ฟลูไนตราซีแพม (Flunitrazepam)

  • โดย เภสัชกร อภัย ราษฎรวิจิตร
  • 28 กรกฎาคม 2559
  • Tweet
สารบัญ บทความที่เกี่ยวข้อง

บทนำ

ยาฟลูไนตราซีแพม (Flunitrazepam) เป็นยาในกลุ่มเบนโซไดอะซีปีน (Benzodiazepine) ที่มีระยะเวลาการออกฤทธิ์นานปานกลาง ในบางประเทศใช้ยานี้บำบัดอาการนอนไม่หลับขั้นรุนแรง บางสถานพยาบาลก็ใช้เป็นยาร่วมก่อนการวางยาสลบ รูปแบบยาแผนปัจจุบันของยานี้ที่พบเห็นจะเป็นยาชนิดรับประทาน ในบางประเทศจะผลิตยาฟลูไนตราซีแพมในรูปแบบยาเหน็บทวารหนักอีกด้วย

ตัวยาฟลูไนตราซีแพมสามารถถูกดูดซึมจากระบบทางเดินอาหารได้ประมาณ 64 - 77% ตับจะทำหน้าที่ทำลายโครงสร้างของยานี้อย่างต่อเนื่อง ร่างกายต้องใช้เวลาประมาณ 18 - 26 ชั่วโมงเพื่อกำจัดยานี้ออกจากกระแสเลือดโดยผ่านทิ้งไปกับปัสสาวะ

ทางคลินิกแพทย์จะให้ใช้ยาฟลูไนตราซีแพมเป็นระยะเวลาเพียงสั้นๆด้วยยาฟลูไนตราซีแพม สามารถทำให้ผู้ใช้มีอาการติดยาได้ และกรณีใช้ยานี้เป็นเวลานานต่อเนื่องแล้วหยุดการใช้ยานี้ทันที จะทำให้ผู้ป่วยเกิดอาการถอนยาขึ้นได้ ยานี้ยังทำให้เกิดความจำเสื่อมโดยทำให้นึกถึงเหตุการณ์ในช่วงเวลาที่ยานี้กำลังออกฤทธิ์ไม่ได้

โดยผลข้างเคียงที่พบเห็นบ่อยของยาฟลูไนตราซีแพมคือ มีอาการง่วงนอน กล้ามเนื้ออ่อนแรง

กรณีผู้ที่ได้รับยาฟลูไนตราซีแพมเกินขนาดอาจเกิดอาการสงบประสาท/กดการทำงานของระบบประสาท (หลับลึก ความทรงจำเสียไป) การควบคุมการทรงตัวเสียไป พูดจาไม่ชัด กดการหายใจ(หายใจช้า ตื้น เบา จนถึงขั้นหยุดหายใจ) เกิดอาการโคม่าไปจนถึงขั้นเสียชีวิต

เราจะพบเห็นการใช้ยาฟลูไนตราซีแพมในประเทศตามแถบยุโรป แอฟริกาใต้ รวมถึงญี่ปุ่นและไทย แต่ยาฟลูไนตราซีแพมยังไม่เป็นที่ยอมรับในประเทศสหรัฐอเมริกา

มีข้อห้ามบางประการที่ทำให้ผู้บริโภคควรหลีกเลี่ยงการใช้ยาฟลูไนตราซีแพมเช่น

  • ผู้ป่วยที่อยู่ในภาวะโคม่า หรือมีภาวะสมองถูกกดการทำงาน (เช่น การได้รับยารักษาทางจิตเวชบางชนิด) เป็นผู้ป่วยโรคตับในระยะรุนแรง รวมถึงผู้ป่วยโรคต้อหิน
  • สตรีตั้งครรภ์ สตรีที่อยู่ในภาวะให้นมบุตร และเด็ก จัดเป็นกลุ่มเสี่ยงต่อการเกิดผลข้างเคียงที่รุนแรงจากการใช้ยาทุกตัวซึ่งรวมยาฟลูไนตราซีแพมด้วย
  • ผู้ที่มีภาวะซึมเศร้าและมีประวัติทำร้ายตนเองหรือฆ่าตัวตายไม่เหมาะที่จะได้รับยาชนิดนี้

สำหรับการบำบัดอาการนอนไม่หลับ แพทย์จะสั่งจ่ายยาฟลูไนตราซีแพมเพียงวันละครั้งก่อนนอน

สำนักงานคณะกรรมการอาหารและยา (อย) ของไทยจัดให้ยานี้เป็นวัตถุออกฤทธิ์ในประเภท 2 (ประเภทอันตรายมาก) หากผู้บริโภคท่านใดมีความสงสัยและมีข้อซักถามเพิ่มเติมเกี่ยวกับการใช้ยาฟลูไนตราซีแพม สามารถสอบถามได้จากแพทย์ผู้รักษาหรือจากเภสัชกรได้โดยทั่วไป

ฟลูไนตราซีแพมมีสรรพคุณ (คุณสมบัติ) อย่างไร?

