ฟูราโซลิโดน (Furazolidone)
- โดย เภสัชกร อภัย ราษฎรวิจิตร
- 19 กุมภาพันธ์ 2559
- Tweet
- บทนำ
- ฟูราโซลิโดนมีสรรพคุณ (คุณสมบัติ) อย่างไร?
- ฟูราโซลิโดนมีกลไกการออกฤทธิ์อย่างไร?
- ฟูราโซลิโดนมีรูปแบบการจัดจำหน่ายอย่างไร?
- ฟูราโซลิโดนมีขนาดรับประทานอย่างไร?
- เมื่อมีการสั่งยาควรแจ้งแพทย์/พยาบาลและเภสัชกรอย่างไร?
- หากลืมรับประทานยาควรทำอย่างไร?
- ฟูราโซลิโดนมีผลไม่พึงประสงค์อย่างไร?
- มีข้อควรระวังการใช้ฟูราโซลิโดนอย่างไร?
- ฟูราโซลิโดนมีปฏิกิริยาระหว่างยากับยาตัวอื่นอย่างไร?
- ควรเก็บรักษาฟูราโซลิโดนอย่างไร?
- ฟูราโซลิโดนมีชื่ออื่นอีกไหม? ผลิตจากบริษัทอะไรบ้าง?
- บรรณานุกรม
- ยารักษาโรค (Pharmaceutical drug)
- ข้อปฏิบัติพื้นฐานในการใช้ยาทุกชนิด
- แบคทีเรีย: โรคจากแบคทีเรีย (Bacterial infection)
- สัตว์เซลล์เดียว โรคติดเชื้อสัตว์เซลล์เดียว โรคติดเชื้อโปรโทซัว (Protozoan infection)
- โรคติดเชื้อ ภาวะติดเชื้อ (Infectious disease)
- โรคลำไส้ใหญ่อักเสบเป็นแผลเรื้อรัง (Ulcerative colitis)
- ภาวะขาดเอนไซม์จีซิกพีดี (G6PD deficiency)
- กลุ่มอาการเซโรโทนิน (Serotonin syndrome)
บทนำ
ยาฟูราโซลิโดน (Furazolidone) เป็นยาในกลุ่มไนโตรฟูแรน (Nitrofuran antibacterial agent, ยาฆ่าเชื้อแบคทีเรียที่ผลิตจากการสังเคราะห์สารเคมี) ทางคลินิกนำมาใช้ต่อต้านเชื้อโรคประเภทแบคทีเรียชนิดแกรมบวกและแกรมลบ รวมถึงเชื้อประเภทโปรโตซัว (Protozoa, สัตว์เซลล์เดียว) อย่างเช่นจากเชื้อแบคทีเรียเช่น ชนิด Clostridium perfringens, Corynebacterium pyogenes, Streptococci Staphylococci, Escherichia coli, Salmonella dublin, Salmonella typhimurium และจากเชื้อสัตว์เซลล์เดียวเช่น ชนิด Giardia lamblia, Eimeria species และ Histomonas meleagridis
รูปแบบยาแผนปัจจุบันของยาฟูราโซลิโดนจะเป็นยาชนิดรับประทาน และออกฤทธิ์ในลำไส้ ด้วยยานี้มีการดูดซึมจากระบบทางเดินอาหารได้ต่ำมาก ทางคลินิกจึงนำมาใช้บำบัดอาการลำไส้ใหญ่อักเสบและท้องเสียโดยสามารถใช้ร่วมกับยาฆ่าเชื้อแบคทีเรียชนิดอื่นได้ด้วย
