ดารดาษด้วยเชื้อโรค (ตอนที่ 2)
- โดย วันทนีย์ โลหะประกิตกุล
- 15 กุมภาพันธ์ 2561
- Tweet
การแยกแบคทีเรียตามสภาพที่อยู่ (ต่อ)
- Anaerobes / anaerobic bacteria - เป็นแบคทีเรียที่ไม่ต้องการออกซิเจนในการดำรงชีวิต ส่วนใหญ่อยู่ในระบบทางเดินอาหาร และยังเป็นสาเหตุให้เกิดเนื้อตายเน่า (Gangrene) โรคบาดทะยัก (Tetanus) อาหารเป็นพิษ (Botulism) และติดเชื้อที่ฟัน
- Facultative anaerobes / facultative anaerobic bacteria - เป็นแบคทีเรียที่สามารถเจริญได้ทั้งในสภาวะที่มีออกซิเจนและไม่มีออกซิเจน ในสภาวะที่มีออกซิเจนจะใช้กระบวนการหายใจ ส่วนสภาวะที่ไม่มีออกซิเจนจะใช้การหมัก พบส่วนใหญ่ในดิน น้ำ พืช ดอกไม้ ตัวอย่างเช่น เชื้อซาลโมเนลลา (Salmonella)
- Mesophiles / mesophilic bacteria - เป็นแบคทีเรียที่ทำให้คนติดเชื้อมากที่สุด ชอบอาศัยอยู่ในสิ่งแวดล้อมที่มีอุณหภูมิประมาณ 37 องศาเซลเซียส หรืออุณหภูมิร่างกายมนุษย์ ตัวอย่างของแบคทีเรียชนิดนี้ ได้แก่ Listeria monocytogenes, Pesudomonas maltophilia, Thiobacillus novellus, Staphylococcus aureus, Streptococcus pyrogenes, Streptococcus pneumoniae, Escherichia coli, and Clostridium kluyveri ซึ่งบางชนิดจะเป็นแบคทีเรียที่ดี อย่าง Lactobacillus acidophilus ที่อยู่ในลำไส้ของมนุษย์
- Extremophiles / extremophilic bacteria - เป็นแบคทีเรียที่สามารถเจริญพันธุ์ได้ในสภาวะวิกฤตที่สิ่งมีชีวิตอื่นไม่สามารถอาศัยอยู่ได้ เช่น สภาวะที่มีอุณหภูมิและความเป็นกรดสูง สภาวะที่เค็มจัด เช่น แบคทีเรียที่มีชื่อว่า
- Thermophiles - สามารถอยู่ได้ในอุณหภูมิ 75-80 องศาเซลเซียส
- Hyperthermophiles - สามารถอยู่ได้ในอุณหภูม 113 องศาเซลเซียส
- Halophiles - พบในสภาพแวดล้อมที่เค็ม
- Acidophiles - อยู่ในสภาพแวดล้อมที่เป็นกรด (pH0)
- Alkaliphiles - อยู่ในสภาพแวดล้อมที่เป็นด่างได้ถึง pH 10.5
- Psychrophiles - อยู่ในสภาพแวดล้อมที่หนาวเย็น เช่น ธารน้ำแข็ง
เรามักคิดเสมอว่าแบคทีเรียเป็นเชื้อโรคตัวร้าย อย่างไรก็ดี แบคทีเรียก็มีประโยชน์ต่อมนุษย์ เช่น
- การช่วยในการย่อยสลายสารอาหารในรูปที่ร่างกายนำไปใช้งานได้ เช่น น้ำตาลเชิงซ้อน (Complex sugars)
- ช่วยป้องกันร่างกายจากการเชื้อโรคตัวอื่น
- ช่วยสร้างไนโตรเจนให้กับพืช
- ช่วยในการผลิตอาหาร เช่น เนย ซอสถั่วเหลือง น้ำส้มสายชู โยเกิรต์ หรือทำอาหารหมัก
- ช่วยในการผลิตยา เช่น ยาปฏิชีวนะ วัคซีน
ไวรัส (Viruses) มีขนาดเล็กมากกว่าแบคทีเรีย 100 เท่า ไม่สามารถอาศัยอยู่ได้ด้วยตัวเอง จำเป็นต้องอาศัยอยู่ในเซลล์เพื่อการเจริญเติบโตและแพร่กระจาย
ไวรัสส่วนใหญ่จะมีอายุไม่นานหากไม่ได้อยู่ภายในตัวสิ่งมีชีวิต เช่น ต้นไม้ สัตว์ หรือมนุษย์ โดยสิ่งที่ไวรัสเข้าไปฝั่งตัวอยู่จะเรียกว่า Host / Host cell และไวรัสจะขโมยโครงสร้างของเซลล์อื่น ส่วนใหญ่จะมีการสร้างโปรแกรมเซลล์ขึ้นใหม่เพื่อสร้างเชื้อไวรัสจนกว่าเซลล์จะปะทุออกและตาย หรือบางกรณีเชื้อไวรัสจะเปลี่ยนเซลล์ปกติให้เป็นเนื้อร้ายหรือเป็นเซลล์มะเร็ง
แหล่งข้อมูล:
- What Are Germs? http://kidshealth.org/en/kids/germs.html# [2018, February 14].
- What are bacteria and what do they do? https://www.medicalnewstoday.com/articles/157973.php [2018, February 14].
- What is a Virus? https://www.news-medical.net/health/What-is-a-Virus.aspx [2018, February 14].
