“ปลูกถ่ายอวัยวะ” ความหวังที่รอคอย (ตอนที่ 4)
- โดย วันทนีย์ โลหะประกิตกุล
- 10 ตุลาคม 2556
- Tweet
ในปัจจุบันอวัยวะและเนื้อเยื้อหลักที่สามารถปลูกถ่าย ได้แก่
อวัยวะในช่องอก (Thoracic organs) ประกอบด้วย
- หัวใจ (ใช้ได้กรณีผู้บริจาคเสียชีวิตเท่านั้น)
- ปอด (ใช้ได้ทั้งกรณีผู้บริจาคเสียชีวิตและยังมีชีวิตอยู่)
- หัวใจ/ปอด ((ใช้ได้กรณีผู้บริจาคเสียชีวิตและการปลูกถ่ายแบบโดมิโน)
- อวัยวะในช่องท้อง (Abdominal organs) ประกอบด้วย
- ไต (ใช้ได้ทั้งกรณีผู้บริจาคเสียชีวิตและยังมีชีวิตอยู่)
- ตับ (ใช้ได้ทั้งกรณีผู้บริจาคเสียชีวิตและยังมีชีวิตอยู่)
- ตับอ่อน (ใช้ได้กรณีผู้บริจาคเสียชีวิตเท่านั้น)
- ลำไส้ (ใช้ได้ทั้งกรณีผู้บริจาคเสียชีวิตและยังมีชีวิตอยู่)
- กระเพาะ (ใช้ได้กรณีผู้บริจาคเสียชีวิตเท่านั้น)
- ลูกอัณฑะ (Testis)
- มือ (ใช้ได้กรณีผู้บริจาคเสียชีวิตเท่านั้น)
- กระจกตา (ใช้ได้กรณีผู้บริจาคเสียชีวิตเท่านั้น)
- ผิวหนัง ซึ่งรวมถึงผิวหน้าบางส่วนและทั้งใบหน้า
- เซลล์ตับอ่อน (Islets of Langerhans) (ใช้ได้ทั้งกรณีผู้บริจาคเสียชีวิตและยังมีชีวิตอยู่)
- ไขกระดูก/สเต็มเซลล์ (ใช้ได้กรณีผู้บริจาคยังมีชีวิตอยู่และเป็นการปลูกถ่ายแบบออโทกราฟท์)
- เลือดและองค์ประกอบ (ใช้ได้กรณีผู้บริจาคยังมีชีวิตอยู่และเป็นการปลูกถ่ายแบบออโทกราฟท์)
- หลอดเลือด ((ใช้ได้กรณีผู้บริจาคเสียชีวิตเท่านั้นและเป็นการปลูกถ่ายแบบออโทกราฟท์)
- ลิ้นหัวใจ (ใช้ได้ทั้งกรณีผู้บริจาคเสียชีวิตและยังมีชีวิตอยู่ และเป็นการปลูกถ่ายแบบซีโนกราฟท์จากหมูและวัว)
- กระดูก (ใช้ได้ทั้งกรณีผู้บริจาคเสียชีวิตและยังมีชีวิตอยู่)
ผู้บริจาคอาจยังมีชีวิตอยู่หรืออาจมีสมองตาย (Brain death) หรือระบบไหลเวียนในร่างกายหยุดทำงานแล้ว (Circulatory death) ส่วนใหญ่มักจะได้อวัยวะจากผู้บริจาคที่สมองตายแล้ว (ซึ่งมาจากการเกิดอุบัติเหตุหรือเจ็บป่วย) แต่ยังหายใจอยู่ได้เพราะมีเครื่องช่วย หลังจากที่แพทย์มีการระบุว่าเป็นบุคคลที่สมองตายแล้ว จึงจะสามารถนำอวัยวะไปบริจาคได้ สำหรับเกณฑ์ในการกำหนดว่าสมองตายนั้นจะแตกต่างกันไปในแต่ละแห่ง
ในบางกรณีหลังจากที่หัวใจหยุดเต้นแต่อยู่ได้ด้วยเครื่องช่วยต่างๆ แล้วมีการตัดสินใจที่จะยุติการใช้เครื่องช่วยทุกชนิด ทันทีที่ถอดเครื่องช่วยออกและผู้ป่วยเสียชีวิตแล้ว แพทย์จะต้องรีบทำการผ่าตัดนำอวัยวะออกโดยเร็ว เพราะสามารถนำมาใช้บริจาคภายหลังการเสียชีวิตไม่เกิน 24 ชั่วโมง ตรงข้ามกับอวัยวะ เนื้อเยื่อส่วนใหญ่ (ยกเว้นกระจกตา) จะสามารถเก็บรักษาได้เป็นเวลาถึง 5 ปี
แหล่งข้อมูล:
- Organ transplantation. http://en.wikipedia.org/wiki/Organ_transplantation [2013, October 1].