การรับประทานยาฟูราโซลิโดนร่วมกับสุราหรือเครื่องดื่มที่มีแอลกอฮอล์จะทำให้เกิดอาการหน้าแดง แน่นหน้าอก หายใจไม่ออก/หายใจลำบาก และเป็นลม ดังนั้นควรเว้นระยะเวลาห่างกันอย่างน้อย 4 วันในการรับประทานยานี้กับการดื่มเครื่องดื่มที่มีแอลกอฮอล์เป็นองค์ประกอบ หรือการรับประทาน ยาฟูราโซลิโดนร่วมกับอาหารที่มีส่วนประกอบของ Tyramine (สารธรรมชาติที่สามารถกระตุ้นการทำงานของสมองได้ มีมากในอาหารหลายประเภทเช่น เบียร์ เนยแข็ง ปลารมควัน เนื้อสัตว์แปรรูป) สามารถทำให้เกิดความดันโลหิตสูงขึ้นได้
มีข้อระวังโดยทั่วๆไปที่ผู้บริโภคควรทราบและถือเป็นข้อจำกัดของการใช้ยาฟูราโซลิโดนเช่น
- ห้ามใช้กับผู้ที่แพ้ยาฟูราโซลิโดน
- ไม่ใช้ในผู้ป่วยเด็กที่มีอายุต่ำกว่า 1 เดือน
- สตรีตั้งครรภ์และสตรีที่อยู่ในภาวะให้นมบุตรถือเป็นกลุ่มเสี่ยงซึ่งการจะใช้ยาใดๆกับผู้ป่วยกลุ่มนี้ต้องได้รับคำสั่งจากแพทย์เท่านั้น
- ยาฟูราโซลิโดนสามารถเกิดปฏิกิริยาระหว่างยากับยาอื่นได้หลายรายการ ก่อนใช้ยาฟูราโซลิโดนผู้ป่วยควรต้องแจ้งให้แพทย์ทราบทุกครั้งว่าใช้ยาอื่นใดอยู่ก่อนหน้านี้
- การใช้ยากับผู้ป่วยภาวะขาดเอนไซม์จีซิกพีดี (G6PD) อาจให้เกิดภาวะโลหิตจางในระดับความรุนแรงต่ำๆขึ้นได้
จากข้อจำกัดข้างต้นและเพื่อความปลอดภัยของผู้บริโภค การใช้ยาฟูราโซลิโดนในการรักษาโรคจะต้องเป็นไปตามคำสั่งของแพทย์เท่านั้น
ฟูราโซลิโดนมีสรรพคุณ (คุณสมบัติ) อย่างไร?
ยาฟูราโซลิโดนมีสรรพคุณ/ข้อบ่งใช้เช่น
- รักษาอาการท้องเสีย/ท้องร่วงจากเชื้อแบคทีเรียหรืออหิวาตกโรค
- รักษาอาการท้องเสียจากเชื้อโปรโตซัว/สัตว์เซลล์เดียว Giardia lamblia
ฟูราโซลิโดนมีกลไกการออกฤทธิ์อย่างไร?
ยาฟูราโซลิโดนมีกลไกออกฤทธิ์รบกวนการทำงานของเอนไซม์ในแบคทีเรียและ/หรือในเชื้อโปรโตซัว/สัตว์เซลล์เดียวที่ก่อโรค นอกจากนี้ยังรบกวนการจำลองสารพันธุกรรมที่เรียกว่า DNA ในกลุ่มเชื้อโรคดังกล่าว ส่งผลให้เชื้อแบคทีเรียและโปรโตซัวไม่สามารถเจริญเติบโต หยุดการแพร่พันธุ์ และตายลงในที่สุด
ฟูราโซลิโดนมีรูปแบบการจัดจำหน่ายอย่างไร?
ยาฟูราโซลิโดนมีรูปแบบการจัดจำหน่ายเช่น
- ยาเม็ด ขนาด 100 มิลลิกรัม/เม็ด
- ยาน้ำแขวนตะกอนชนิดรับประทานที่ผสมร่วมกับยาอื่นเช่น
- Furazolidone 50 มิลลิกรัม + Kaolin 3 กรัม + Pectin 75 มิลลิกรัม/15 มิลลิลิตร
- Furazolidone 50 มิลลิกรัม + Kaolin 3 กรัม + Pectin 150 มิลลิกรัม/15 มิลลิลิตร
- Furazolidone 60 มิลลิกรัม + Pectin 150 มิลลิกรัม + Kaolin 3 กรัม/15 มิลลิลิตร
- Furazolidone 500 มิลลิกรัม + Pectin 225 มิลลิกรัม + Kaolin 3 กรัม/15 มิลลิลิตร
ฟูราโซลิโดนมีขนาดรับประทานอย่างไร?
