article detail

ยานิโคลซาไมด์ (Niclosamide)

• โดย เภสัชกร อภัย ราษฎรวิจิตร
• 15 พฤษภาคม 2563
• Tweet

• บทนำ
• ยานิโคลซาไมด์มีสรรพคุณ (คุณสมบัติ) อย่างไร?
• ยานิโคลซาไมด์มีกลไกการออกฤทธิ์อย่างไร?
• ยานิโคลซาไมด์มีรูปแบบการจัดจำหน่ายอย่างไร?
• ยานิโคลซาไมด์มีขนาดรับประทานอย่างไร?
• เมื่อมีการสั่งยาควรแจ้งแพทย์/พยาบาลและเภสัชกรอย่างไร?
• หากลืมรับประทานยาควรทำอย่างไร?
• ยานิโคลซาไมด์มีผลไม่พึงประสงค์อย่างไร?
• มีข้อควรระวังการใช้ยานิโคลซาไมด์อย่างไร?
• ยานิโคลซาไมด์มีปฏิกิริยาระหว่างยากับยาตัวอื่นอย่างไร?
• ควรเก็บรักษายานิโคลซาไมด์อย่างไร?
• ยานิโคลซาไมด์มีชื่ออื่นอีกไหม? ผลิตจากบริษัทอะไรบ้าง?
• บรรณาณุกรม

• ยารักษาโรค (Pharmaceutical drug)
• ข้อปฏิบัติพื้นฐานในการใช้ยาทุกชนิด
• โรคติดเชื้อ ภาวะติดเชื้อ (Infectious disease)
• พยาธิตืดหมู (Pork tapeworm) โรคติดเชื้อพยาธิตืดหมู (Cysticercosis)
• ตืดวัว พยาธิตืดวัว (Beef Tapeworm infection)
• โรคติดเชื้อปรสิต (Parasitic infection)
• ตืดแคระ โรคพยาธิตืดแคระ (Dwarf tapeworm infection)
• ยาถ่ายพยาธิ (Anthelmintic Drugs)

บทนำ

ยานิโคลซาไมด์ (Niclosamide) เป็นยาฆ่า/ยาถ่ายพยาธิที่เจาะจงกับพยาธิตัวตืด(เช่น พยาธิตืดหมู, พยาธิตืดวัว) ไม่สามารถฆ่าพยาธิตัวกลม หรือพยาธิเข็มหมุดได้ ยานี้ถูกออกแบบให้ต้องเคี้ยวก่อนกลืน ขนาดรับประทานจะขึ้นกับ ชนิดของพยาธิ และน้ำหนักตัวของผู้ป่วย

องค์การอนามัยโลก กำหนดให้ยานี้เป็นยาที่จำเป็นต่อระบบสาธารณสุขขั้นมูลฐาน ทางคณะกรรมการอาหารและยาของไทยได้จัดให้นิโคลซาไมด์เป็นยาอันตราย การใช้ยาจึงควรอยู่ภายในการควบคุมดูแลของแพทย์เท่านั้น

ยานิโคลซาไมด์มีสรรพคุณ (คุณสมบัติ) อย่างไร

ยานิโคลซาไมด์มีสรรพคุณ/ข้อบ่งใช้ เช่น เพื่อรักษา

• พยาธิตืดหมู
• พยาธิตืดวัว และ
• พยาธิตืดแคระ

ยามีเบนดาโซลมีกลไกการออกฤทธิ์อย่างไร?

กลไกการออกฤทธิ์ของยานิโคลซาไมด์คือ ตัวยาจะออกฤทธิ์ยับยั้งกระบวนการออกซิเดทีฟฟอสโฟรีเลชัน (Oxidative phosphorylation: กระบวนการแปรรูปพลังงาน) ในไมโทคอนเดรีย(Mitochondria: หน่วยสำคัญของเซลล์ที่เกี่ยวข้องกับการใช้พลังงาน) ของหนอนพยาธิ ทำให้ตัวพยาธิขาดพลังงานในการดำรงชีวิตและตายในที่สุด

ยานิโคลซาไมด์มีรูปแบบการจัดจำหน่ายอย่างไร?

