สาระน่ารู้จากหมอตา: ตอน ผ่าตัดกล้ามเนื้อตาเพื่ออะไร?

  • โดย ศาสตราจารย์เกียรติคุณ แพทย์หญิง สกาวรัตน์ คุณาวิศรุต
  • 26 พฤศจิกายน 2558
  • Tweet
สาระน่ารู้จากหมอตา

การผ่าตัดกล้ามเนื้อกลอกตา (extraocular muscle) ที่มักทำในผู้ป่วยตาเขนั้นมีจุดประสงค์เพื่อ

1. ให้ตาที่เขกลับมาตรงเช่นคนปกติ ทำให้แลดูน่าดูเหมือนคนปกติ อาจจะถือว่าเพื่อความสวยงาม ดูดี

2. แก้ไขสภาวะบางอย่างที่มักพบในคนตาเข เช่น เอียงคอ ตะแคงหน้า ก้มหน้า หยีตา ฯลฯ ซึ่งคนปกติไม่ทำกัน ท่าทางแปลกๆ ดังกล่าวมักเป็นไปตามธรรมชาติของคนที่มีตาเข โดยเฉพาะเขในแนวดิ่ง ซึ่งทำให้ผู้ป่วยเห็นภาพซ้อน การเอียงคอเพื่อปรับให้ภาพที่เขในแนวต่างๆ ใกล้เคียงปกติมากที่สุด การแก้ไขภาวะดังกล่าวจะทำให้ผู้ป่วยไม่เอียงคออีกต่อไป

3. เพื่อให้ตาทั้ง 2 ข้างตั้งตรง นำมาซึ่งการมองเห็นที่ดีขึ้น ซึ่งมักจะเห็นชัดในเด็ก กล่าวคือ หากเด็กคนใดเกิดมาตาเข เด็กจะใช้สายตาทีละข้าง ไม่สามารถใช้สายตาร่วมกันหรือพร้อมกัน 2 ข้าง ตาของเด็กที่ปกติ นอกจากการมองเห็นทีละตาจะดีมากแล้ว หากตา 2 ข้าง ทำงานพร้อมกัน ภาพที่เห็นมีคุณภาพดีขึ้น การช่วยกันของตา 2 ข้าง จะทำให้เห็นภาพเป็น 3 มิติ (มี stereopsis) เมื่อเด็กเกิดมาตาเข เด็กจะใช้ตาทีละข้าง ทั้งๆที่ลืมตา 2 ข้าง ถ้าตาเขนั้นผลัดกันเข หมายถึง บางครั้งตาขวา บางครั้งตาซ้าย หากทดสอบสายตาทีละข้างมักจะพบว่ามีสายตาดีทั้งคู่ ซึ่งทำให้คนทั่วไปคิดว่ามีสายตาดีเช่นคนปกติทั่วไป แต่ในความเป็นจริง ถ้าเด็กตาไม่เข เห็นชัดทั้ง 2 ข้าง ในระหว่างเป็นเด็ก จะมีการพัฒนาการให้ตา 2 ข้าง ทำงานร่วมกันเกิดภาวะที่เรียกว่ามี binocular function ซึ่งสามารถตรวจทดสอบได้ด้วยการเห็นภาพ 3 มิติที่ดีที่สุด หากไม่แก้ไขตั้งแต่เด็ก ผู้นั้นมีสายตาที่ดีเห็นชัดด้วยตาทีละข้าง แต่ตา 2 ข้าง ไม่ได้ช่วยกันให้เห็นภาพ 3 มิติ แม้มาแก้ไขตาเขให้ตรงตอนโตขึ้น การพัฒนานำไปสู่ binocular function ทำไม่ได้อีกต่อไป

4. ลดอาการตาเมื่อยล้า ในผู้ป่วยตาเขบางชนิดมักทำให้มีอาการปวดเมื่อยล้าตาได้ง่าย เช่น ในรายที่เป็นตาเขแบบ intermittent หรือในรายที่เป็นตาเขซ่อนเร้น ต้องใช้กำลังเพ่งมากกว่าปกติ ทำให้ตาล้าได้ง่าย

5. ที่เห็นชัดก็คือ การทำให้ตาตรงเพิ่มบุคลิกภาพของบุคคลนั้น ทำให้ความมั่นใจกลับคืนมา มีผู้ป่วยหลายรายที่มีตาเขไม่มีความมั่นใจ หลบตาผู้คน

6. สำหรับผู้มีตากระตุก (nystagmus) การผ่าตัดกล้ามเนื้อตาให้ตาอยู่ในสภาวะที่เหมาะสมจะช่วยให้มี สายตาที่เห็นดีขึ้น ตากระตุกลดลงได้