ดาลบาแวนซิน (Dalbavancin)

  • โดย เภสัชกร อภัย ราษฎรวิจิตร
  • 6 เมษายน 2560
  • Tweet
สารบัญ บทความที่เกี่ยวข้อง

บทนำ

ยาดาลบาแวนซิน(Dalbavancin) เป็นยาปฏิชีวนะกึ่งสังเคราะห์กลุ่มไลโปไกลโคเปปไทด์(Lipoglycopeptides antibiotic) มีโครงสร้างทางเคมีคล้ายกับยาVancomycin ทางคลินิกนำมาใช้ต่อต้านแบคทีเรียชนิด แกรมบวก เช่น Staphylococcus aureus, Streptococcus pyogenes ,Streptococcus agalactiae, Streptococcus anginosus, Streptococcus intermedius และ Streptococcus constellatus รวมถึงแบคทีเรียชนิดสแตฟฟิโลคอคคัส อีพิเดอมิดิส(Staphylococcus epidermidis)ที่ดื้อต่อยาเมทิซิลลิน(Methicillin-resistant staphylococcus epidermidis/MRSE) ยาชนิดนี้/ยานี้มีกลไกออกฤทธิ์คือ ยับยั้งการสร้างผนังเซลล์ของแบคทีเรีย

ยาดาลบาแวนซินได้ผ่านการขึ้นทะเบียนเมื่อปี ค.ศ.2014 (พ.ศ.2557) โดยวัตถุประสงค์เพื่อรักษาการติดเชื้อทางผิวหนังในระดับซับซ้อนและมีความรุนแรง รูปแบบเภสัชภัณฑ์ของยาดาลบาแวนซิน เป็นยาฉีดชนิดผง ที่ต้องเตรียมเป็นสารละลายก่อนให้ยานี้กับผู้ป่วยทางหลอดเลือดดำ การได้รับยาวัน1ครั้งต่อเนื่องตามคำสั่งแพทย์ก็ทำให้อาการผู้ป่วยดีขึ้นเป็นลำดับ

อย่างไรก็ตาม ยังมีข้อควรระวังต่างๆสำหรับการใช้ยาดาลบาแวนซิน เช่น

  • ห้ามใช้กับผู้ที่มีประวัติแพ้ยาดาลบาแวนซิน
  • การให้ยาทางหลอดเลือดฯต้องใช้เวลาให้ยานาน 30 นาทีเป็นอย่างต่ำ การให้ยานี้เข้าหลอดเลือดฯเร็วเกินไป จะทำให้เกิดอาการไม่พึงประสงค์จากยา คือภาวะ Red-man syndrome คือผู้ป่วยจะมีอาการ ใบหน้าแดง มีลมพิษ ผื่นคัน ตามมา
  • ระหว่างได้รับยาดาลบาแวนซิน แพทย์อาจขอตรวจการทำงานของตับเป็นระยะๆ ด้วยยาชนิดนี้สามารถกระตุ้นให้เอนไซม์การทำงานของตับในเลือดเพิ่มสูงขึ้น
  • หากพบอาการท้องเสียรุนแรงหลังได้รับยาดาลบาแวนซิน อาจเป็นผลจาก จุลินทรีย์ประจำถิ่นในลำไส้ถูกตัวยาทำลายไปหมด จึงเปิดให้เชื้อโรคบางสายพันธุ์ เข้าเล่นงานผู้ป่วย/ก่อให้เกิดลำไส้ใหญ่อักเสบได้ เช่น C.difficile(Clostidium difficile) กรณีนี้แพทย์มักจะหยุดใช้ยาปฏิชีวนะนี้ แล้วให้การรักษาอาการท้องเสียโดยเพิ่มปริมาณน้ำพร้อมกับอิเล็กโทรไลต์(Electrolyte)ให้กับผู้ป่วย
  • การใช้ยานี้ต่อเนื่องเป็นเวลานานๆ อาจกระตุ้นให้แบคทีเรียดื้อต่อตัวยาดาลบาแวนซิน แต่การใช้ยานี้ตามคำสั่งแพทย์จะช่วยลดภาวะการดื้อของโรคต่อยานี้ลงได้

