คุยกับหมอรักษาโรคมะเร็ง ตอน การเกิดลิ่มเลือดอุดตันในหลอดเลือดดำจากยาเคมีบัดรักษามะเร็งอัณฑะ

  • โดย ศาสตราจารย์เกียรติคุณ แพทย์หญิง พวงทอง ไกรพิบูลย์
  • 24 พฤษภาคม 2564
  • Tweet
คุยกับหมอรักษาโรคมะเร็ง-409

      

คุยกับหมอรักษาโรคมะเร็ง ตอน การรักษามะเร็งตับด้วยรังสีรักษา

มะเร็งอัณฑะเป็นมะเร็งพบเรื่อยๆไม่บ่อย ส่วนใหญ่เกือบทั้งหมดเป็นมะเร็งในกลุ่ม เนื้องอกเจิมเซลล์ มักพบในช่วงวัย 15-40 ปี ประเทศไทยรายงานจากสถาบันมะเร็งแห่งชาติปี ค.ศ. 2018 พบโรคนี้ 0.4รายต่อประชากรชายไทย 1 แสนคน การรักษาหลักของมะเร็งชนิดเจิมเซลล์คือ การผ่าตัดอัณฑะด้านเกิดโรคและอาจรักษาร่วมกับ การฉายรังสีรักษา และ/หรือยาเคมีบำบัด ขึ้นกับชนิดย่อยของเซลล์มะเร็งซึ่งมีหลากหลายชนิดย่อย และระยะของโรคมะเร็ง

แต่มีรายงานพบว่า ผลข้างเคียงของยาเคมีบำบัดในมะเร็งกลุ่มนี้คือ การเกิดภาวะลิ่มเลือดในหลอดเลือดดำ(Venous thromboembolism)ซึ่งอาจส่งผลให้เกิดภาวะรุนแรงจากลิ่มเลือดที่เรียกว่า’สิ่งหลุดอุดหลอดเลือดปอด’ได้ คณะนักระบาดวิทยาและแพทย์จากประเทศแคนาดา นำโดย A. J. Robinson จาก Division of Cancer Care and Epidemiology, Queen's University Cancer Research Institute, Kingston, Canada จึงต้องการศึกษาหาสถิติเกิดภาวะลิ่มเลือดฯนี้ในการรักษามะเร็งอัณฑะชนิดเจิมเซลล์หลังผ่าตัดและรักษาต่อเนื่องด้วยยาเคมีบำบัดว่าเป็นอย่างไร ซึ่งได้รายงานผลการศึกษานี้ในวารสารการแพทย์ด้านโรคมะเร็ง Clinical Oncology ฉบับ 1 ตุลาคม 2020

การศึกษานี้เป็นการศึกษาย้อนหลังจากทะเบียนผู้ป่วยมะเร็งของรัฐออนทาริโอ(The Ontario Cancer Registry) ช่วง ค.ศ. 2000-2010 พบมะเร็งอัณฑะชนิดดังกล่าวทั้งหมด 2,650 รายที่ได้รับการรักษาโดยผ่าตัดอัณฑะ และ 920 ราย(33%)ได้รับการรักษาต่อเนื่องด้วยยาเคมีบำบัด ซึ่งพบว่า

  • 69/920ราย(8%)ของผู้ได้รับยาเคมีบำบัด เกิดภาวะลิ่มเลือดในหลอดเลือดดำ
  • ในขณะที่ผู้ป่วยที่ไม่ได้รับยาเคมีบำบัดเกิดภาวะลิ่มเลือดฯ=11ใน1730ราย(0.6%)

ซึ่งในกลุ่มผู้ได้รับยาเคมีบำบัดที่เกิดภาวะลิ่มเลือดฯ:

  • 9/69ราย(13%) ลิ่มเลือดเกิดใน1เดือน ก่อนเริ่มยาเคมีบำบัด
  • 42/69ราย(62%) ลิ่มเลือดเกิดใน3เดือนแรกหลังได้ยาเคมีฯ
  • ผู้ป่วยที่เหลือ (25%) ลิ่มเลือดเกิดภายหลังจาก3เดือนหลังได้ยาเคมีฯ
  • ผู้ได้ยาเคมีฯ 3 วงรอบ(Cycle) เกิดลิ่มเลือดฯ 21/258 ราย(8%)
  • ผู้ได้ยาเคมีฯ 4 วงรอบเกิดลิ่มเลือดฯ 19/121 ราย(16%)
  • เมื่อศึกษาเพิ่มเติมพบปัจจัยเสี่ยงเกิดลิ่มเลือดคือ จำนวนวงรอบของยาเคมีบำบัดที่มากกว่า 2 วงรอบ(p=0.022)

คณะผู้ศึกษาสรุปว่า การศึกษานี้ให้ผลแน่ชัดว่า การได้รับยาเคมีบำบัดร่วมด้วยในการรักษามะเร็งเจิมเซลล์ของอัณฑะเป็นปัจจัยสำคัญของการเกิดภาวะลิ่มเลือดในหลอดเลือดดำ ซึ่งจากผลการศึกษานี้จะช่วยให้แพทย์ผู้รักษาเพิ่มการดูแลผู้ป่วยเพื่อป้องกันภาวะข้างเคียงนี้ได้อย่างมีประสิทธิผล

แหล่งข้อมูล:

  1. Imsamran, W. et al. (2018). Cancer in Thailand vol ix, 2013-2015, National Cancer Institute, Ministry of Public Health. Thailand
  2. Clinical Oncology. 2020; 32(10): E188-E193. https://www.clinicaloncologyonline.net/article/S0936-6555(20)30152-7/fulltext [2021,April19]