นานาสาระ ตอน ทำไมนักศึกษาแพทย์ไทยจึงต้องเรียนหนัก
- โดย ศ.นพ.สมศักดิ์ เทียมเก่า
- 5 พฤศจิกายน 2562
- Tweet
คณะแพทย์เป็นอีกคณะหนึ่งที่เป็นที่นิยมของนักเรียนมัธยมปลาย เพราะอยากเป็นแพทย์ ต้องการรักษาคนไข้ ต้องการช่วยเหลือคนเจ็บป่วย และคิดว่าอาชีพแพทย์เป็นอาชีพที่มั่นคง รายได้ดี เป็นที่ยอมรับของสังคม จึงมีการสมัครสอบเข้าศึกษาต่อในคณะแพทย์เป็นจำนวนมาก และเมื่อสอบเข้าได้ก็เป็นที่สมหวังของครอบครัว แต่พอเข้ามาเรียน กลับต้องพบกับสิ่งที่ไม่ได้คาดคิดมาก่อน ส่งผลให้การเรียนไม่ได้เป็นไปตามที่คาดหวัง บางคนไม่ประสบผลสำเร็จในการเรียน ผมเลยอยากเล่าให้นักเรียนมัธยมปลาย และผู้ปกครองได้ทราบว่า การเรียนแพทย์ต้องพบอะไรบ้าง ที่ทุกคนอาจคาดไม่ถึง
1. การเรียนจะเรียนเป็นรายวิชา เรียกเป็น โมดูล ไม่ได้เรียนเป็นเทอม ๆ แบบคณะอื่น ๆ คือเรียนแต่ละโมดูลจบก็มีการสอบแต่ละโมดูลทันที ดังนั้นนักศึกษาแพทย์จึงต้องตั้งใจเรียนอย่างต่อเนื่อง ในช่วงการเรียนชั้นปีที่ 1-3 จะมีการหยุดพักเป็นระยะ ๆ ทำให้มีเวลากลับบ้าน หรือไปเที่ยวพักผ่อนได้บ้าง แต่ไม่ได้เป็นระยะเวลานานเหมือนคณะอื่น ๆ แต่ถ้าขึ้นชั้นคลินิกในปีที่ 4-6 ก็จะไม่มีวันหยุดเลย ต่อเนื่องกัน 48 สัปดาห์ต่อปี ช่วง 4 สัปดาห์ที่เหลือก็อาจมีกิจกรรม หรือต้องมาเรียน มาฝึกในบางวิชาเพิ่มเติม
2. การเรียนในชั้นคลินิก ต้องมีการฝึกปฏิบัติงานทุกวันไม่เว้นวันหยุดเสาร์ อาทิตย์ หรือวันหยุดนักขัตฤกษ์ ผมถูกนักศึกษาแพทย์รุ่นปัจจุบันสอบถามหลายครั้งว่าทำไมถึงต้องมาเรียนในวันหยุดด้วย ทำให้ผมเองนิ่งไปหลายวินาที เพราะไม่เคยคิดหาคำตอบสำหรับคำถามนี้มาก่อน เนื่องจากที่ผ่านมาเราก็ขึ้นมาเรียน มาฝึกงานตามที่อาจารย์บอก หรือตามที่รุนพี่บอกกล่าว โดยที่เราก็ไม่เคยสงสัยเลยว่าทำไมไม่ได้หยุด ก็คิดว่ามันคือหน้าที่ มันคือความรับผิดชอบ ผู้ป่วยก็ป่วยทุกวัน ไม่มีวันหยุดป่วย เราก็เลยต้องมาเรียนทุกวัน เพราะยิ่งเรียนมาก ฝึกมากก็จะมีความรู้มาก ได้ประสบการณ์มาก เพื่อจะนำไปใช้รักษาคนไข้ได้ในอนาคตเมื่อพบคนไข้ที่มีอาการหลากหลาย แล้วผมกับเพื่อนก็เป็นแบบนี้ทุกคน จนเห็นว่าเป็นเรื่องปกติ พอถูกนักศึกษาแพทย์ถามก็เลยไม่สามารถมีคำตอบให้นักศึกษาได้