ยาดาลบาแวนซินยังสามารถก่อให้เกิดผลข้างเคียงต่อระบบการทำงานของอวัยวะต่างๆของร่างกายได้หลายส่วน อาทิ ผิวหนัง ระบบหัวใจและหลอดเลือด ระบบทางเดินอาหาร และตับ ซึ่งเราสามารถพบเห็นตัวยาดาลบาแวนซินวางจำหน่ายภายใต้ชื่อการค้าว่า Dalvance และ Xydalba และยาชนิดนี้มีการใช้แต่ในสถานพยาบาลเท่านั้น

ดาลบาแวนซินมีสรรพคุณ(คุณสมบัติ)อย่างไร?

ดาลบาแวนซิน

ยาดาลบาแวนซินมีสรรพคุณ/ข้อบ่งใช้ เช่น

  • รักษาอาการติดเชื้อแบคทีเรียอย่างรุนแรงในชั้นโครงสร้างของผิวหนัง

ดาลบาแวนซินมีกลไกการออกฤทธิ์อย่างไร?

ยาดาลบาแวนซินมีกลไกการออกฤทธิ์ โดยตัวยาจะต่อต้านเชื้อแบคทีเรียชนิดแกรมบวกที่ตอบสนองต่อยานี้ โดยตัวยาจะยับยั้งการสร้างผนังเซลล์ ส่งผลให้แบคทีเรียไม่สามารถคงรูปร่างของตัวมัน จึงหมดสภาพในการเจริญเติบโต หยุดการแบ่งเซลล์และตายลงในที่สุด

ดาลบาแวนซินมีรูปแบบการจัดจำหน่ายอย่างไร?

ยาดาลบาแวนซินมีรูปแบบการจัดจำหน่าย เช่น

  • ยาฉีดชนิดผงปราศจากเชื้อ ที่บรรจุตัวยาDalbavancin ขนาด 500 มิลลิกรัม/ขวด

ดาลบาแวนซินมีขนาดการบริหารยาอย่างไร?

ยาดาลบาแวนซินมีขนาดการบริหารยา/ใช้ยาสำหรับการติดเชื้อแบคทีเรียที่ระดับโครงสร้างภายในผิวหนัง เช่น

  • ผู้ใหญ่: หยดยาเข้าหลอดเลือดดำขนาด 1,000 มิลลิกรัม จากนั้นให้ยาครั้งละ 500 มิลลิกรัม วันละ1ครั้ง เป็นเวลา 1 สัปดาห์
  • เด็ก: ทางคลินิก ยังไม่มีข้อมูลในขนาดยาหรือความปลอดภัยของยานี้ในเด็ก

อนึ่ง:

  • การเตรียมยาชนิดนี้เพื่อฉีดให้ผู้ป่วย บุคลากรทางการแพทย์จะทำการละลายตัวยาโดยผสมร่วมกับน้ำกลั่นปราศจากเชื้อ จากนั้นนำไปผสมกับ 5% Dextrose เพื่อให้ได้ความเข้มข้นเป็น 1 มิลลิกรัม/มิลลิลิตร ถึง 5 มิลลิกรัม/มิลลิลิตร แล้วจึงหยดเข้าหลอดเลือดดำ
  • หากพบสิ่งเจือปนในขวดยา ห้ามใช้ยาขวดนั้นให้ทิ้งทำลายแล้วใช้ยา ขวดใหม่แทน
  • ห้ามผสมยาชนิดอื่นร่วมกับยาดาลบาแวนซินเพื่อให้ทางหลอดเลือดฯพร้อมกัน ด้วยเสี่ยงต่อการเกิดตะกอน/การสูญเสียคุณสมบัติในการรักษาโรค

*****หมายเหตุ: ขนาดและระยะเวลาในการใช้ยาที่ระบุในบทความนี้ เป็นเพียงตัวอย่างหนึ่งเท่านั้น ไม่สามารถใช้ทดแทนคำสั่งใช้ยาของแพทย์ได้ การใช้ยาที่เหมาะสมควรต้องปรึกษาแพทย์หรือเภสัชกรก่อนเสมอ

เมื่อมีการสั่งยาควรแจ้งแพทย์/พยาบาลและเภสัชกรอย่างไร?

