คีโตโคนาโซล (Ketoconazole)
- โดย เภสัชกร อภัย ราษฎรวิจิตร
- 14 มีนาคม 2556
- Tweet
- ทั่วไป
- ยาคีโตโคนาโซลมีสรรพคุณ (คุณสมบัติ) อย่างไร?
- ยาคีโตโคนาโซลมีกลไกการออกฤทธิ์อย่างไร?
- ยาคีโตโคนาโซลมีรูปแบบการจัดจำหน่ายอย่างไร?
- ยาคีโตโคนาโซลมีขนาดรับประทานอย่างไร?
- เมื่อมีการสั่งยา ควรแจ้งแพทย์/พยาบาล และเภสัชกรอย่างไร?
- หากลืมรับประทานยาควรทำอย่างไร?
- ยาคีโตโคนาโซลมีผลไม่พึงประสงค์อย่างไร?
- มีข้อควรระวังการใช้ยาคีโตโคนาโซลอย่างไร?
- ยาคีโตโคนาโซลมีปฏิกิริยาระหว่างยากับยาตัวอื่นอย่างไร?
- ควรเก็บรักษายาคีโตโคนาโซลอย่างไร?
- ยาคีโตโคนาโซลมีชื่ออื่นอีกไหม? ผลิตจากบริษัทอะไรบ้าง?
- บรรณานุกรม
ทั่วไป
ยาคีโตโคนาโซล (Ketoconazole) ถูกสังเคราะห์ขึ้นตั้งแต่ปี ค.ศ.1976 มีวัตถุประสงค์เพื่อใช้ป้องกันและรักษาการติดเชื้อราทางผิวหนัง มีการนำยานี้มาใช้รักษาเชื้อรากับผู้ป่วยที่มีภาวะภูมิคุ้มกันต้านทานโรคบกพร่อง หรือผู้ป่วยด้วยโรคมะเร็งที่อยู่ในช่วงการรักษาด้วยยาเคมีบำบัด รูปแบบของยาที่มีวางขายตามร้านขายยาและสถานพยาบาล เช่น แชมพูขจัดรังแค ยาครีมทาผิวหนัง ยาเม็ดสำหรับรับประทาน
ยานี้สามารถดูดซึมได้ดีในภาวะที่เป็นกรด จึงมีการแนะนำไม่ให้รับประทานยาพร้อมกับยาลดกรดด้วยทำให้การดูดซึมลดลง
ยาคีโตโคนาโซลถูกขับออกจากร่างกายทางน้ำดีและทางปัสสาวะ มีการทดสอบการใช้ยากับสัตว์ทดลองที่ตั้งครรภ์พบว่าก่อให้เกิดความพิการของตัวอ่อนในครรภ์ จึงห้ามใช้ยาคีโตโคนาโซลชนิดรับประทานในหญิงมีครรภ์ ด้วยอาจก่อให้เกิดความพิการต่อทารกหรืออาจทำให้ทารกเสียชีวิตได้ ดังนั้นเพื่อความปลอดภัยในการใช้ยาควรต้องได้รับคำปรึกษาจากแพทย์หรือเภสัชกรเท่านั้น
ยาคีโตโคนาโซลมีสรรพคุณ (คุณสมบัติ) อย่างไร?
ยาคีโตโคนาโซล มีสรรพคุณใช้รักษาโรคเชื้อราทางผิวหนังเช่น กลาก (Tinea) เกลื้อน (Pityriasis versicolor) เชื้อราในช่องคลอด (Vaginal candidiasis)
ยาคีโตโคนาโซลมีกลไกการออกฤทธิ์อย่างไร?
ยาคีโตโคนาโซล ออกฤทธิ์โดยยับยั้งการสังเคราะห์สารอาหารในเชื้อรา พร้อมกับลดการลำเรียงสารอาหารที่ผนังเซลล์ของเชื้อรา จนทำให้เชื้อราขาดสารอาหารและหยุดการเจริญ เติบโตในที่สุด
ยาคีโตโคนาโซลมีรูปแบบการจัดจำหน่ายอย่างไร?
