มองโรค(โลก)แบบหมอสมศักดิ์ ตอน: ผมคือใคร

  • โดย ศ.นพ.สมศักดิ์ เทียมเก่า
  • 29 ตุลาคม 2556
  • Tweet

คงจะงงกับชื่อเรื่อง “ผมคือใคร” เมื่อตัวเองไม่รู้ว่าตัวเองคือใคร ชื่ออะไร ก็คงแปลกน่าดู มีโรคแบบนี้ด้วยเหรอ มีครับ โรคทางระบบประสาทมักมีอะไรแปลกๆ ที่คาดไม่ถึง เพราะสมองของคนเรานี้สุดจะซับซ้อน ที่ว่าใจคนเรานั้นเข้าใจยากแล้ว สมองเรายิ่งซับซ้อนกว่า เรื่องที่ผมจะเล่าต่อไปนี้ผมพบเมื่อประมาณ 20 ปีก่อน

ตำรวจได้โทรศัพท์มาติดต่อที่โรงพยาบาลว่าพบชายหนุ่มคนหนึ่ง ตอนนี้อยู่ที่สถานีตำรวจแห่งหนึ่งทางภาคเหนือ แต่ไม่สามารถตอบคำถามต่างๆ ได้ว่าตนเองชื่ออะไร เป็นใครอยู่ที่ไหน ตำรวจโทรมาสอบถามที่โรงพยาบาลเพราะพบซองยาที่เขียนชื่อและโรงพยาบาลไว้ แต่พอสอบถามว่าชายหนุ่มนั้นชื่อเหมือนที่ระบุไว้บนซองยาหรือไม่ ก็ตอบว่าไม่รู้ เพราะไม่รู้ว่าตนเองชื่ออะไร ตำรวจก็งง ผมก็ยิ่งงงมากขึ้น

จึงได้ให้ตำรวจส่งรูปถ่ายมา แล้วนำมาตรวจสอบกับฐานข้อมูลของสำนักทะเบียนการศึกษาของมหาวิทยาลัย จึงพบว่าเป็นนักศึกษาของคณะหนึ่ง เรียนอยู่ในชั้นปีสุดท้าย แต่สอบไม่ผ่านในชั้นปีสุดท้าย จึงต้องถูกให้ออกจากหลักสูตร เพื่อนๆให้ข้อมูลว่า หลังจากดูผลสอบแล้วก็ไม่มีใครพบเพื่อนคนนี้อีกเลย นึกว่าผู้ป่วยกลับบ้านจึงไม่ได้สนใจ จนกระทั้งพ่อแม่มาถามหาก็เลยไปแจ้งที่สถานีตำรวจ แล้วหมอก็มาถามวันนี้จึงได้รู้ว่าผู้ป่วยไปอยู่ที่จังหวัดทาภาคเหนือ ผู้ป่วยไปได้อย่างไร เมื่อไม่รู้ว่าตนเองเป็นใคร แล้วเดินทางไกลได้อย่างไร

แล้วทำไมผู้ป่วยถึงจำอะไรไม่ได้เลย แม้ชื่อตัวเอง แพทย์ที่ได้ส่งตรวจสารพิษ แอลกอฮอล์ก็ไม่พบ ตรวจเอกซเรย์คอมพิวเตอร์สมองก็ปกติ ร่องรอยการถูกทำร้ายก็ไม่มี เกิดอะไรขึ้นกับผู้ป่วยรายนี้หรือว่าเป็นภาวะ”สูญเสียความจำ” ที่เรียกว่า “Transient global amnesia : TGA”

ภาวะ TGA นี้น่าสนใจมากครับว่าเกิดขึ้นได้อย่างไร ผมอธิบายให้เข้าใจง่าย คือ สมองเรานั้นเวลาเรียนรู้หรือรับรู้สิ่งใหม่ๆ เข้ามาก็เหมือนเราได้รับไฟล์ข้อมูลแล้วก็สั่ง save file ในคอมพิวเตอร์ โดยเก็บไว้เป็นส่วนๆ หรือแต่ละเรื่องไป เหมือนเรา save ใส่ไว้แต่ละ folder คราวนี้เราเบื่อ file นั้นๆ หรือไม่ต้องการ เราก็จะทำการลบ file นั้นๆ ออกไป แต่ภาวะ TGA นี้เกิดเนื่องจากสมองเราต้องการตัดเรื่องบางเรื่องออกไป ไม่อยากจำ เหมือนผู้ป่วยคงอยากลืมผลการสอบ ผลการถูกให้ออกจากหลักสูตรโดยเรียนไม่จบ เป็นเหตุการณ์ที่ผู้ป่วยไม่อยากให้เกิด ไม่อยากจำ อยากลบออกจากสมอง แต่การลบนั้นเกิดความผิดพลาดคือ ลบออกหมดทุกความจำเลย เหมือนเรา format คอมพิวเตอร์ใหม่ทุกสิ่งทุกอย่าง เลยไม่เหลืออะไรในคอมพิวเตอร์ ผู้ป่วยจึงจำอะไรไม่ได้เลยว่าตอนเองชื่ออะไร เป็นใคร มาทำอะไรที่เชียงใหม่

ผู้ป่วยได้รับการทำจิตบำบัด ค่อยๆ ดีขึ้นจนเป็นปกติในเวลาประมาณ 1 เดือน สมองเรานี้แปลกจริงๆ ครับ เหมือนกับเพลงที่ร้องว่า “อยากจำกลับลืม อยากลืมกลับจำ” แต่บางครั้งก็ลืมไปหมดเลย ถ้าพบเหตุการณ์กระทบจิตใจอย่างรุนแรง