เมื่อมีการสั่งยาทุกชนิดรวมยาดาลบาแวนซิน ผู้ป่วยควรแจ้งแพทย์/พยาบาล และเภสัชกร ดังนี้

  • ประวัติแพ้ยาทุกชนิด เช่น กินยา/ใช้ยาแล้ว คลื่นไส้มาก ขึ้นผื่น หรือแน่นหายใจติดขัด/หายใจขัด/หายใจลำบาก
  • มีโรคประจำตัวต่างๆ รวมทั้งกำลังกินยา/ใช้ยาอะไรอยู่ เพราะยาดาลบาแวนซินอาจส่งผลให้อาการของโรคเหล่านั้นรุนแรงขึ้น หรืออาจเกิดปฏิกิริยาระหว่างยากับยาอื่นๆที่กิน/ที่ใช้อยู่ก่อน
  • หากเป็นสุภาพสตรีควรแจ้งว่าอยู่ในภาวะตั้งครรภ์/มีครรภ์ หรือ กำลังให้นมบุตร เพราะยาหลายประเภทสามารถผ่านทางน้ำนมหรือรก และเข้าสู่ทารกจนก่อให้เกิดผลข้างเคียงได้

ดาลบาแวนซินมีผลไม่พึงประสงค์อย่างไร?

ยาดาลบาแวนซินสามารถก่อให้เกิดผลไม่พึงประสงค์จากยา(ผลข้างเคียง/อาการข้างเคียง)ต่อระบบอวัยวะต่างๆของร่างกายดังนี้ เช่น

  • ผลต่อตับ: เช่น เป็นพิษต่อตับ/ตับอักเสบ เอนไซม์การทำงานของตับในเลือดสูงขึ้น
  • ผลต่อระบบเลือด: เช่น เกิดโลหิตจาง เกิดภาวะเกล็ดเลือดต่ำ เม็ดเลือดขาวต่ำ เม็ดเลือดขาวชนิดอีโอซีโนฟิล(Eosinophil)เพิ่มสูง
  • ผลต่อผิวหนัง: เช่น เกิดผื่นคัน ลมพิษ ใบหน้าแดง
  • ผลต่อระบบทางเดินอาหาร: เช่น คลื่นไส้ ท้องเสีย อาเจียน เลือดออกในทางเดินอาหาร ปวดท้อง
  • ผลต่อระบบประสาท: เช่น ปวดศีรษะ วิงเวียน
  • ผลต่อระบบการเผาผลาญพลังงานของร่างกาย: เช่น น้ำตาลในเลือดต่ำ
  • ผลต่อระบบทางเดินหายใจ: เช่น หลอดลมหดเกร็งตัว/หายใจลำบาก
  • ผลต่อระบบภูมิคุ้มกันต้านทานโรคของร่างกาย: เช่น ติดเชื้อแบคทีเรียชนิดClostridium difficile ในลำไส้ใหญ่, ติดเชื้อราแคนดิดา(แคนดิไดอะซิส) เช่น ในปาก(เชื้อราในช่องปาก) ติดเชื้อราในช่องคลอด

มีข้อควรระวังการใช้เทลาแวนซินอย่างไร?

