ปฏิบัติการในโรงพยาบาล จากมุมมองของผู้บริหาร
ตอนที่ 3 : โรงพยาบาลสมัยกลาง

  • โดย ดร. วิทยา มานะวาณิชเจริญ
  • 17 พฤศจิกายน 2555
  • Tweet

การเคลื่อนไหวเกี่ยวกับโรงพยาบาลในสมัยกลาง เป็นไปเพื่อรองรับสงครามครูเสด (Crusades) [ซึ่งเป็นสงครามระหว่างชาวชาวคริสต์กับชาวมุสลิม] ที่เริ่มต้นในปี ค.ศ. 1061 [และยืดเยื้อเป็นเวลายาวนานถึง 230 ปี] ดังนั้นโรงพยาบาลทหารจึงเกิดขึ้นเป็น “ดอกเห็ด” เพื่อดูแลผู้บาดเจ็บและอ่อนเปลี้ยตามเส้นทางสัญจร ดังกล่าว

อย่างไรก็ตาม อัตราการเติบโตของโรงพยาบาลเป็นไปอย่างรวดเร็วในยุโรประหว่างคริสต์ศตวรรษที่ 12 และ 13 โดยเฉพาะโรงพยาบาลในสังกัดของศาสนา ซึ่งบางแห่งได้กลายเป็นสถาบันการศึกษาที่สำคัญในเวลาต่อมา นอกจากนี้ยังมีการสร้างโรงพยาบาลในกรุงแบกแดด [แหล่งอารยธรรมในสมัยนั้น] อีกด้วย

โรงพยาบาลของชาวอาหรับ ในเวลานั้นเป็นที่ขึ้นชื่อในเรื่องการรับผู้ป่วยเข้ารักษา โดยไม่คำนึงถึงศรัทธาในศาสนา เชื้อชาติ หรือชนชั้นในสังคม ระบบโรงพยาบาลอาหรับอาศัยทรัพยากรจากชุมชนต่างๆ จึงไม่คิดค่ารักษาพยาบาลใดๆ ในขณะที่สมาชิกในสังคมต่างบริจาคส่วนหนึ่งของความมั่งคั่งส่วนตัว เพื่อสนับสนุนสถาบันดังกล่าว

โครงสร้างของสถาบันที่มีลักษณะเหมือนโรงพยาบาล เริ่มมีการเปลี่ยนแปลงในสมัยกลาง เมื่อผู้มีอำนาจคริสต์ศาสนจักรให้การสนับสนุนการดูแลสุขภาพของสถาบัน โรงพยาบาลจึงทำหน้าที่หลายอย่างในเวลาเดียวกัน ตั้งแต่เป็น “โรงทาน” (Almshouse) สำหรับผู้ยากไร้ เป็นโรงแรมสำหรับผู้เดินทางแสวงบุญ และเป็นสถานศึกษาและฝึกงานของแพทย์

หลังจากพระเจ้าเฮนรี่ที่ 8 [แห่งอังกฤษ] ได้ประกาศยุบเลิกคริสต์ศาสนจักร [แห่งยุโรป แล้วสถาปนาคริสต์ศาสนจักรแห่งอังกฤษ] ใน ปี ค.ศ. 1540 โรงพยาบาลในสังกัดคริสต์ศาสนจักรแห่งยุโรป ก็พลอยเสื่อมคลายลงในปลายคริสต์ทศวรรษ 1600 ทำให้ผู้มีอำนาจฝ่ายฆราวาส หันมาดูแลผู้ป่วยและบาดเจ็บภายในชุมชนของตนเอง

ในปลายคริสต์ศตวรรษที่ 15 ตัวเมืองและนครใหญ่ต่างสนับสนุนสถาบันดูแลสุขภาพของท้องถิ่น การเติบโตอย่างรวดเร็วของความจำเป็นทางสังคม ทำให้จำนวนโรงพยาบาลในอังกฤษเพิ่มขึ้นเป็น 200 แห่ง และเป็นจุดเริ่มต้นของการเคลื่อนไหวอย่างเสรีของโรงพยาบาล

ในประเทศฝรั่งเศส การเคลื่อนไหวดังกล่าว เกิดขึ้นประมาณ ค.ศ. 1718 ในประเทศแคนาดา ณ กลางคริสต์ทศวรรษ 1600 ฝรั่งเศสได้สร้างโรงพยาบาลแห่งหนึ่งที่เมือง Quebec และอีกแห่งหนึ่งที่เมือง Montreal ในปี ค.ศ. 1644 ส่วนในสหรัฐอเมริกาก็มีการสร้างโรงพยาบาลขึ้นแห่งแรกที่ New Mexico City ใน ปี ค.ศ. 1524 ซึ่งอยู่อย่างยั่งยืนมาถึงปัจจุบัน ส่วนโรงพยาบาลทหารแห่งแรก ก่อตั้งขึ้นใน ปี ค.ศ. 1663 บนเกาะแมนฮัตตัน

นิกายคริสต์ศาสนา ชื่อ Sisters of St. Joseph ซึ่งเป็นกลุ่มพยาบาลเก่าแก่ที่สุดในสหรัฐอเมริกา ได้พัฒนาปรับปรุง “โรงทาน” จนกลายเป็นโรงพยาบาล นอกจากนี้ยังมี “โรงทาน” อีกแห่งหนึ่ง ก่อตั้งขึ้นโดย William Penn [ผู้ว่าการรัฐ Pennsylvania ในสมัยนั้น] ในเมือง Philadelphia ใน ปี ค.ศ. 1713 แล้วต่อมาได้แรงผลักดันจาก Benjamin Franklin [รัฐบุรุษ นักประพันธ์ และนักวิทยาศาสตร์ชาวอเมริกัน] จดทะเบียนเป็นนิติบุคคลแห่งแรกของประเทศ ด้วยชื่อ “โรงพยาบาลเพ็นซิลเวเนีย”

ผมขอเชิญชวนคุณผู้อ่านให้ (1) เขียนมาสอบถามเนื้อหาที่มีข้อสงสัย เพื่อความกระจ่างขึ้น (2) ชี้แนะข้อมูลที่ไม่ถูกต้อง หรือสิ่งขาดตกบกพร่อง เพื่อการแก้ไขให้ถูกต้อง (3) แสดงความคิดเห็นในแต่ละตอน ทั้งติและชม เพื่อการปรับปรุงให้ดีขึ้น และ (4) แบ่งปันความรู้และประสบการณ์ของคุณผู้อ่าน เพื่อประโยชน์ต่อสาธารณชนร่วมกัน ครับ

แหล่งข้อมูล:

  1. Griffin, Donald J. (2012). Hospitals : What They Are and How They Work (4th Ed). Sudbury, MA: Jones & Bartlett Learning.