ยาฟูราโซลิโดนมีขนาดรับประทานเช่น
ก. สำหรับรักษาอาการท้องเสียจากเชื้อแบคทีเรียหรืออหิวาตกโรค:
- ผู้ใหญ่: รับประทานยาครั้งละ 100 มิลลิกรัมวันละ 4 ครั้งหลังอาหารเป็นเวลา 5 - 7 วัน
- เด็กอายุตั้งแต่ 1 เดือนขึ้นไป: รับประทานยาขนาด 1.25 มิลลิกรัม/น้ำหนักตัว 1 กิโลกรัมวันละ 4 ครั้งหลังอาหารเป็นเวลา 5 - 7 วัน
ข. สำหรับรักษาอาการท้องเสียจากเชื้อโปรโตซัว/สัตว์เซลล์เดียว Giardia lambia:
- ผู้ใหญ่: รับประทานครั้งละ 100 มิลลิกรัมวันละ 4 ครั้งหลังอาหารเป็นเวลา 7 - 10 วัน
- เด็กอายุตั้งแต่ 1 เดือนขึ้นไป: รับประทานยาขนาด 1.25 - 2 มิลลิกรัม/น้ำหนักตัว 1 กิโลกรัม วันละ 4 ครั้งหลังอาหารเป็นเวลา 7 - 10 วัน
*อนึ่ง
- เด็กอายุต่ำกว่า 1 เดือน: ห้ามใช้ยานี้กับเด็กที่อายุต่ำกว่า 1 เดือน
*****หมายเหตุ:
- ขนาดยาและระยะเวลาในการใช้ยาที่ระบุในบทความนี้เป็นเพียงตัวอย่างหนึ่งเท่านั้น ไม่สามารถใช้ทดแทนคำสั่งใช้ยาของแพทย์ได้ การใช้ยาที่เหมาะสมควรต้องปรึกษาแพทย์หรือเภสัชกรก่อนเสมอ
เมื่อมีการสั่งยาควรแจ้งแพทย์/พยาบาลและเภสัชกรอย่างไร?
เมื่อมีการสั่งยาทุกชนิดรวมถึงยาฟูราโซลิโดน ผู้ป่วยควรแจ้งแพทย์/พยาบาลและเภสัชกร ดังนี้
- ประวัติแพ้ยาทุกชนิดเช่น กินยาแล้วคลื่นไส้มาก ขึ้นผื่น หรือแน่นหายใจติดขัด/หายใจลำบาก
- มีโรคประจำตัวต่างๆรวมทั้งกำลังกินยาอะไรอยู่ เพราะยาฟูราโซลิโดนอาจส่งผลให้อาการของโรคเหล่านั้นรุนแรงขึ้น หรืออาจเกิดปฏิกิริยาระหว่างยากับยาอื่นๆที่กินอยู่ก่อน
- หากเป็นสุภาพสตรีควรแจ้งว่าอยู่ในภาวะตั้งครรภ์หรือกำลังให้นมบุตร เพราะยาหลายประเภทสามารถผ่านทางน้ำนมหรือรกและเข้าสู่ทารก จนก่อให้เกิดผลข้างเคียงได้
หากลืมรับประทานยาควรทำอย่างไร?
หากลืมรับประทานยาฟูราโซลิโดนสามารถรับประทานเมื่อนึกขึ้นได้ ถ้าเวลาใกล้เคียงกับการรับประทานยาในมื้อถัดไป ไม่จำเป็นต้องเพิ่มขนาดรับประทานเป็น 2 เท่า
อย่างไรก็ตามเพื่อประสิทธิผลของการรักษาควรรับประทานยาฟูราโซลิโดนตรงเวลา
ฟูราโซลิโดนมีผลไม่พึงประสงค์อย่างไร?