ฟลูไนตราซีแพม

ยาฟลูไนตราซีแพมมีสรรพคุณ/ข้อบ่งใช้เพื่อบำบัดอาการนอนไม่หลับ

ฟลูไนตราซีแพมมีกลไกการออกฤทธิ์อย่างไร?

ยาฟลูไนตราซีแพมมีกลไกการออกฤทธิ์โดย ตัวยาจะกดการทำงานของสมองส่งผลทำให้มีความรู้สึกผ่อนคลาย ลดความกังวล ช่วยสงบประสาท ช่วยทำให้นอนหลับ โดยมีระยะเวลาของการออกฤทธิ์นานประมาณ 8 - 12 ชั่วโมง โดยจะออกฤทธิ์หลังรับประทานยานี้ไปแล้วประมาณ 20 - 30นาที

ฟลูไนตราซีแพมมีรูปแบบการจัดจำหน่ายอย่างไร?

ยาฟลูไนตราซีแพมมีรูปแบบการจัดจำหน่ายเป็นยาเม็ดชนิดรับประทานขนาด 1 มิลลิกรัม/เม็ด หรือ 1,000 ไมโครกรัม/เม็ด

ฟลูไนตราซีแพมมีขนาดรับประทานอย่างไร?

ยาฟลูไนตราซีแพมมีขนาดรับประทานเช่น

ก. บำบัดอาการนอนไม่หลับ (ใช้เพียงระยะเวลาสั้นๆเช่น 1 - 2 วัน):

  • ผู้ใหญ่: รับประทาน 0.5 - 1 มิลลิกรัมก่อนนอน ขนาดรับประทานสูงสุดไม่เกิน 2 มิลลิกรัม/วัน
  • ผู้สูงอายุ: รับประทานเริ่มต้น 0.5 มิลลิกรัมก่อนนอน หากจำเป็นสามารถปรับขนาดรับประทานเป็น 1 มิลลิกรัม/วัน

ข. ใช้เป็นยาร่วมก่อนการวางยาสลบหรือทำหัตถการผ่าตัด:

  • ผู้ใหญ่: รับประทาน 1 - 2 มิลลิกรัมครั้งเดียวก่อนเข้ารับการผ่าตัด

*อนึ่ง ในเด็ก: ยังไม่มีข้อมูลทางคลินิกที่แน่ชัดในการใช้ยานี้กับกลุ่มผู้ป่วยเด็ก การใช้ยานี้กับเด็กจึงอยู่ในดุลพินิจของแพทย์ผู้รักษาเป็นกรณีๆไป

*****หมายเหตุ: ขนาดและระยะเวลาในการใช้ยาที่ระบุในบทความนี้เป็นเพียงตัวอย่างหนึ่งเท่านั้น ไม่สามารถใช้ทดแทนคำสั่งใช้ยาของแพทย์ได้ การใช้ยาที่เหมาะสมควรต้องปรึกษาแพทย์หรือเภสัชกรก่อนเสมอ

เมื่อมีการสั่งยาควรแจ้งแพทย์/พยาบาลและเภสัชกรอย่างไร?

เมื่อมีการสั่งยาทุกชนิดรวมยาฟลูไนตราซีแพม ผู้ป่วยควรแจ้งแพทย์/พยาบาลและเภสัชกรดังนี้

  • ประวัติแพ้ยาทุกชนิดเช่น กินยา/ใช้ยาแล้วคลื่นไส้มาก ขึ้นผื่น หรือแน่นหายใจติดขัด/หายใจลำบาก
  • มีโรคประจำตัวต่างๆรวมทั้งกำลังกินยา/ใช้ยาอะไรอยู่ เพราะยาฟลูไนตราซีแพมอาจส่งผลให้อาการของโรคเหล่านั้นรุนแรงขึ้น หรืออาจเกิดปฏิกิริยาระหว่างยากับยาอื่นๆที่กิน/ที่ใช้อยู่ก่อน
  • หากเป็นสุภาพสตรีควรแจ้งว่าอยู่ในภาวะตั้งครรภ์หรือกำลังให้นมบุตร เพราะยาหลายประเภทสามารถผ่านทางน้ำนมหรือรกและเข้าสู่ทารกจนก่อให้เกิดผลข้างเคียงได้

หากลืมรับประทานยาควรทำอย่างไร?

หากลืมรับประทานยาฟลูไนตราซีแพมสามารถรับประทานเมื่อนึกขึ้นได้ ถ้าเวลาใกล้เคียงกับการรับประทานยาในมื้อถัดไป ไม่จำเป็นต้องเพิ่มปริมาณยาเป็น 2 เท่า

ฟลูไนตราซีแพมมีผลไม่พึงประสงค์อย่างไร?