ยาคีโตโคนาโซล มีการจัดจำหน่ายในรูปแบบของยารับประทานที่เป็นยาเม็ด ยาครีมทาผิวหนัง และยาน้ำในรูปแบบของแชมพูสระผม
ยาคีโตโคนาโซลมีขนาดรับประทานอย่างไร?
ขนาดของยาคีโตโคนาโซล ที่รับประทานในผู้ใหญ่สำหรับการรักษาโรคเชื้อรามีขนาดสูง สุดไม่เกิน 400 มิลลิกรัมต่อวัน โดยรักษาต่อเนื่องไม่เกิน 14 วัน แต่ความเหมาะสมในการปรับขนาดรับประทานต้องให้แพทย์ผู้ทำการรักษาเท่านั้นเป็นผู้แนะนำและสั่งจ่ายการใช้ยากับผู้ป่วย
ส่วนยาครีมทาผิวหนัง และยาน้ำในรูปแบบแชมพูสระผม
เมื่อมีการสั่งยา ควรแจ้งแพทย์/พยาบาล และเภสัชกรอย่างไร?
เมื่อมีการสั่งยาทุกชนิดรวมทั้ง ยาคีโตโคนาโซล ผู้ป่วยควรแจ้งแพทย์/พยาบาล และเภสัชกร ดังนี้
- ประวัติการแพ้ยาทุกชนิด เช่น กินยาแล้ว ขึ้นผื่น คลื่นไส้มาก หรือ แน่นหายใจติดขัด
- มีโรคประจำตัวต่างๆ รวมทั้งกำลังกินยาอะไรอยู่ เพราะยาอาจส่งผลให้อาการของโรคเหล่านั้นรุนแรงขึ้น หรือ เกิดปฏิกิริยาระหว่างยากับยาอื่นๆที่กินอยู่ก่อนแล้ว
- หากเป็นสุภาพสตรีควรแจ้งว่าอยู่ในภาวะตั้งครรภ์ หรือ กำลังให้นมบุตร เพราะยาหลายประเภทสามารถผ่านรกและเข้าสู่ทารกจนก่อผลข้างเคียงได้
หากลืมรับประทานยาควรทำอย่างไร?
หากลืมรับประทานยา รวมทั้ง ยาคีโตโคนาโซล สามารถรับประทานทันทีเมื่อนึกขึ้นได้ ถ้าเวลารับประทานใกล้เคียงกับการกินยาในมื้อถัดไปไม่จำเป็นต้องใช้ยาเป็นสองเท่า
ยาคีโตโคนาโซลมีผลไม่พึงประสงค์อย่างไร?
ผลไม่พึงประสงค์หรือผลข้างเคียงของยาคีโตโคนาโซล คือ
- อาการทางผิวหนัง อาจก่อให้เกิดภาวะผื่นคัน และยาทา ยาแชมพู ยังอาจก่อการระคายเคืองต่อผิวหนังโดยตรงได้
- ในรูปแบบยารับประทาน อาจทำให้รู้สึกไม่สบายในระบบทางเดินอาหารโดยมีอาการคลื่นไส้ อาเจียน สามารถก่อให้เกิดเพิ่มความดันในศีรษะ ส่งผลให้มีอาการ ปวดศีรษะ มึนงง/ วิงเวียน ตามมาได้
อนึ่ง
การใช้ยาคีโตโคนาโซลทุกรูปแบบ ถ้าซื้อยาใช้เอง และอาการไม่ดีขึ้น ในระยะเวลาประมาณ 1 สัปดาห์หลังใช้ยา หรือ เมื่ออาการเลวลง ควรต้องพบแพทย์เสมอ เพราะการใช้ยาต่อเนื่อง นอกจากไม่ได้ผลแล้ว ยังอาจเกิดผลไม่พึงประสงค์จากยาได้มีข้อควรระวังการใช้ยาคีโตโคนาโซลอย่างไร?