ยาฟูราโซลิโดนสามารถก่อให้เกิดผลไม่พึงประสงค์ (ผลข้างเคียง/อาการข้างเคียง) ดังนี้เช่น มีไข้ เกิดผื่นคัน ปวด/เจ็บข้อ ปวดท้อง ปวดศีรษะ เกิดท้องเสีย คลื่นไส้และอาเจียน
มีข้อควรระวังการใช้ฟูราโซลิโดนอย่างไร?
มีข้อควรระวังการใช้ยาฟูราโซลิโดนเช่น
- ห้ามใช้กับผู้ที่มีประวัติแพ้ยาฟูราโซลิโดน
- ห้ามใช้ยานี้กับสตรีตั้งครรภ์ สตรีที่อยู่ในภาวะให้นมบุตร เด็ก และผู้สูงอายุ โดยไม่มีคำสั่งจากแพทย์
- ห้ามรับประทานยานี้พร้อมกับอาหารที่มีส่วนประกอบของสาร Tyramine เช่น อาหารประเภทชีส/เนยแข็ง/Cheese น้ำสกัดจากเนื้อสัตว์ พืชตระกูลถั่ว เนื้อสัตว์ต่างๆ
- ห้ามรับประทานยานี้ร่วมกับสุราหรือเครื่องดื่มที่มีส่วนประกอบของแอลกอฮอล์หรือแม้แต่ยาน้ำประเภทอิลิกเซอร์ (Elixir)/ยาดองซึ่งมีแอลกอฮอล์เป็นส่วนประกอบในสูตรตำรับ
- ห้ามรับประทานยานี้ร่วมกับสารกาเฟอีนเช่น ชา กาแฟ ช็อกโกแลต เครื่องดื่มประเภทโคล่า หรือแม้แต่การสูบบุหรี่
- ห้ามปรับขนาดรับประทานด้วยตนเอง
- ระวังการใช้ยานี้กับผู้ป่วยภาวะขาดเอนไซม์จีซิกพีดี (G6PD) ด้วยจะกระตุ้นให้เกิดภาวะโลหิตจาง
- ปฏิบัติตามคำแนะนำของแพทย์/เภสัชกรอย่างเคร่งครัด
- ห้ามแบ่งยาให้ผู้อื่นใช้
- ห้ามใช้ยาหมดอายุ
- ห้ามเก็บยาหมดอายุ
***** อนึ่ง ทุกคนต้องตระหนักถึงความปลอดภัยจากการใช้ ”ยา” ที่รวมถึงยาแผนปัจจุบันทุกชนิด (รวมยาฟูราโซลิโดนด้วย) ยาแผนโบราณทุกชนิดและสมุนไพรต่างๆเสมอ เพราะยามีทั้งให้คุณและให้โทษ ดังนั้นเมื่อมีการใช้ยาทุกครั้งควรต้องปฏิบัติตามข้อปฏิบัติพื้นฐานในการใช้ยาทุกชนิดเสมอ (อ่านเพิ่มเติมได้ในเว็บ haamor.com บทความเรื่อง ข้อปฏิบัติพื้นฐานในการใช้ยาทุกชนิด) รวมทั้งควรต้องปรึกษาเภสัชกรประจำร้านขายยาก่อนซื้อยาใช้เองเสมอด้วยเช่นกัน
ฟูราโซลิโดนมีปฏิกิริยาระหว่างยากับยาตัวอื่นอย่างไร?