มีข้อควรระวังการใช้ยาเทลาแวนซิน เช่น

  • ห้ามใช้กับผู้ที่แพ้ยานี้
  • ห้ามใช้ยาที่ชำรุดหรือมีสิ่งปนเปื้อนลงในตัวยา
  • ห้ามหยุดใช้ยานี้โดยไม่มีคำสั่งแพทย์ ผู้ป่วยต้องได้รับยานี้จนครบเทอมการรักษาเพื่อป้องกันการดื้อยาของเชื้อแบคทีเรีย
  • การใช้ยากับสตรีมีครรภ์ สตรีในภาวะให้นมบุตร และเด็ก ต้องเป็นไปตามดุลยพนิจของแพทย์เท่านั้น
  • ระหว่างการใช้ยานี้ต่อเนื่องเป็นระยะเวลานาน อาจเปิดโอกาสให้เชื้อโรคบางชนิดเข้ามาเล่นงาน เช่นในลำไส้ใหญ่(ลำไส้ใหญ่อักเสบ) หากพบอาการท้องเสียรุนแรงเมื่อใช้ยานี้ ต้องรีบแจ้ง แพทย์ พยาบาล ทันที
  • หากพบอาการแพ้ยา เช่น อึดอัด/หายใจไม่ออก/หายใจลำบาก เกิดผื่นคันตามร่างกาย ท้องเสียบ่อยครั้ง ต้องหยุดใช้ยานี้ แล้วรีบแจ้ง แพทย์ พยาบาล ทันที

***** อนึ่ง ทุกคนต้องตระหนักถึงความปลอดภัยจากการใช้ ”ยา”ที่รวมถึง ยาแผนปัจจุบันทุกชนิด(รวมยาดาลบาแวนซินด้วย) ยาแผนโบราณ อาหารเสริม ผลิตภัณฑ์เสริมอาหาร ทุกชนิด และสมุนไพรต่างๆ เพราะยามีทั้งให้คุณและให้โทษ ดังนั้นเมื่อมีการใช้ยาทุกครั้ง ควรต้องปฏิบัติตามข้อปฏิบัติพื้นฐานในการใช้ยาทุกชนิด(อ่านเพิ่มเติมได้ในเว็บhaamor.comบทความเรื่องข้อปฏิบัติพื้นฐานในการใช้ยาทุกชนิด) รวมทั้งควรต้องปรึกษาเภสัชกรประจำร้านขายยาก่อนซื้อยาใช้เองเสมอ

ดาลบาแวนซินมีปฏิกิริยาระหว่างยากับยาตัวอื่นอย่างไร?

ยาดาลบาแวนซินมีปฏิกิริยาระหว่างยากับยาตัวอื่น เช่น

  • ห้ามใช้ยาดาลบาแวนซินร่วมกับวัคซีนอหิวาตกโรค เพราะจะทำให้การกระตุ้นภูมิคุ้มกันต้านทานโรคของวัคซีนไม่ได้ผล ก่อนใช้วัคซีนนี้ ควรต้องหยุดการใช้ยาดาลบาแวนซินอย่างน้อย 14 วันไปแล้ว
  • หลีกเลี่ยงการใช้ยาดาลบาแวนซินร่วมกับ ยาเม็ดคุมกำเนิด เช่น Ethinyl estradiol ด้วยจะทำให้ประสิทธิภาพของยาคุมกำเนิดด้อยลง จนอาจเกิดโอกาสตั้งครรภ์ขึ้นมาได้ ให้ใช้ถุงยางอนามัยชายในทุกครั้งที่มีเพศสัมพันธ์

ควรเก็บรักษาดาลบาแวนซินอย่างไร?

ควรเก็บยาดาลบาแวนซินในช่วงอุณหภูมิ 15-30 องศาเซลเซียส(Celsius) ห้ามเก็บยาในช่องแช่แข็งตู้เย็น เก็บยาในภาชนะที่ปิดมิดชิด พ้นแสง/แสงแดด ความร้อนและความชื้น และเก็บยาให้พ้นมือเด็กและสัตว์เลี้ยง

ดาลบาแวนซินมีชื่ออื่นอีกไหม? ผลิตจากบริษัทอะไรบ้าง?

ยาดาลบาแวนซิน มียาชื่อการค้า และบริษัทผู้ผลิต/ผู้จำหน่าย เช่น

ชื่อการค้าบริษัทผู้ผลิต
Dalvance (ดาลแวน)Durata

บรรณานุกรม

  1. https://www.fda.gov/downloads/Drugs/DrugSafety/UCM183838.pdf [2018,March17]
  2. https://en.wikipedia.org/wiki/Telavancin [2018,March17]
  3. https://davisplus.fadavis.com/3976/meddeck/pdf/telavancin.pdf [2018,March17]
  4. https://www.drugs.com/drug-interactions/telavancin-index.html?filter=3&generic_only=#G [2018,March17]