยาในห้องน้ำหรือในรถยนต์

อีโคนาโซลมีชื่ออื่นอีกไหม? ผลิตจากบริษัทอะไรบ้าง?

ยาอีโคนาโซลที่จำหน่ายในประเทศไทย มียาชื่อการค้าอื่นและบริษัทผู้ผลิตเช่น

ชื่อการค้าบริษัทผู้ผลิต
Ecocort (อีโคคอร์ท)HOE Pharmaceuticals
Ecoderm (อีโคเดอร์ม)Chew Brothers
Econ (อีคอน)General Drugs House
Ecosone (อีโคโซน)Qualimed
Econazine (อีโคนาซีน)YSP Industries
Econate-VT (อีโคเนท-วีที)Incepta
Ecozol-VT (อีโคซอล-วีที)Opsonin
Tricozole (ไตรโคโซล)Central Poly Trading

บรรณานุกรม

1. http://en.wikipedia.org/wiki/Econazole[2015,April18]
2. http://www.drugs.com/mtm/econazole-topical.html [2015,April18]
3. http://www.drugbank.ca/drugs/DB01127 [2015,April18]
4. http://reference.medscape.com/drug/ecoza-econazole-topical-343487 [2015,April18]
5. http://www.mims.com/Thailand/drug/search/?q=econazole [2015,April18]
6. http://www.mims.com/USA/drug/info/econazole/?type=full&mtype=generic#Dosage[2015,April18]
7. http://www.mims.com/Thailand/drug/info/Ecocort/?type=brief [2015,April18]
8. http://www.bddrugs.com/product5.php?idn=820&prev=&prev1=&prev2=[2015,April18]