คุยกับหมอรักษาโรคมะเร็ง ตอน ปัจจัยเสี่ยงเกิดโรคมะเร็ง: ความหมาย
- โดย ศาสตราจารย์เกียรติคุณ แพทย์หญิง พวงทอง ไกรพิบูลย์
- 10 เมษายน 2566
- Tweet
คุยกับหมอรักษาโรคมะเร็ง ตอน ปัจจัยเสี่ยงเกิดโรคมะเร็ง: ความหมาย
ในโรคมะเร็ง ศัพท์ที่พบเห็นใช้เสมอโดยเฉพาะในเรื่องของสาเหตุเกิด,การป้องกัน, และการตรวจคัดกรอง, คือคำว่า ‘ปัจจัยเสี่ยงเกิดโรคมะเร็ง (Risk Factors for Cancer)’ ความหมายของคำนี้จากแพทย์/องค์กรด้านโรมมะเร็ง คือ ปัจจัยต่างๆที่เรากระทำ, สัมผัส, และ/หรือได้รับในปริมาณมากอาจเพียงครั้งเดียว หรือ ในปริมาณมากน้อยเท่าใดก็ตามแต่ได้รับเป็นประจำต่อเนื่องที่จะส่งผล’เพิ่มโอกาส’ให้เราเกิดโรคมะเร็งได้สูงกว่าเมื่อเปรียบเทียบกับคนที่ไม่ได้เกี่ยวข้องกับปัจจัยเหล่านี้ หรือกับคนทั่วไปที่ไม่เป็นมะเร็ง ซึ่งปัจจัยเสี่ยงฯอาจมีเพียงปัจจัยเดียว หรือหลายๆปัจจัย หรือ เป็นปัจจัยเฉพาะมะเร็งชนิดใดชนิดหนึ่ง (เช่น พันธุกรรมผิดปกติบางชนิด) หรือ ปัจจัยเดียวแต่เสี่ยงเป็นมะเร็งได้หลายชนิด (เช่น สุรา, บุหรี่)
และที่สำคัญที่ต้องเข้าใจ คือ
- การมีปัจจัยเสี่ยงฯปัจจัยเดียวหรือหลายปัจจัย หรือไม่มีปัจจัยเสี่ยงฯเลย ไม่ได้เป็นตัวทำนายยืนยันเต็มร้อยว่า ในช่วงชีวิตเรา เราต้องเป็นมะเร็งแน่นอน หรือไม่เป็นมะเร็ง แน่นอนเมื่อเราไม่มีปัจจัยเสี่ยง, เพราะจากการศึกษาทางการแพทย์, มากมายหลายคนที่มีปัจจัยเสี่ยงฯแต่ไม่เป็นมะเร็ง, ในขณะหลายคนมากมายเช่นกันที่ไม่มีปัจจัยเสี่ยงฯเลยแต่ก็เป็นมะเร็ง
- ประโยชน์หลักของการรู้ปัจจัยเสี่ยงฯ คือ ช่วยให้เราดูแลตัวเองได้จากการ’ลดโอกาสเกิดมะเร็ง ด้วยการหลีกเลี่ยงปัจจัยเสี่ยงฯ และรีบพบแพทย์เพื่อการตรวจคัดกรองมะเร็งเพื่อให้พบโรคฯได้ตั้งแต่โรคฯยังอยู่ระยะแรกที่ยังไม่มีอาการ ซึ่งผลการรักษาจะดีที่สุด รวมถึงขั้นตอนการรักษาจะไม่ซับซ้อนยุ่งยาก,ไม่ใช้เวลามาก, และค่าใช้จ่ายในการรักษาจะลดน้อยลงมาก
นอกจากนี้ ที่ยังควรต้องเข้าใจด้วย คือ
- ปัจจัยเสี่ยงเกิดมะเร็งฯปัจจัยเดียว อาจเป็นปัจจัยเสี่ยงเกิดมะเร็งได้หลายชนิด เช่น การสูบบุหรี่เป็นปัจจัยเสี่ยงเกิดได้ทั้ง มะเร็งปอด มะเร็งต่างๆในระบบศีรษะและลำคอ มะเร็งเต้านม มะเร็งปากมดลูก ฯลฯ
- ปัจจัยเสี่ยงเกิดมะเร็งมีได้หลากหลาย แต่แบ่งเป็น2กลุ่มหลัก คือ ปัจจัยที่หลีกเลี่ยงได้ และปัจจัยที่หลีกเลี่ยงไม่ได้
- ที่หลีกเลี่ยงได้ เช่น สูบบุหรี่ ดื่มสุรา ฯลฯ
- ที่หลีกเลี่ยงไม่ได้ เช่น อายุที่มากขึ้น พันธุกรรมที่ไม่ถ่ายทอด, หรือ ที่มีข้อจำกัดมากจนยากที่จะหลีกเลี่ยง เช่น พันธุกรรมชนิดที่ถ่ายทอดได้, เชื้อชาติ, สภาพทางภูมิศาสตร์ของถิ่นพักอาศัย(เช่น ในดินมีแร่ตะกั่วสูง), ฯลฯ
*หมายเหตุ : หัวข้อใหญ่ 'ปัจจัยเสี่ยงเกิดโรคมะเร็ง' มีทั้งหมด 7 ตอนย่อย(506-512),ตอนต่อไป 507 จะบอกเล่าถึงปัจจัยเสี่ยงฯจาก อายุ, พันธุกรรม, สุรา
บรรณานุกรม
ศาสตราจารย์เกียรติคุณ แพทย์หญิง พวงทอง ไกรพิบูลย์
วว.รังสีรักษา และเวชศาสตร์นิวเคลียร์