ยาฟูราโซลิโดนมีปฏิกิริยาระหว่างยากับยาตัวอื่นเช่น
- หลีกเลี่ยงการใช้ยาฟูราโซลิโดนร่วมกับยา Phenylephrine ด้วยอาจทำให้เกิดความดันโลหิตสูงและอาจถึงขั้นกับเสียชีวิต (ตาย) ผู้ป่วยควรเว้นระยะเวลาของการใช้ยาทั้ง 2 รายการนี้ห่างกันอย่างน้อย 14 วัน
- การใช้ยาฟูราโซลิโดนร่วมกับยา Codeine, Hydrocodone อาจก่อให้เกิดอาการข้างเคียงที่รุนแรงตามมาเช่น กดการหายใจ มีความดันโลหิตต่ำ เป็นลม มีภาวะโคม่าจนถึงขั้นเสียชีวิต เพื่อความปลอดภัยผู้ป่วยควรเว้นระยะเวลาการใช้ยาทั้ง 2 กลุ่มห่างกัน 14 วันเป็นอย่างต่ำ
- การใช้ยาฟูราโซลิโดนร่วมกับยา Carbamazepine, Ergotamine อาจก่อให้เกิดภาวะ Seroto nin syndrome ได้ หากไม่มีความจำเป็นใดๆควรหลีกเลี่ยงการใช้ยาร่วมกัน
- หลีกเลี่ยงการใช้ยาฟูราโซลิโดนร่วมกับยา Zolmitriptan ด้วยจะทำให้ระดับยา Zolmitriptan ในกระแสเลือดเพิ่มสูงจนทำให้ได้รับผลข้างเคียงของยา Zolmitriptan ติดตามมาเช่น ทำให้หลอดเลือดหดตัว ลดการไหลเวียนของโลหิตที่ไปเลี้ยงยังอวัยวะต่างๆของร่างกาย เสี่ยงกับการเกิดความ ดันโลหิตสูง และหัวใจล้มเหลว
ควรเก็บรักษาฟูราโซลิโดนอย่างไร?
ควรเก็บยาฟูราโซลิโดนในช่วงอุณหภูมิห้องที่เย็น เก็บยาให้พ้นมือเด็กและสัตว์เลี้ยง เก็บยาในภาชนะที่ปิดมิดชิด พ้นแสงแดด ความร้อนและความชื้น และไม่เก็บยาในห้องน้ำหรือในรถยนต์
ฟูราโซลิโดนมีชื่ออื่นอีกไหม? ผลิตจากบริษัทอะไรบ้าง?
ยาฟูราโซลิโดนที่จำหน่ายในประเทศไทย มียาชื่อการค้าอื่นและบริษัทผู้ผลิตเช่น
| ชื่อการค้า | บริษัทผู้ผลิต |
|---|---|
| Difuran (ไดฟูแรน) | The Forty-Two |
| Disento PF (ไดเซนโต พีเอฟ) | Nakornpatana |
| Furion (ฟูริออน) | Chew Brothers |
| Furamed (ฟูราเมด) | Medicpharma |
| Furasian (ฟูราเซียน) | Asian Pharm |
| Furazolidone A.N.H. (ฟูราโซลิโดน เอ.เอ็น.เฮช) | ANH Products |
| Furopectal Syrup (ฟูโรเพคทอล ไซรัป) | SSP Laboratories |
| Furopectin (ฟูโรเพคติน) | PP Lab |
| Profura (โพรฟูรา) | Medicine Products |
| Patarlin (พาทาร์ลิน) | Patar Lab |
| Suratin (ซูราทิน) | Suphong Bhaesaj |
อนึ่ง ยาชื่อการค้าของยาฟูราโซลิโดนที่จำหน่ายในต่างประเทศ เช่น Furoxone, Dependal-M, Diafuron, Medaron
บรรณานุกรม
- http://www.mayoclinic.org/drugs-supplements/furazolidone-oral-route/precautions/drg-20063994 [2016,Jan30]
- http://www.drugs.com/cons/furazolidone.html [2016,Jan30]
- https://en.wikipedia.org/wiki/Furazolidone [2016,Jan30]
- http://mims.com/THAILAND/Home/GatewaySubscription/?generic=Furazolidone [2016,Jan30]
- http://www.drugs.com/drug-interactions/furazolidone-index.html?filter=3&generic_only= [2016,Jan30]
