ยาคุมฉุกเฉิน หลังเพลิดเพลินจนลืมตัว
- โดย ดร. วิทยา มานะวาณิชเจริญ
- 28 พฤศจิกายน 2554
- Tweet
ผอ.ศูนย์วิจัยโรคเอดส์ สภากาชาดไทย ศ.เกียรติคุณ นพ.ประพันธ์กล่าวต่อสื่อมวลชนเมื่อเร็วๆ นี้ว่า "เด็กผู้หญิงไทยมีการใช้ยาคุมฉุกเฉินมากกว่าการใช้ถุงยางอนามัย แสดงว่าหญิงไทยกลัวเรื่องท้องมากกว่ากลัวโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์ ดังนั้น การรณรงค์ในเรื่องนี้ก็ต้องทำต่อไปแต่ควรหาวิธีการใหม่ๆ”
ยาคุมฉุกเฉิน (Emergency contraception pill: ECP) เป็นมาตรการคุมกำเนิดหลังการมีเพศสัมพันธ์ ซึ่งอาจป้องกันการตั้งครรภ์ได้ โดยการขัดขวางการตกไข่ (Ovulation) หรือการปฏิสนธิ (Fertilization) อาจประกอบด้วยปริมาณ (Dose) ที่สูงกว่าของยาฮอร์โมนเพศหญิงสำหรับป้องกันการตั้งครรภ์ เช่นเดียวกับฮอร์โมนที่พบในส่วนผสมของยาคุมกำเนิดธรรมดา
ยาดังกล่าว มีอีกชื่อหนึ่งที่เรียกกันว่า “Morning-after pill” ซึ่งอาจทำให้เข้าใจผิดคิดว่าการกินยาคุมฉุกเฉินในวันรุ่งขึ้น จะสามารถป้องกันการตั้งครรภ์ได้ แท้จริงแล้ว ต้องกินทันทีหลังมีเพศสัมพันธ์จึงจะได้ผล แม้จะสามารถใช้ได้ระหว่าง 107 ถึง 120 ชั่วโมง (ขึ้นอยู่กับยาแต่ละชนิด) หลังการมีเพศสัมพันธ์ นอกจากนี้ ยังเป็นที่ถกเถียงกันว่า ในบางกรณี ยาคุมฉุกเฉิน ไม่ใช่ยาป้องกันการตกไข่ หรือป้องกันไม่ให้ไข่ผสมกับอสุจิ (Sperm) แต่ทำหน้าที่ป้องกันไม่ให้เกิดการฝังตัวของไข่ที่ผสมจนเป็นตัวอ่อนแล้วในมดลูก ไข่ที่ผสมแล้วจึงไม่สามารถเจริญเป็นการตั้งครรภ์ได้ (Contragestive)
ยาคุมฉุกเฉินแตกต่างจากยาทำแท้ง (Abortion pill) ที่มีชื่อว่า Mifepristone ซึ่งในบางประเทศ อาทิ จีนและรัสเซีย ใช้เป็นยาคุมเฉิกเฉินด้วย โดยที่ปริมาณสูง (Dose) ของ Mifepristone สามารถกำจัดการตั้งครรภ์อย่างได้ผล โดยขัดขวางการฝังตัว [ที่มดลูกของไข่ที่ผสมจนเป็นตัวอ่อนแล้ว]
ผลข้างเคียงของการใช้ยาคุมฉุกเฉิน ได้แก่ อาการคลื่นไส้ ส่วนอาเจียนนั้นมีไม่มาก ผลข้างเคียงอื่นๆ ได้แก่ ปวดท้อง อ่อนเพลีย ปวดหัว วิงเวียนศีรษะ และเจ็บเต้านม หากได้รับการรักษาตามอาการ ผลข้างเคียงควรจะหายไปภายใน 2 – 3 วัน หรือภายใน 24 ชั่วโมงด้วยซ้ำ
ผู้กินยาคุมฉุกเฉิน อาจพบว่า ประจำเดือนไม่มาตามปรกติ หากกินยาก่อนการตกไข่อาจมีเลือดออกทางช่องคลอดภายใน 2 – 3 วัน หากกินยาหลังการตกไข่อาจทำให้ประจำเดือนมาช้ากว่าปรกติไป 2 – 3 วัน แต่หลังจากนั้น ประจำเดือนควรกลับคืนสู่ปรกติทั้ง 2 กรณีในรอบเดือนถัดไป แต่ถ้าประจำเดือนถัดไปมาช้าไปเกินกว่า 2 สัปดาห์ ผู้กินยาคุมฉุกเฉินควรไปรับการทดสอบการตั้งครรภ์ การทดสอบก่อนหน้านี้อาจให้ผลลัพธ์ที่ไม่แม่นยำ
Postinor เป็นชื่อการค้าของยาคุมฉุกเฉินที่มีตัวยาชนิดเดียวกับที่ใช้เป็นยาคุมกำเนิดตามปรกติ แต่แตกต่างกันที่ปริมาณยา (dose) ดังนั้น จึงอาจมีความเสี่ยงสูงหากไม่อ่านฉลากยาถึงวิธีกินยาให้ดีก่อนกินยา เพราะจะเกิดการกินยาผิดพลาด และกินยาเกินขนาดได้
จุดมุ่งหมายของยาคุมฉุกเฉิน ก็เพื่อใช้ในกรณีที่ฝ่ายหญิงลืมกินยาคุมกำเนิด หรือถุงยางอนามัยของฝ่ายชายฉีกขาดระหว่างมีเพศสัมพันธ์ และการใช้ยาคุมฉุกเฉินนี้ มิได้ป้องการโรคติดเชื้อจากเพศสัมพันธ์ (อาทิ เชื้อเอชไอวี โรคเอดส์ โรคหนองใน และโรคซิฟิลิส) แต่อย่างใด
แหล่งข้อมูล:
- วัยรุ่นห่วงท้องกว่าติดเอดส์ http://www.thaipost.net/news/261111/48710 [2011, November 27].
- Emergency contraception http://en.wikipedia.org/wiki/Emergency_contraception [2011, November 27].