3. การเรียนในชั้นคลินิกนั้นมีการสอนเล็คเชอร์ไม่มาก ส่วนใหญ่เป็นการเรียนในภาคปฏิบัติ จากการทำงานฝึกดูคนไข้ หรือที่เรียกว่าการราวน์วอร์ด (round ward) ช่วยรุ่นพี่ในการรักษาคนไข้ ทั้งฝึกการตรวจคนไข้ ซักประวัติ ทำหัตถการต่าง ๆ การเข้าห้องผ่าตัด การอยู่เวรนอกเวลาราชการ การเรียนส่วนหนึ่งจะเรียนกับรุ่นพี่ แบบที่เรียกว่าพี่สอนน้อง กับการศึกษาด้วยตนเอง ภายใต้คำแนะนำและกำกับของอาจารย์แพทย์ ส่วนการทำหัตถการต่าง ๆ ก็จะต้องฝึกกับหุ่นจำลองก่อน จนมีความชำนาญจึงจะฝึกทำกับผู้ป่วยจริงภายใต้การดูแลจากอาจารย์อย่างใกล้ชิด เพื่อความปลอดภัยของผู้ป่วย และการทำที่ถูกต้อง
4. การอยู่เวรนอกเวลาราชการเริ่มตั้งแต่การเรียนในชั้นปีที่ 4 โดยต้องอยู่เวรถึงประมาณ 22.00 น. ส่วนในชั้นปีที่ 5 ก็เพิ่มเวลาเป็น 24.00 น. และต้องอยู่ทั้งคืนถึงเช้าในชั้นปีที่ 6 โดยไม่เว้นวันหยุดราชการเหมือนกัน การอยู่เวรนั้นจะมีงานมากน้อยแค่ไหน ก็ขึ้นกับจำนวนผู้ป่วยที่รับใหม่ หรืออาการของผู้ป่วยเปลี่ยนแปลงมากน้อยเท่าไหร่ แต่ส่วนใหญ่แล้วมักจะไม่ได้พักเลย ไม่ได้นอน ต้องทำงานถึงเช้า แล้วในวันรุ่งขึ้นก็ต้องมาเรียนต่อ ทำงานต่อ ไม่ได้นอนหรือพักนะครับ ดังนั้นนักศึกษาแพทย์ต้องสามารถเรียน หรือทำงานต่อเนื่องได้ประมาณ 30 ชั่วโมง โดยไม่ได้นอนเลย
5. การสอบก็มีการประเมินเป็นประจำ ทั้งแบบข้อสอบเขียน เลือกคำตอบที่ถูกต้อง การฝึกปฏิบัติกับผู้ป่วยจำลอง การตรวจรักษาคนไข้จริง ดังนั้นนักศึกษาแพทย์ต้องตื่นตัวและตั้งใจเรียนอย่างต่อเนื่อง ไม่ใช่อ่านหนังสือหรือฝึกฝนเฉพาะตอนใกล้สอบเท่านั้น
6. การลาไปทำกิจธุระ หรือลาป่วยนั้นแทบจะไม่เคยได้มีโอกาส เพราะทุกคน ทุกวันต้องมีภาระงาน และหน้าที่ในการดูแลคนไข้ ร่วมทำงานกับรุ่นพี่ ถ้าขาดไปคนใดคนหนึ่ง ทีมก็ไม่สมบูรณ์ งานก็จะหนักมากขึ้น ดังนั้นนักศึกษาแพทย์ก็มักจะไม่ได้ลาหรือหยุดไปไหนเลยตลอดการเรียนในชั้นปีที่ 4-6
7. การใช้ชีวิตทั่ว ๆ ไปหลังเลิกเรียน ก็ขึ้นกับแต่ละคน ส่วนใหญ่ก็คงต้องอ่านหนังสือ เตรียมการนำเสนอผู้ป่วย หรือหัวข้อวิชาการที่ต้องทำในวันต่อมา การไปเที่ยวเล่น ดูหนัง ออกกำลังกายอาจหาเวลาได้ยากกว่านักศึกษาคณะอื่น ๆ ซึ่งผมว่าประเด็นนี้สำคัญมาก เพราะถ้านักศึกษาไม่เข้าใจ ไม่ปรับตัว ก็อาจส่งผลต่อสภาพจิตใจ และการใช้ชีวิตแบบวัยรุ่นทั่ว ๆ ไปได้
ทำไมนักศึกษาแพทย์ถึงต้องเรียนหนักแบบนี้ ผมมีความเห็นว่า เพราะนักศึกษาแพทย์ต้องจบไปเป็นแพทย์ ซึ่งเป็นอาชีพที่มีความรับผิดชอบที่สูงมาก ๆ คือรับผิดชอบต่อชีวิตคน และอาจไม่ใช่เพียงชีวิตคนไข้เพียงอย่างเดียว เพราะการที่คนไข้เพียงหนึ่งคนประสบปัญหาสุขภาพที่แก้ไขไม่ได้ ก็อาจส่งผลต่อคนทั้งครอบครัว ดังนั้นความรับผิดชอบคือคำตอบที่ทำไมถึงต้องเรียนหนักขนาดนี้
ศ.นพ.สมศักดิ์ เทียมเก่า
อายุรแพทย์ประสาทวิทยา