จิตวิทยาผู้ใหญ่ ตอนที่ 249: ทฤษฎีการวางเงื่อนไข (4)

  • โดย ปานชนก แก้วจินดา
  • 19 มกราคม 2563
  • Tweet
จิตวิทยาผู้ใหญ่-249

      

อันดับต่อไปเราจะเข้าเยี่ยมชมห้องทดลอง (Laboratory) ในสหรัฐอเมริกา และสังเกตชนิดของการเรียนรู้ที่แตกต่างออกไป

ขณะนี้อยู่ในปลายทศวรรษ 1800s และตอนนี้เราก็กำลังทำงานอยู่ในห้องทดลองของนักจิตวิทยา (Psychologists) ชาวอเมริกันชื่อ เอ็ดเวิร์ด ลี ธอร์นไดค์ (Edward Lee Thorndike)

หน้าที่ของคุณคือการวางแมวในกล่องที่มีประตูที่สามารถเปิดจากด้านในได้ ด้วยการขยับสลัก (Latch) เพียงเล็กน้อย ข้างนอกกล่องจะมีจานที่มีปลาวางอยู่ คุณต้องบันทึกเวลาที่แมวทำการขยับสลัก จนประตูเปิด และออกมากินปลา

ในการทดลอง (Trial) ครั้งแรก แมวนั้นดม (Sniff) ไปทั่วกล่อง เอาอุ้งเท้า (Paw) ของมันแตะไปทั่วทุกที่จนบังเอิญ (Accidentally) ไปโดนสลัก จนประตูเปิด และมันก็ออกมาทานปลาอย่างเอร็ดอร่อย คุณพาแมวกลับไปไว้ที่เดิมเพื่อเริ่มการทดลองอีกครั้ง

ครั้งนี้แมวยังคงเดินไปทั่วๆและบังเอิญไปโดนสลักเช่นเดียวกับครั้งแรก หลังจากที่ทดลองไปหลายๆครั้ง แมวก็เรียนรู้ที่จะ ใช้เวลาไปกับการขยับสลักในที่สุด (Eventually) และออกไปกินปลาได้ในระยะเวลาเพียงสั้นๆ

ในการจะอธิบายพฤติกรรมเพื่อไปให้ถึงเป้าหมายที่กำหนด (Goal-directed) ของแมวนั้น ธอร์นไดค์ได้กำหนด (Formulate) กฏแห่งผลกระทบ (Law of effect) ขึ้นมา

กฏแห่งผลกระทบกล่าวว่า เมื่อเรากระทำสุ่ม (Random) บางอย่างแล้วมันตามมาด้วยผลที่น่าพึงพอใจ (Pleasurable consequence) หรือเป็นรางวัล (Reward) การกระทำเช่นนั้นจะได้รับการรักษาไว้ยิ่งขึ้น (Strengthened) และมีโอกาส (Likely) ที่จะเกิดขึ้น (Occur) อีกในอนาคต

กฏแห่งผลกระทบของธอร์นไดค์นั้นมีความสำคัญมาก เพราะจะช่วยอธิบาย (Identify) กระบวนการเรียนรู้ (Learning process) ในแบบที่แตกต่างจากการสะท้อนกลับแบบมีเงื่อนไข (Conditioned reflex) ของอีวาน ปัฟลอฟ ในปัจจุบัน กฎแห่งผลกระทบได้กลายเป็นส่วนหนึ่งของการวางเงื่อนไขด้วยการกระทำ (Operant conditioning)

การวางเงื่อนไขแบบการกระทำ เป็นการเรียนรู้รูปแบบหนึ่ง ซึ่งผลที่ตามมา อาจะทำให้พฤติกรรมบางอย่างเพิ่ม หรือลดแนวโน้ม (Likelihood) ที่เกิดขึ้น (Occurrence) ในอนาคต

ห้องทดลองห้องต่อไป ก็คือห้องที่เต็มไปด้วยตุ๊กตาพลาสติกขนาดใหญ่และบรรดาเด็กๆ

      

แหล่งข้อมูล:

  1. Plotnik Rod. (2002). Introduction to Psychology (6th Ed). Pacific Grove, CA: Wadsworth -Thompson Learning.
  2. Conditioninghttps://www.britannica.com/science/conditioning [2020, January 18].