ฝีดาษฝากแผล (ตอนที่ 3)
- โดย วันทนีย์ โลหะประกิตกุล
- 2 สิงหาคม 2561
- Tweet
โรคฝีดาษในคนเกิดจากการติดเชื้อไวรัสวาริโอลา (Variola) ซึ่งอยู่ใน Orthopoxvirus genus เช่นเดียวกับโรคฝีดาษจากวัว โดยมีการ
- ติดเชื้อโดยตรงจากคนสู่คน ด้วยการสัมผัสโดยตรง จากละอองในอากาศที่เกิดจากการไอ จาม หรือพูด
- ติดเชื้อโดยอ้อม (พบยาก) เช่น ระบบรระบายอากาศ (Ventilation system) ในอาคาร จากพื้นหรือห้อง
- ติดเชื้อจากสิ่งของที่ปนเปื้อน เช่น เสื้อผ้า ผ้าปูที่นอน
- ติดเชื้อจากการตั้งใจใช้เป็นอาวุธสงคราม (Terrorist weapon)
โดยเชื้อ Variola สามารถแบ่งออกได้เป็น 4 ประเภท คือ ที่พบบ่อยในอดีต ได้แก่
o Variola minor ซึ่งเป็นเชื้อที่ทำให้เสียชีวิตน้อยที่สุด ศูนย์ควบคุมและป้องกันโรคของสหรัฐอเมริกา (The Centers for Disease Control and Prevention = CDC) ได้มีการประเมินว่า มีเพียงร้อยละ 1 ของผู้ติดเชื้อนี้ที่เสียชีวิต
o Variola major หรือ Classic smallpox ที่เชื่อกันว่าเป็นเชื้อที่ทำให้เกิดการแพร่กระจายมากที่สุดถึงร้อยละ 90 ของโรคฝีดาษ จากประวัติมีร้อยละ 30 ของผู้ติดเชื้อนี้ที่เสียชีวิต
ส่วนอีก 2 ชนิด ที่ในอดีตพบได้น้อยและไม่ค่อยเป็นที่รู้จัก ได้แก่
o Hemorrhagic Smallpox เป็นชนิดที่เป็นสาเหตุของการเสียชีวิตที่รวดเร็ว ผู้ติดเชื้อมักเสียชีวิตก่อนมีตุ่มขึ้น เป็นสาเหตุให้มีเลือดออกในเนื้อเยื่อและอวัยวะต่างๆ โดยหญิงมีครรภ์มักติดเชื้อนี้
o Malignant Smallpox เป็นฝีดาษชนิดผื่นไม่นูน ไม่ได้มีลักษณะเป็นตุ่มหนอง แต่เป็นแผ่นเรียบนุ่มเหมือนกำมะหยี่ ผู้ติดเชื้อนี้มักเสียชีวิต
โรคฝีดาษในคนมี ระยะของโรคดังนี้
- ระยะเวลาในการฟักตัว (Incubation Period) อยู่ที่ 7-19 วัน (เฉลี่ยอยู่ที่ 10-14 วัน) ในระยะนี้จะไม่มีการติดต่อ และผู้ป่วยมักจะยังรู้สึกดี ไม่มีอาการแต่อย่างใด
- ระยะที่เริ่มแสดงอาการ (Initial Symptoms) เป็นระยะที่อาจติดต่อได้ แต่ไม่มาก โดยจะมีอาการดังต่อไปนี้อยู่ 2-4 วัน
- เป็นไข้สูง
- ปวดตัวและศีรษะ
- บางครั้งอาเจียน
- ระยะผื่นเริ่มขึ้น (Early Rash) เป็นระยะที่แพร่เชื้อติดต่อได้มากที่สุด โดยผื่นขึ้นเหมือนจุดแดงที่ลิ้นและในปาก ตุ่มนี้จะปวดและแตกออกเป็นแผล ทำให้เชื้อกระจายไปทั่วปากและคอ ผู้ป่วยยังคงมีไข้อยู่ อาการจะปรากฏอยู่เป็นเวลาประมาณ 4 วัน
เมื่อแผลแตก ผื่นก็จะปรากฏบนผิวหนัง โดยเริ่มที่ใบหน้า กระจายไปยังแขนขา และตามด้วยที่มือและเท้า ส่วนใหญ่มักจะกระจายไปทั่วตัวภายใน 24 ชั่วโมง เมื่อมีผื่นนี้ ไข้จะเริ่มลดและผู้ป่วยจะรู้สึกดีขึ้น
ในวันที่ 4 แผลจะหนา มีน้ำขุ่น และมักจะมีแอ่งอยู่ตรงกลาง และเมื่อแผลเต็มไปด้วยน้ำ ไข้ก็จะสูงอีกครั้งจนกว่าแผลจะตกสะเก็ด (Scab) และกลายเป็นตุ่ม (Bump)
แหล่งข้อมูล:
- Smallpox. https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/smallpox/symptoms-causes/syc-20353027 [2018, Aug 1].
- Smallpox. https://www.cdc.gov/smallpox/index.html [2018, Aug 1].
- Smallpox. https://www.emedicinehealth.com/smallpox/article_em.htm [2018, Aug 1].
- Smallpox. https://www.healthline.com/health/smallpox [2018, Aug 1].
- Cowpox.http://diseases.emedtv.com/cowpox/cowpox.html [2018, Aug 1].
