ตับอ่อน (Pancreas)

  • โดย ศาสตราจารย์เกียรติคุณ แพทย์หญิง พวงทอง ไกรพิบูลย์
  • 8 ตุลาคม 2556
  • Tweet
บทความที่เกี่ยวข้อง

ตับอ่อน เป็นอวัยวะในช่องท้อง อยู่ใต้ต่อกระเพาะอาหาร จัดเป็นอวัยวะในระบบทางเดินอาหารเช่นเดียวกับตับ (Liver แปลว่า ก้อนเนื้อขนาดใหญ่ในช่องท้องที่มีสีแดงคล้ำ) แต่ตับอ่อนไม่ได้เป็นส่วนหนึ่งของตับ เป็นคนละอวัยวะกัน ไม่ได้เกี่ยวข้องกัน เพียงแต่มีชื่อภาษาไทยที่พ้องกัน ซึ่งผู้เขียนไม่ทราบที่มา แต่เข้าใจเอาเองว่า อาจเป็นเพราะ เป็นอวัยวะในระบบทางเดินอาหาร และมีลักษณะเป็นก้อนเนื้อเหมือนกัน เพียงแต่มีขนาดเล็ก และเนื้อเยื่ออ่อนนุ่มกว่าตับจึงได้ชื่อว่า ตับอ่อน (ในภาษาไทย) ส่วนคำว่า Pancreas มาจากภาษากรีก แปล ว่า เนื้อ (Flesh)

ตับอ่อนมีขนาดยาวประมาณ 12.5-15 เซนติเมตร กว้างประมาณ 2-3 เซนติเมตร น้ำหนักประมาณ 60-100 กรัม บางท่านเปรียบเทียบว่า ตับอ่อนมีลักษณะและขนาดเหมือนกล้วยหอม ทั้งนี้ ตับอ่อนประกอบด้วยเซลล์หลัก 2 ชนิด คือ เซลล์จากต่อมไร้ท่อ (Endocrine gland) และเซลล์จากต่อมมีท่อ หรือ ต่อมขับออก (Exocrine gland) โดยต่อมไร้ท่อ มีหน้าที่สร้างฮอร์โมนหลายชนิด แต่ที่เรารู้จักกันดี คือ ฮอร์โมนอินซูลิน (Insulin) ซึ่งมีหน้าที่ควบคุมการทำงานของน้ำตาลในเลือดซึ่งสัมพันธ์กับการเกิดโรคเบาหวาน ส่วนต่อมมีท่อ มีหน้าที่สร้างน้ำย่อยอาหาร ซึ่งช่วยย่อยอาหารในลำไส้เล็ก

โรคตับอ่อนที่เรารู้จักกันดีเกิดจากตับอ่อนสร้างอินซูลินได้ต่ำลง คือ โรคเบาหวาน ส่วนโรคอื่นๆที่พบได้เรื่อยๆ คือ โรคมะเร็งตับอ่อน โรคตับอ่อนอักเสบ ที่พบได้น้อย คือ โรคมะเร็งตับอ่อนชนิดเอนโดคราย

บรรณานุกรม

  • Computed tomography of the normal pancreas http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/615203 [2013,Sept 29].
  • The pancreas http://education.yahoo.com/reference/gray/subjects/subject/251 [2013,Sept29].