การใช้ยาฟลูไนตราซีแพมสามารถก่อให้เกิดผลไม่พึงประสงค์ (ผลข้างเคียง/อาการข้างเคียง)ต่อระบบอวัยวะต่างๆของร่างกายดังนี้เช่น

  • ผลต่อระบบประสาท: เช่น ง่วงนอน วิงเวียน ปวดศีรษะ ซึมเศร้า สับสน ตัวสั่น พูดไม่ชัด เกิดภาวะชัก
  • ผลต่อการมองเห็น: เช่น มีอาการตาพร่า
  • ผลต่อระบบทางเดินปัสสาวะ: เช่น มีอาการปัสสาวะขัด
  • ผลต่อระบบการหายใจ: เช่น กดการหายใจ
  • ผลต่อระบบทางเดินอาหาร: เช่น อาเจียน

มีข้อควรระวังการใช้ฟลูไนตราซีแพมอย่างไร?

มีข้อควรระวังการใช้ยาฟลูไนตราซีแพมเช่น

  • ห้ามใช้กับผู้ที่แพ้ยานี้
  • ห้ามใช้ยานี้กับสตรีตั้งครรภ์ สตรีที่อยู่ในภาวะให้นมบุตร และเด็ก
  • ห้ามปรับขนาดรับประทานยานี้ด้วยตนเอง
  • ห้ามใช้ยานี้นานเกินคำสั่งแพทย์ด้วยจะทำให้ติดยานี้
  • การหยุดใช้ยานี้ทันทีอาจเกิดภาวะถอนยาได้
  • หลีกเลี่ยงการใช้ยานี้กับผู้ที่มีประวัติทำร้ายตนเอง
  • ระหว่างใช้ยานี้ต้องปฏิบัติตามคำสั่งแพทย์อย่างเคร่งครัดและมาพบแพทย์/มาโรงพยาบาล ตามนัดทุกครั้ง
  • ห้ามแบ่งยาให้ผู้อื่นใช้
  • ห้ามใช้ยาหมดอายุ
  • ห้ามเก็บยาหมดอายุ

***** อนึ่ง ทุกคนต้องตระหนักถึงความปลอดภัยจากการใช้ ”ยา” ที่รวมถึงยาแผนปัจจุบันทุกชนิด (รวมยาฟลูไนตราซีแพมด้วย) ยาแผนโบราณทุกชนิดและสมุนไพรต่างๆเสมอ เพราะยามีทั้งให้คุณและให้โทษ ดังนั้นเมื่อมีการใช้ยาทุกครั้งควรต้องปฏิบัติตามข้อปฏิบัติพื้นฐานในการใช้ยาทุกชนิดเสมอ (อ่านเพิ่มเติมได้ในเว็บ haamor.com บทความเรื่อง ข้อปฏิบัติพื้นฐานในการใช้ยาทุกชนิด) รวมทั้งควรต้องปรึกษาเภสัชกรประจำร้านขายยาก่อนซื้อยาใช้เองเสมอ

ฟลูไนตราซีแพมมีปฏิกิริยาระหว่างยากับยาตัวอื่นอย่างไร?

ยาฟลูไนตราซีแพมมีปฏิกิริยาระหว่างยากับยาตัวอื่นเช่น

  • การใช้ยาฟลูไนตราซีแพมร่วมกับยาต้านโรคซึมเศร้า ยาต้านฮีสตามีน/ยาแก้แพ้ จะทำให้เกิดอาการง่วงนอนมากขึ้น หากไม่มีความจำเป็นใดๆควรหลีกเลี่ยงการใช้ยาร่วมกัน
  • ห้ามรับประทานยาฟลูไนตราซีแพมร่วมกับสุราด้วยจะทำให้มีภาวะกดการทำงานของระบบประสาทมากขึ้นและบางครั้งทำให้เกิดพิษกับร่างกายจนเสียชีวิตได้ในที่สุด

ควรเก็บรักษาฟลูไนตราซีแพมอย่างไร?

ควรเก็บยาฟลูไนตราซีแพมตามคำแนะนำในเอกสารกำกับยา เก็บยาให้พ้นมือเด็กและสัตว์เลี้ยง เก็บยาในภาชนะที่ปิดมิดชิด พ้นแสงแดด ความร้อนและความชื้น และไม่เก็บยาในห้องน้ำหรือในรถยนต์

ฟลูไนตราซีแพมมีชื่ออื่นอีกไหม? ผลิตจากบริษัทอะไรบ้าง?

ยาฟลูไนตราซีแพมที่จำหน่ายในประเทศไทย มียาชื่อการค้าและบริษัทผู้ผลิต/ผู้จำหน่ายเช่น

ชื่อการค้าบริษัทผู้ผลิต
Rohypnol (โรฮิปนอล)Roche

อนึ่งยาชื่อการค้าอื่นของยานี้ในต่างประเทศเช่น Rhophy, Robutol

บรรณานุกรม

  1. https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_benzodiazepines [2016,July9]
  2. https://en.wikipedia.org/wiki/Flunitrazepam#Dependence [2016,July9]
  3. https://www.drugs.com/illicit/rohypnol.html [2016,July9]
  4. http://narcotic.fda.moph.go.th/welcome/?p=2600 [2016,July9]