ยานิโคลซาไมด์มีรูปแบบการจัดจำหน่าย เช่น

• รูปแบบยาเม็ด ขนาดความแรง 500 มิลลิกรัม/เม็ด

ยานิโคลซาไมด์มีขนาดรับประทานอย่างไร?

ยานิโคลซาไมด์ มีขนาดรับประทาน เช่น

ก. สำหรับฆ่าพยาธิตืดหมู: เช่น

• ผู้ใหญ่และเด็กอายุมากกว่า 6 ปี: รับประทาน 2 กรัม ครั้งเดียวหลังอาหารเช้า
• เด็กอายุ 2 - 6 ปี: รับประทาน 1 กรัม ครั้งเดียวหลังอาหารเช้า
• เด็กอายุต่ำกว่า 2 ปี: รับประทาน 500 มิลลิกรัม ครั้งเดียวหลังอาหารเช้า

ข. สำหรับฆ่าพยาธิตืดวัว: เช่น

• ผู้ใหญ่และเด็กอายุมากกว่า 6 ปี: รับประทาน 1 กรัมหลังอาหารเช้า หลังจากนั้นอีก 1 ชั่ว โมงรับประทานอีก 1 กรัม
• เด็กอายุ 2 - 6 ปี: รับประทาน 500 มิลลิกรัม หลังอาหารเช้าและหลังจากนั้นอีก 1 ชั่วโมง รับประทาน 500 มิลลิกรัม
• เด็กอายุต่ำกว่า 2 ปี: รับประทาน 250 มิลลิกรัม หลังอาหารเช้า หลังจากนั้นอีก 1 ชั่วโมง รับประทาน 250 มิลลิกรัม

ค. สำหรับฆ่าพยาธิตืดแคระ(โรคพยาธิตืดแคระ): เช่น

• ผู้ใหญ่และเด็กอายุมากกว่า 6 ปี: รับประทานเริ่มต้น 2 กรัมในวันแรก และวันถัดมารับประ ทานวันละ 1 กรัม เป็นเวลา 6 วัน
• เด็กอายุ 2 - 6 ปี: รับประทานเริ่มต้น 1 กรัมในวันแรก และวันถัดมารับประทานวันละ 500 มิลลิกรัมเป็นเวลา 6 วัน
• เด็กอายุต่ำกว่า 2 ปี: รับประทาน 500 มิลลิกรัมในวันแรก และวันถัดมารับประทานวันละ 250 มิลลิกรัมเป็นเวลา 6 วัน

อนึ่ง กรณีโรคพยาธิตืดแคระ ควรรับประทานยานี้ พร้อมอาหาร หรือหลังอาหาร

*****หมายเหตุ: ขนาดยา และระยะเวลาในการใช้ยาที่ระบุในบทความนี้ เป็นเพียงตัวอย่างหนึ่งเท่านั้น ไม่สามารถใช้ทดแทนคำสั่งใช้ยาของแพทย์ผู้รักษาได้ การใช้ยาที่เหมาะสม ควรต้องปรึกษา แพทย์ หรือเภสัชกร ก่อนเสมอ

เมื่อมีการสั่งยาควรแจ้งแพทย์/พยาบาลและเภสัชกรอย่างไร?

เมื่อมีการสั่งยาทุกชนิดที่รวมถึงยานิโคลซาไมด์ ผู้ป่วยควรแจ้งแพทย์/พยาบาลและเภสัชกร เช่น

• ประวัติแพ้ยาทุกชนิด เช่น กินยา/ใช้ยาแล้ว คลื่นไส้มาก ขึ้นผื่น หรือแน่นหายใจติดขัด/หายใจลำบาก
• มีโรคประจำตัวต่างๆ รวมทั้งกำลังกินยา/ใช้ยาอะไรอยู่ เพราะยานิโคลซาไมด์อาจส่งผลให้อาการของโรคเหล่านั้นรุนแรงขึ้น หรืออาจเกิดปฏิกิริยาระหว่างยากับยาอื่นๆที่กิน/ที่ใช้อยู่ก่อน
• หากเป็นสุภาพสตรีควรแจ้งว่าอยู่ในภาวะตั้งครรภ์/มีครรภ์ หรือกำลังให้นมบุตร เพราะยาหลายประเภทสามารถผ่านทางน้ำนมหรือรก และเข้าสู่ทารก จนก่อให้เกิดผลข้างเคียงได้

หากลืมรับประทานยาควรทำอย่างไร?