ข้อควรระวังในการใช้ยาคีโตโคนาโซล คือ
- ระวังการใช้ยาในผู้ที่ป่วยที่เป็นโรคตับ
- ห้ามใช้ยาชนิดรับประทานในหญิงตั้งครรภ์
- ห้ามใช้ยากับผู้ที่แพ้ยานี้
- ควรปฏิบัติตามข้อปฏิบัติพื้นฐานในการใช้ยาทุกชนิดเสมอ
ยาคีโตโคนาโซลมีปฏิกิริยาระหว่างยากับยาตัวอื่นอย่างไร?
การรับประทานยาคีโตโคนาโซล ร่วมกับเครื่องดื่มที่มีแอลกอฮอล์สามารถทำให้เกิดอา การ คลื่นไส้ ปวดศีรษะ และผื่นคัน ได้ การใช้ยาคีโตโคนาโซล ร่วมกับยารักษาอาการวิตกกัง วล สามารถทำให้ระดับของยาดังกล่าวอยู่ในร่างกายเป็นเวลานานมากขึ้น และอาจนำไปสู่ภา วะ ง่วงซึม อ่อนล้า ยารักษาอาการวิตกกังวล ที่กล่าวถึง เช่น อัลปราโซแลม (Alprazolam) การใช้ยาคีโตโคนาโซล ร่วมกับยาลดกรด สามารถทำให้การดูดซึมของ ยาคีโตโคนาโซลต่ำลงและส่งผลต่อประสิทธิภาพในการรักษา ยาลดกรดที่กล่าวถึง เช่น อลูมิเนียมไฮดรอกไซด์ (Aluminium hydroxide)
ควรเก็บรักษายาคีโตโคนาโซลอย่างไร?
ยาคีโตโคนาโซลชนิดรับประทานให้เก็บที่อุณหภูมิ 15-25 องศาเซลเซียส (Celsius) ส่วนชนิดทาผิวหนังให้เก็บภายใต้อุณหภูมิที่ต่ำกว่า 25 องศาเซลเซียส
ยาคีโตโคนาโซลมีชื่ออื่นอีกไหม? ผลิตจากบริษัทอะไรบ้าง?
ชื่อทางการค้าและบริษัทที่ผลิตยาไตรแอมซิโนโลน ในประเทศไทย เช่น
| ชื่อการค้า | ผู้ผลิต |
| AC-FA (แอค-ฟา) | Phamasant Lab |
| Chintaral (ชินตารอล) | Chinta |
| Chintoral (จินโตรอล) | Chinta |
| Dandril (แดนดริล) | Osoth Interlab |
| Dezor (ดึซอร์) | HOE Pharmaceuticals |
| Diazon (ไดเอซอน) | Unison |
| Diazon Cream (ไดเอซอน ครีม) | Unison |
| Fungazol (ฟังกาซอล) | Biolab |
| Fungiderm-K (ฟังจิเดอร์ม-เค) | Greater Pharma |
| Fungiderm-K Tablet (ฟังจิเดอร์ม-เค แทปเลท) | Greater Pharma |
| Funginox (ฟังจินอก) | Charoen Bhaesaj Lab |
| Funginox Solution (ฟังจินอก โซลูชั่น) | Charoen Bhaesaj Lab |
| Fungizin (ฟังจิซิน) | Utopian |
| Kandex (แคนเดกซ์) | Burapha |
| Kandex Shampoo (แคนเดกซ์ แชมพู) | Burapha |
| Kara Shampoo (คารา แชมพู) | Polipharm |
| Katsin (แคทซิน) | M&H Manufacturing |
| Kazinal (คาซินอล) | Asian Pharm |
| Kenazol (คีนาซอล) | Pharmasant Lab |
| Kenoral (คีโนรอล) | General Drugs House |
| Kenoral Tablet (คีโนรอล แทปเลท) | General Drugs House |
| Ketazon (คีตาซอน) | Siam Bheasach |
| Ketazon Tablet (คีตาซอน แทปเลท) | Siam Bheasach |
| Ketocine (คีโตซิน) | Medicine Products |
