ระบบและอวัยวะที่เกี่ยวข้อง :
สมอง เส้นประสาทสมอง ระบบประสาทวิทยาอาการที่เกี่ยวข้อง :
แสดงอารมณ์ผิดปกติหลายคนคงเคยได้ยินข่าวทางหน้าหนังสือพิมพ์หลายปีก่อน ว่ามีเด็กผู้หญิงหลังผ่าตัดสมองแล้วมีอาการหัวเราะตลอดเวลา โดยไม่จำเป็นต้องมีเรื่องน่าขำใดๆ หรือหลายครอบครัวที่ได้ดูแลผู้ป่วยโรคอัมพาต จะพบว่าผู้ป่วยมีอาการร้องไห้หรือหัวเราะสลับไปมาโดยไม่สัมพันธ์กับเหตุการณ์ที่เกิดขึ้น น่าสนใจว่าปรากฎการณ์ที่เกิดขึ้นนั้นคืออะไร เกิดขึ้นได้อย่างไร และรักษาได้หรือไม่ ต้องติดตามบทความเรื่องนี้ แล้วท่านจะได้เข้าใจอาการนี้ได้ดีขึ้น ซึ่งกลุ่มอาการนี้ คือ ‘กลุ่มอาการกล้ามเนื้อใบหน้าอ่อนแรงและการแสดงออกทางอารมณ์ไม่เหมาะสม หรือ ภาวะ /โรคซูโดบัลบาร์พัลซี (Pseudobulbar Palsy)’
โรคซูโดบัลบาร์พัลซีคือ กลุ่มอาการที่ผู้ป่วยมีอาการผิดปกติของระบบประสาท อาการที่เด่นชัด คือ อาการอ่อนแรงของกล้ามเนื้อบริเวณใบหน้า ซึ่งเป็นกล้ามเนื้อส่วนที่ถูกเลี้ยงด้วยเส้นประสาทสมองที่ทำหน้าที่ด้านกำลัง/การทรงรูปหน้าและการเคลื่อนไหวใบหน้า (Motor function) ร่วมกับการแสดงออกทางอารมณ์ที่ไม่เหมาะสมและ/หรือมีอารมณ์ที่เปลี่ยนแปลงง่าย (Inappropriate mood หรือ Labile mood หรือ Pseudobulbar affect)
โรคซูโดบัลบาร์พัลซี เป็นโรคพบบ่อยและความบ่อยแตกต่างกันในแต่ละสาเหตุของโรค เช่น สาเหตุจาก
โรคซูโดบัลบาร์พัลซีนี้เกิดจากมีรอยโรคบริเวณกลุ่มเส้นใยประสาท ส่วนที่เรียกว่า Corti cobulbar tract บริเวณส่วนสมองใหญ่ที่ทำหน้าที่ควบคุมการเคลื่อนไหวของกล้ามเนื้อบริเวณใบหน้า การเคี้ยวอาหาร การกลืน การพูด และการแสดงสีหน้าอารมณ์
สาเหตุที่พบได้บ่อยของโรคซูโดบัลบาร์พัลซีคือ
อาการผิดปกติที่พบบ่อยในโรคซูโดบัลบาร์พัลซีได้แก่
เมื่อสังเกตเห็นผู้ป่วยด้วยโรคต่างๆที่เป็นสาเหตุ (ดังกล่าวแล้วในหัวข้อ สาเหตุ) มีอาการผิดปกติไปจากเดิม และ/หรือมีอาการดังกล่าวในหัวข้อ อาการ ควรนำผู้ป่วยพบแพทย์/ไปโรง พยาบาลเสมอ ซึ่งถ้ายังไม่ถึงเวลานัดก็ควรต้องพบแพทย์ก่อนนัด
แพทย์วินิจฉัยโรคซูโดบัลบาร์พัลซีได้โดย พิจารณาจากประวัติอาการ อาการผิดปกติข้างต้น ร่วมกับประวัติการเจ็บป่วยด้วยโรคต่างๆที่เป็นสาเหตุข้างต้น การตรวจร่างกาย และการตรวจร่างกายทางระบบประสาท โดยไม่จำเป็นต้องส่งตรวจสืบค้นอื่นๆเพิ่มเติม
ปัจจุบันยังไม่มีการรักษาโรคซูโดบัลบาร์พัลซีที่ทำให้หายขาดได้ เป็นการรักษาตามอา การที่เกิดขึ้น เช่น
การพยากรณ์โรคของโรคซูโดบัลบาร์พัลซีคือ เป็นโรคที่รักษาไม่หาย และอาจมีอันตรายได้ ถ้าเกิดการสำลักอาหาร เพราะจะส่งผลให้เกิดการติดเชื้อที่ปอด (ปอดอักเสบ/ปอดบวม) ซึ่งเป็นสาเหตุการเสียชีวิต (ตาย) ได้บ่อย
นอกจากนั้นการพยากรณ์โรคของโรคซูโดบัลบาร์พัลซี ยังขึ้นกับความรุนแรงของโรคต่าง ๆที่เป็นสาเหตุอีกด้วย
การดูแลที่สำคัญเมื่อป่วยมีอาการของโรคซูโดบัลบาร์พัลซีคือ ต้องระวังการสำลักอาหาร และการแสดงออกทางอารมณ์ เนื่องจากการทานอาหาร การกลืนมีปัญหา ถ้าเกิดการสำลักอา หารจะเป็นปัญหาใหญ่มากคือ การติดเชื้อระบบทางเดินหายใจ ปอดติดเชื้อ และการแสดงออกทางอารมณ์ อาจก่อให้เกิดปัญหาทางสุขภาพจิต เช่น ภาวะซึมเศร้า ดังนั้นผู้ดูแลต้องมีความเข้า ใจในประเด็นเหล่านี้ให้ดี
ผู้ป่วยควรมาพบแพทย์/มาโรงพยาบาลก่อนนัดเสมอ กรณีมีไข้โดยเฉพาะเกิดหลังสำลักอาหาร การสำลักอาหารที่บ่อยขึ้น การทานอาหารน้อยลงหรือทานไม่ได้ มีภาวะขาดน้ำหรือขาดอาหาร และ/หรือมีภาวะซึมเศร้า
โรคซูโดบัลบาร์พัลซีป้องกันโดยการป้องกันไม่ให้เกิดโรคที่เป็นสาเหตุดังได้กล่าวแล้วข้างต้นในหัวข้อ สาเหตุ เช่น ควบคุมโรคที่ก่อให้เกิดการแข็งตัวของผนังหลอดเลือด (โรคหลอดเลือดแดงแข็ง) ให้ได้ดี เช่น โรคเบาหวาน โรคความดันโลหิตสูง โรคไขมันในเลือดสูง นอกจากนั้น คือ ไม่สูบบุหรี่ ไม่อ้วน ออกกำลังกายให้สม่ำเสมอทุกวันตามควรกับสุขภาพ และระมัดระวังไม่ให้เกิดอุบัติเหตุที่สมอง (เช่น สวมหมวกนิรภัยเมื่อขับขี่จักรยานยนต์) เป็นต้น