article detail

นาฬิกาชีวภาพ ระบบนาฬิกาชีวภาพ วงจรนาฬิกาชีวภาพ (Circadian rhythm หรือ Human biological clock)

• โดย นพ.มานพ จิตต์จรัส
• 4 กันยายน 2556
• Tweet

นาฬิกาชีวภาพ เป็นระบบสำคัญของร่างกายระบบหนึ่งที่ทำหน้าที่ควบคุมการหลั่งฮอร์ โมน

• เพื่อความตื่นตัว
• เพื่อประสิทธิภาพในการทำงานของร่างกาย
• เพื่อควบคุมวงรอบการหลับ-ตื่น (กลางคืน-กลางวัน)
• และเพื่อควบคุมระดับอุณหภูมิร่างกายของแต่ละคน

ถ้าการทำงานของระบบนาฬิกาชีวภาพเป็นปกติ ก็จะเกิดสมดุลในร่างกาย เป็นผลให้สุข ภาพและประสิทธิภาพการทำงานดีเป็นปกติ แต่ถ้าขาดความสมดุลในความสม่ำเสมอของตัวควบคุมนาฬิกาชีวภาพ ก็จะเกิดการแปรปรวนของระบบนาฬิกาชีวภาพ

ระบบนาฬิกาชีวภาพ เริ่มจากแสงสว่างและความมืดเป็นตัวควบคุมนาฬิกาชีวภาพที่สำคัญ ทั้งนี้ สมองส่วนไฮโปธาลามัส (Hypothalamus) มีหน้าที่คล้ายศูนย์ควบคุมการกระตุ้นและการทำหน้าที่ต่างๆของร่างกาย โดยมีแสงสว่างและความมืดเป็นตัวช่วยควบคุม และเป็นตัวกระตุ้นผ่านทางประสาทตา แล้วส่งสัญญาณไปที่สมองไฮโปธาลามัส เพื่อช่วยบอกร่างกายให้รู้ถึงช่วง เวลาของวัน ซึ่งคือกลางวัน-กลางคืน อันเป็นตัวกำหนดสมดุลในการทำงานของระบบต่างๆของร่างกาย ซึ่งวงจรทั้งหมดนี้ก็คือ “นาฬิกาชีวภาพ หรือ ระบบนาฬิกาชีวภาพ หรือ วงจรนาฬิกาชีวภาพ” นั่นเอง

อนึ่ง อ่านเพิ่มเติมในบทความ เรื่อง เจทแลค หรือ อาการเมาเวลาเหตุการบิน