| Ketoconazole GPO (คีโตโคนาโซล จีพีโอ) | GPO |
| Ketoconazole T P (คีโตโคนาโซล ที พี) | T P Drug |
| Ketolan (คีโตแลน) | Olan-Kemed |
| Ketomed (คีโตเมด) | Medifiveb |
| Ketonazole (คีโตนาโซล) | Polipharm |
| Ketonazole Cream (คีโตนาโซล ครีม)) | Polipharm |
| Ketopac (คีโตแพค) | Inpac Pharma |
| Ketoral (คีโตรอล) | Community Pharm PCL |
| Kotoral Cream (คีโตรอล ครีม) | Community Pharm PCL |
| Ketozal (คีโตซอล) | Pond’s Chemical |
| Kezole (คีโซล) | Pharmahof |
| Kezon (คีซอน) | Osoth Interlab |
| Konaz (โคแนซ) | Utopian |
| Konazol (โคนาซอล) | P P Lab |
| Larry (ลาร์รี) | Unison |
| Liquimed (ไลควิเมด) | Greater Pharma |
| Manoketo (มาโนคีโต) | March Pharma |
| Manoketo Tablet (มาโนคีโต แทปเลท) | March Pharma |
| Masarol (มาซารอล) | Masa Lab |
| Mizoco (ไมโซโค) | Farmaline |
| Mizoron (ไมโซรอน) | Milano |
| Mycella (มายเซลลา) | Silom Medical |
| Myco-Shampoo (มายโค-แชมพู) | T. Man Pharma |
| Mycoral (มายโครอล) | T. Man Pharma |
| Mycoral Tablet (มายโครอล แทปเลท) | T. Man Pharma |
| Nazole (นาโซล) | Medicpharma |
| Ninazol (ไนนาซอล) | T. O. Chemicals |
| Ninazol Tablet (ไนนาซอล แทปเลท) | T. O. Chemicals |
| Nizoral Cream (ไนโซรอล ครีม) | Janssen-Cilag |
| Nizoral Cool Cream (ไนโซรอล คูล ครีม) | Janssen-Cilaga |
| Nizoral Shampoo (ไนโซรอล แชมพู) | Johnson & Johnson |
| Nizoral Shampoo (ไนโซรอล แชมพู) | Johnson & Johnson |
| Nizoral Tablet (ไนโซรอล แทปเลท) | Janssen-Cilag |
| Nora (นอรา) | Thai Nakorn Patana |
| Nora Cream (นอรา ครีม) | Thai Nakorn Patana |
| Nora Shampoo (นอรา แชมพู) | Thai Nakorn Patana |
| Pasalen (พาซาเลน) | Pharmaland |
| SP-Keto Cream (เอสพี-คีโต ครีม) | Impac Pharma |
| SP-Keto Tablet (เอสพี-คีโต แทปเลท) | Impac Pharma |
| Sporaxyl Cream (สโพราซิล ครีม) | Bangkok Lab & Cosmetic |
| Sporoxyl (สโพราซิล) | Bangkok Lab & Cosmetic |
บรรณานุกรม
- Drug Information Handbook 20th edition with Charles Flacy RPh. Ms, Pharm D FCSHP , Lora L.Armstrong RPh, PharmD BCPS , Morton P.Goldman, RPh, PharmD BCPS,FCCP , Leonard L. RPh. BSPharm [2013,Jan25].
- http://www.mims.com/Hongkong/drug/info/ketoconazole/?type=full&mtype=generic#Dosage
