คุยกับหมอรักษาโรคมะเร็ง ตอน ปัจจัยเสี่ยงเกิดมะเร็งตับ
- โดย ศาสตราจารย์เกียรติคุณ แพทย์หญิง พวงทอง ไกรพิบูลย์
- 12 กันยายน 2565
- Tweet
คุยกับหมอรักษาโรคมะเร็ง ตอน ปัจจัยเสี่ยงเกิดมะเร็งตับ
มะเร็งตับเป็นมะเร็งพบบ่อยทั่วโลก มีรายงานในปี ค.ศ. 2020 พบเป็นลำดับ 6 ของมะเร็งทั้งหมดทั้งเพศชายและเพศหญิงรวมกัน, ทั่วโลกประมาณ 80-90% จะเป็นชนิดเกิดจากเซลล์ตับเอง คือ Hepatocellular carcinoma ย่อว่า HCC, ที่เหลือชนิดพบบ่อย คือ ชนิดเกิดจากเซลล์ท่อน้ำดีในตับ/มะเร็งท่อน้ำดีตับ (Cholangiocarcinoma) ซึ่งชนิดพบบ่อยที่สุดในไทยโดยเฉพาะคนภาคตะวันออกเฉียงเหนือ จากติดพยาธิใบไม้ตับที่เป็นพยาธิปลาน้ำจืดที่นำมาแปรรูปอหาร เช่น ปลาร้า แล้วบริโภคโดยไม่ปรุงสุก, แต่ในภาคอื่นๆก็ยังพบชนิด HCC ได้สูงมากว่าชนิดมะเร็งท่อน้ำดีตับ
สำหรับประเทศไทย รายงานในปี ค.ศ.2021 จากสถาบันมะเร็งแห่งชาติ พบมะเร็งตับ เป็นลำดับ1ในเพศชาย (33.2 รายต่อประชากรชายไทย 1 แสนราย) และเป็นลำดับ 3 ในเพศหญิง (12.2 รายต่อประชากรหญิงไทย 1 แสนราย)
ปัจจัยเสี่ยงเกิดมะเร็งตับชนิด HCC ได้แก่
- ติดเชื้อชนิดเรื้อรังของโรคไวรัสตับอักเสบบี, โรคไวรัสตับอักเสบซี
- โรคตับแข็ง
- การดื่มสุราโดยเฉพาะดื่มจนเกิดตับแข็ง
- โรคตับแข็งที่เกิดจากโรคภูมิต้านตนเอง
- ไขมันพอกตับที่ไม่ได้เกิดจากดื่มสุรา เช่นจาก โรคอ้วนและน้ำหนักตัวเกิน, โรคเบาหวาน, กลุ่มอาการเมตาโบลิก
- ติดบุหรี่
- ได้รับสารพิษที่เรียกว่า อะฟลาทอกซิน (Aflatoxin) จากเชื้อราอย่างต่อเนื่อง หรือในปริมาณมาก ซึ่งพิษนี้มีในธัญพืชที่เก็บไว้นานๆ
- โรคทางพันธุกรรมบางชนิด
- ใช้เข็มฉีดยาร่วมกับผู้อื่น เช่น การใช้สารเสพติด
- ได้รับเลือดที่มีเชื้อไวรัสตับอักเสบบีหรือซีจากผู้อื่น (มักก่อนปี ค.ศ.1992 ที่การตรวจไวรัสตับอักเสบจากเลือดที่บริจาคยังไม่ปลอดภัยพอ)
ส่วนปัจจัยเสี่ยงเกิดมะเร็งท่อน้ำดีตับ คือ
- ตับติดเชื้อพยาธิใบไม้ตับ มักจากบริโภคปลาน้ำจืดที่มีพยาธินี้ที่รับประทานโดยไม่ปรุงสุกก่อน เช่น จากการแปรรูปอาหาร เช่น ปลาร้า
ทั้งนี้ การป้องกันมะเร็งตับก็คือ การหลีกเลี่ยงปัจจัยเสี่ยงต่างๆ ดังได้กล่าวแล้ว (แนะนำอ่านรายละเอียดการป้องกันโรค/ภาวะต่างๆที่เป็นปัจจัยเสี่ยงจากเว็บ haamor.com)
บรรณานุกรม
- J.et al.(2021).Cancer in Thailand Vol X, 2016-2018,Thailand
- https://www.wcrf.org/cancer-trends/worldwide-cancer-data/ [2022,Aug29]
- https://www.cancer.org/cancer/liver-cancer/causes-risks-prevention/risk-factors.html [2022,Aug29]
- https://haamor.com/มะเร็งท่อน้ำดีตับ [2022,Aug29]
ศาสตราจารย์เกียรติคุณ แพทย์หญิง พวงทอง ไกรพิบูลย์
วว.รังสีรักษา และเวชศาสตร์นิวเคลียร์