นานาสาระ ตอน ทำไมคนไทยถึงนิยมใช้แพทย์ทางเลือก

• โดย ศ.นพ.สมศักดิ์ เทียมเก่า
• 24 มีนาคม 2563
• Tweet

นานาสาระ ตอน ทำไมคนไทยถึงนิยมใช้แพทย์ทางเลือก

การรักษาโรคในปัจจุบันนั้นมีทั้งการรักษาด้วยการแพทย์แผนปัจจุบัน หรือการรักษาแบบแพทย์ตะวันตก กับการรักษาด้วยแพทย์ทางเลือก (alternative medicine) ซึ่งการรักษาด้วยสมุนไพร ก็ถือว่าเป็นหนึ่งในแพทย์ทางเลือก

การรักษาด้วยสมุนไพรนั้นอยู่คู่กับคนไทยมาตั้งแต่ในอดีตจนถึงปัจจุบัน ส่วนหนึ่งเป็นภูมิปัญญาไทยจริง ๆ ที่เกิดจากการสังเกตแบบสั่งสมมาจากอดีตจนถึงปัจจุบัน แล้วมีการพัฒนากันมาอย่างต่อเนื่อง สร้างคุณประโยชน์ให้ประเทศชาติมามากมาย ทำให้คนไทยมีสุขภาพที่ดี หายจากการเจ็บป่วยมาตั้งแต่อดีตก่อนที่จะระบบการแพทย์แผนปัจจุบัน ส่งผลให้คนไทยยังมีความใกล้ชิดกับสมุนไพรไทยมาตลอด

การเจ็บป่วยเล็ก ๆ น้อย ๆของคนไทยในชนบทก็ยังใช้สมุนไพร การรักษาด้วยการประคบ นวดแก้อาการปวดเมื่อย ๆ ก็นิยมใช้สมุนไพรอย่างมาก และดูเหมือนได้ผลดีด้วย ส่วนโรคที่อันตราย เช่น โรคเบาหวาน ความดันโลหิตสูง โรคอัมพาต รวมทั้งโรคที่รักษาไม่หาย เช่น โรคมะเร็ง โรคตับวาย โรคไตวาย ก็มีการใช้สมุนไพรมารักษาจำนวนหนึ่ง ซึ่งส่วนใหญ่แล้วผลการศึกษาถึงประโยชน์ของการรักษาด้วยสมุนไพรในโรคอันตรายต่าง ๆ เหล่านี้แทบไม่มีข้อมูลการศึกษาอย่างเป็นทางการในมนุษย์เลย แต่ก็มีผู้ป่วยใช้กันเป็นจำนวนมาก มีการออกสื่อประชาสัมพันธ์ด้วยว่าได้ผลดี รวมทั้งกรณีที่กำลังเป็นที่ถกเถียงกันอยู่ในปัจจุบันนี้ เรื่องสมุนไพรรักษาโรคมะเร็ง

ผมว่ามันน่าสนใจตรงที่คนไทยทำไมยังนิยม หรือมีความเชื่อว่าการใช้สมุนไพรจะช่วยรักษาโรคที่แพทย์บอกว่าไม่มีทางรักษาด้วยแพทย์แผนปัจจุบันแล้ว อย่างที่ผมเคยกล่าวไว้ก่อนหน้านี้ว่า ความหวังของมนุษย์เป็นสิ่งที่สำคัญ ทำให้คนเรายังมีความหวัง เช่น การเล่นการพนัน การซื้อหวย ก็เพราะมนุษย์เรายังมีความหวังว่าจะมีโอกาสชนะพนัน ถูกหวย ถึงแม้จะรู้ว่าโอกาสน้อยมาก ๆ ก็ตาม แต่ก็ยังมีความหวัง เฉกเช่นเดียวกับ การใช้สมุนไพรรักษาโรคที่แพทย์บอกว่ารักษาไม่หายแล้ว ก็เพราะผู้ป่วยเหล่านั้นหมดหวังในการรักษาด้วยแพทย์แผนปัจจุบัน จึงต้องหันหน้าไปพึ่งสมุนไพร หรือแม้กระทั่งความเชื่อในสิ่งศักดิ์สิทธิ์ต่าง ๆ ซึ่งสิ่งเหล่านี้อย่างน้อยก็ทำให้เขาเหล่านั้นมีความหวังเกิดขึ้น

คนไทยผิดหรือเปล่าที่ใช้สมุนไพรไทยรักษาโรค คำถามนี้ผมว่าน่าสนใจมาก ในมุมมองของผมเองนั้น ผมว่าไม่ผิดหรอกครับ แต่หน่วยงานที่เกี่ยวข้องกับสมุนไพร หรือหน่วยงานสาธารณสุข หรือหน่วยงานด้านการศึกษาเรื่องนี้เสียอีกที่ไม่ยอมศึกษา หรือพิสูจน์ หรือกล้าประกาศรับรองเรื่องเหล่านี้อย่างเป็นระบบว่า อะไรควรใช้ อะไรไม่ควรใช้ หลักการใช้สมุนไพรที่ถูกต้องควรทำอย่างไร ใครสามารถใช้ได้ ใครไม่สามารถใช้ได้ เป็นต้น รวมทั้งการสร้างความรู้ที่เหมาะสม แล้วทำการเผยแพร่ออกไปสู่ประชาชนเหมือนที่ทางกลุ่มผู้จำหน่าย หรือได้ประโยชน์ด้านการค้าจากการใช้สมุนไพรเขาทำกัน เพื่อเป็นการทำให้เกิดความกระจ่างชัดในเรื่องดังกล่าว

ผมเองถึงแม้จะเป็นแพทย์ผู้เชี่ยวชาญ แต่ก็ยังเชื่อว่าสมุนไพรไทยหลายชนิดน่าจะมีประโยชน์ เพราะในอดีตไม่มียาหรือการรักษาแบบปัจจุบัน คนที่มีอาการเจ็บป่วยก็ยังมีอาการดีขึ้น หรือหายจากอาการเจ็บป่วยนั้นได้ ถึงแม้จะมีผู้แย้งว่า ก็เพราะโรคเหล่านั้นไม่รักษาก็หายเองได้ ซึ่งก็อาจจะจริง แต่ทำไม่เราถึงไม่ลงมือศึกษาภูมิปัญญาไทยเหล่านั้นอย่างเป็นระบบ ก็เพื่อให้สังคมมีความรู้ที่ดีขึ้นเกี่ยวกับสมุนไพรไทย อย่างกล่าวเพียงว่าไม่มีงบประมาณ ไม่มีผู้ศึกษา ไม่มีประโยชน์ที่จะทำ เพราะอย่างไรคนที่ใช้ก็จะใช้ไปตลอด ถึงแม้ว่าจะมีผลการศึกษาว่าไม่มีประโยชน์ ผมว่าคนที่คิดแบบนี้ น่าจะกลับมาคิดใหม่ มาร่วมมือกันทำให้เรื่องที่อยู่กับคนไทยมาตลอด มีความกระจ่างชัดขึ้นมา เพื่อประโยชน์ของคนไทยทุกคนครับ