ต่อม Gland ต่อมมีท่อ Exocrine gland ต่อมไร้ท่อ Endocrine gland ต่อมน้ำเหลือง Lymph node

ต่อม (Gland) ต่อมมีท่อ (Exocrine gland) ต่อมไร้ท่อ (Endocrine gland) ต่อมน้ำเหลือง (Lymph node)

โดย ศาสตราจารย์เกียรติคุณ แพทย์หญิง พวงทอง ไกรพิบูลย์
11 กันยายน 2558
Tweet

บทความที่เกี่ยวข้อง

ต่อม (Gland)ตามพจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. 2542 หมายความว่า อวัยวะที่ทำหน้าที่สร้างและหลั่งสารมีประโยชน์และสารมีโทษต่อร่างกาย โดยต่อมแบ่งออกเป็น 2 ชนิดคือ ต่อมมีท่อและต่อมไร้ท่อ

ก. ต่อมมีท่อ (Exocrine gland) คือ ต่อมที่เมื่อสร้างสารแล้วจะมีท่อนำสารนั้นๆไปยังอวัยวะส่วนที่ต้องใช้สารนั้นๆเช่น ต่อมเหงื่อ ต่อมน้ำตา ต่อมน้ำลาย เซลล์ส่วนหนึ่งของตับอ่อนที่สร้างน้ำย่อยอาหาร และต่อมลูกหมากที่ช่วยสร้างน้ำอสุจิในผู้ชาย เป็นต้น

โรคของต่อมมีท่อที่พบได้บ่อยคือ การอักเสบติดเชื้อ และที่พบได้รองลงมาคือ เนื้องอกหรือโรคมะเร็ง

ข. ต่อมไร้ท่อ (Endocrine gland) คือ ต่อมที่สร้างสารที่มักเป็นฮอร์โมนต่างๆซึ่งฮอร์โมนเหล่านี้จะสามารถซึมเข้าสู่กระแสโลหิตได้เองโดยไม่จำเป็นต้องมีท่อนำส่งเช่น ต่อมใต้สมอง ต่อมไทรอยด์ รังไข่ (กายวิภาคและสรีรวิทยาอวัยวะสืบพันธุ์ภายในของสตรี) และอัณฑะ (กายวิภาคและสรีรวิทยาอวัยวะส์บพันธุ์ชาย)

โรคของต่อมไร้ท่อที่พบได้บ่อยคือ ต่อมไร้ท่อทำงานมากกว่าปกติเช่น โรคต่อมไท รอยด์เป็นพิษ หรือต่อมไร้ท่อทำงานต่ำกว่าปกติเช่น ภาวะขาดไทรอยด์ฮอร์โมน และโรคเบา หวาน นอกนั้นคือ โรคเนื้องอกและโรคมะเร็ง

ต่อมน้ำเหลือง (Lymph node)เป็นอวัยวะขนาดเล็ก ขนาดไม่เกิน 1 เซนติเมตรแต่โดยทั่วไปประมาณ 2 - 3 มิลลิเมตร มีรูปร่างกลมหรือรูปไข่กระจายอยู่ทั่วร่างกาย

ในส่วนภายนอกร่างกาย ต่อมน้ำเหลืองมักอยู่แถวลำคอ รักแร้ และขาหนีบ
ในส่วนภายในร่างกาย ต่อมน้ำเหลืองมักกระจายอยู่ตามอวัยวะภายในทุกอวัยวะเช่น รอบๆกระเพาะอาหาร รอบๆท่อเลือดแดงของช่องอก และของช่องท้อง เป็นต้น

ต่อมน้ำเหลืองมีหน้าที่ในการช่วยร่างกายสร้างภูมิคุ้มกันต้านทานโรคและกำจัดเชื้อโรคและสิ่งแปลกปลอมที่เล็ดลอดเข้ามาในร่างกาย

ต่อมน้ำเหลืองจะมีโครงข่ายติดต่อระหว่างต่อมน้ำเหลืองด้วยกันและกับอวัยวะต่างๆทั่วร่างกายทางท่อ/หลอดน้ำเหลือง/เส้นน้ำเหลือง (Lymphatic vessel) ซึ่งอยู่ควบคู่กันไปกับหลอดเลือด

มากกว่า 80% ของโรคของต่อมน้ำเหลืองคือ ต่อมน้ำเหลืองอักเสบ ที่เหลือจะเป็นจากมีโรคมะเร็งของอวัยวะต่างๆที่ลุกลามแพร่กระจายมายังต่อมน้ำเหลือง หรือโรคมะเร็งต่อมน้ำเหลืองซึ่งเป็นโรคมะเร็งที่เกิดจากเซลล์ต่อมน้ำเหลืองเอง

บรรณานุกรม