คุยกับหมอรักษาโรคมะเร็ง ตอน มะเร็งต่อมน้ำเหลืองของสมอง
- โดย ศาสตราจารย์เกียรติคุณ แพทย์หญิง พวงทอง ไกรพิบูลย์
- 18 พฤศจิกายน 2562
- Tweet
มะเร็งต่อมน้ำเหลืองสมอง(Primary central nervous system lymphoma หรือ Primary CNS lymphoma ย่อว่า PCNSL) ในที่นี้หมายถึงมะเร็งที่เกิดจากเซลล์ต่อมน้ำเหลืองภายในสมองเอง ไม่ใช่จากเซลล์มะเร็งต่อมน้ำเหลืองภายนอกสมองที่แพร่กระจายมายังสมอง(มะเร็งต่อมน้ำเหลืองระยะที่4) เป็นมะเร็งต่อมน้ำเหลืองที่มีความรุนแรง สูงกว่ามะเร็งต่อมน้ำเหลืองทั่วไป แต่เป็นโรคพบน้อย พบประมาณ 2.5%ของเนื้องอก/มะเร็งสมองทั้งหมด พบทุกอายุ แต่มักพบในอายุ 40-50ปีขึ้นไป ผู้ชายพบบ่อยกว่าผู้หญิงประมาณ2เท่า มักพบสูงขึ้นในคนที่มีภูมิคุ้มกันต้านทานโรคต่ำ เช่น ผู้ป่วยเอดส์ หรือติดเชื้อเอชไอวี
อาการ: จะเหมือนกับเนื้องอก/มะเร็งสมองทั่วไป ทั้งนี้ขึ้นกับตำแหน่งสมองที่เกิด รอยโรค แต่ที่พบบ่อยคือ ปวดศีรษะรุนแรง, คลื่นไส้อาเจียน, สับสน, อาจมีแขนขาอ่อนแรง บางคนอาจมีอาการชัก
การวินิจฉัย: แพทย์วินิจฉัยได้จากหลายวิธีร่วมกัน เช่น อาการ, การตรวจร่างกาย, การตรวจร่างกายทางระบบประสาท, การตรวจภาพสมองด้วยเอกซเรย์คอมพิวเตอร์ และ/หรือเอ็มอาร์ไอ, อาจมีการตัดชิ้นเนื้อจากรอยโรคในสมอง, การเจาะหลังดูเซล์มะเร็งในน้ำไขสันหลัง, การตรวจความสมบูรณ์ของเลือด/CBC
ระยะโรค: ปัจจุบันยังไม่มีการจัดระยะโรคนี้
การรักษา: วิธีรักษา คือ การใช้ยาสเตียรอยด์ ร่วมกับวิธีรักษามะเร็งต่อมน้ำเหลืองทั่วไปที่มีหลากหลายวิธี และอาจใช้วิธีเหล่านี้ร่วมกัน ขึ้นกับ ความรุนแรงของอาการ, ชนิดของเซลล์มะเร็ง, ตำแหน่งที่เกิดโรค, อายุ, และสุขภาพโดยรวมของผู้ป่วย, ซึ่งวิธีรักษา ได้แก่
- การผ่าตัด
- ยาเคมีบำบัดที่ให้ทางหลอดเลือดดำ
- รังสีรักษา
- การให้ยาเคมีบำบัดทางน้ำไขสันหลัง
- ยารักษาตรงเป้า ที่ยังอยู่ในการศึกษา
การพยากรณ์โรค: โรคนี้รุนแรง ไม่สามารถรักษาให้หายได้ มีการย้อนกลับเป็นซ้ำสูงและในระยะเวลารวดเร็วหลังการรักษาครั้งแรก(ประมาณ 3-4เดือน)
โดยปัจจัยต่อการพยากรณ์โรคที่แย่คือ
- มีความรุนแรงของอาการสูง
- เซลล์มะเร็งเป็นชนิดรุนแรง
- โรคเกิดในเนื้อสมองส่วนอยู่ลึก
- ผู้สูงอายุ
- สุขภาพโดยรวมไม่ดี มีโรคประจำตัว
- ตอบสนองได้ ไม่ดีต่อการรักษาครั้งแรก
ทั่วไปอัตรารอดชีวิตมักไม่เกิน 1-2 ปี แต่ในผู้ที่ตอบสนองได้ดีต่อการรักษา, สุขภาพร่างกายแข็งแรง, ไม่ใช่ผู้สูงอายุ, เป็นเซลล์มะเร็งชนิดไม่รุนแรง, อัตรารอดที่5ปีประมาณ 20-30%
แหล่งข้อมูล:
ศาสตราจารย์เกียรติคุณ แพทย์หญิง พวงทอง ไกรพิบูลย์
วว.รังสีรักษา และเวชศาสตร์นิวเคลียร์