หากลืมรับประทานยานิโคลซาไมด์ สามารถรับประทานเมื่อนึกขึ้นได้ ถ้าเวลาใกล้เคียงกับการรับประทานยาในมื้อถัดไป ไม่จำเป็นต้องเพิ่มปริมาณยาเป็น 2 เท่า

ยานิโคลซาไมด์มีผลไม่พึงประสงค์อย่างไร?

ยานิโคลซาไมด์อาจก่อให้เกิดผล/อาการไม่พึงประสงค์จากการใช้ยา (ผลข้างเคียง/อาการข้างเคียง) เช่น

• รู้สึกไม่สบายในช่องท้อง
• คลื่นไส้
• ปวดท้อง
• เวียนศีรษะ

มีข้อควรระวังการใช้ยานิโคลซาไมด์อย่างไร?

มีข้อควรระวังการใช้ยานิโคลซาไมด์ เช่น

• ห้ามใช้กับผู้แพ้ยานิโคลซาไมด์
• ระมัดระวังการใช้ยานี้ใน หญิงตั้งครรภ์ หญิงให้นมบุตร เด็กเล็ก (โดยเฉพาะเด็กแรกเกิด) และผู้สูงอายุ ซึ่งการใช้ยาในบุคคลกลุ่มนี้ ควรเป็นการสั่งใช้ยาจากแพทย์เท่านั้น
• ห้ามแบ่งยาให้ผู้อื่นใช้
• ห้ามใช้ยาหมดอายุ
• ห้ามเก็บยาหมดอายุ

***** อนึ่ง ทุกคนต้องตระหนักถึงความปลอดภัยจากการใช้ ”ยา” ที่รวมถึงยาแผนปัจจุบัน ทุกชนิด (รวมยานิโคลซาไมด์ด้วย) ยาแผนโบราณ อาหารเสริม ผลิตภัณฑ์เสริมอาหาร ทุกชนิด และสมุนไพรต่างๆเสมอ เพราะยามีทั้งให้คุณและให้โทษ ดังนั้นเมื่อมีการใช้ยาทุกครั้งควรต้องปฏิบัติตาม ข้อปฏิบัติพื้นฐานในการใช้ยาทุกชนิด เสมอ (อ่านเพิ่มเติมได้ในเว็บ haamor.com บทความเรื่อง ข้อปฏิบัติพื้นฐานในการใช้ยาทุกชนิด) รวมทั้งควรต้องปรึกษาเภสัชกรประจำร้านขายยาก่อนซื้อยาใช้เองเสมอด้วยเช่นกัน

ยานิโคลซาไมด์มีปฏิกิริยาระหว่างยากับยาตัวอื่นอย่างไร?

ยานิโคลซาไมด์มีปฏิกิริยาระหว่างยากับยาตัวอื่น เช่น

• การรับประทานยานิโคลซาไมด์ ร่วมกับแอลกอฮอล์ สามารถทำให้ผลข้างเคียงของการใช้ยานี้มีมากขึ้น จึงควรเลี่ยงการใช้ร่วมกัน

ควรเก็บรักษายานิโคลซาไมด์อย่างไร?

ควรเก็บยานิโคลซาไมด์ เช่น

• เก็บยาภายใต้อุณหภูมิห้อง
• เก็บยาในภาชนะที่ปิดมิดชิด พ้นแสง/แสงแดด และความชื้น
• เก็บยาให้พ้นมือเด็กและสัตว์เลี้ยง
• ไม่ควรเก็บยาในห้องน้ำ

ยานิโคลซาไมด์มีชื่ออื่นอีกไหม? ผลิตจากบริษัทอะไรบ้าง?

ยานิโคลซาไมด์ มียาชื่อการค้า และบริษัทผู้ผลิต เช่น

บรรณานุกรม

1. http://en.wikipedia.org/wiki/Niclosamide [2020,May9]
2. http://www.mims.com/Captcha/DefaultCaptcha?returnUrl=http%3a%2f%2fwww.mims.com%2fUSA%2fdrug%2finfo%2fniclosamide%2f [2020,May9]
3. http://www.mims.com/Thailand/drug/search/?q=niclosamide[2020,May9]