ตับ (Liver)

  • โดย ศาสตราจารย์คลินิกเกียรติคุณ นายแพทย์ พนัส เฉลิมแสนยากร
  • 18 เมษายน 2559
  • Tweet
บทความที่เกี่ยวข้อง
ตับ

ตับ (Liver หรือ Hepar) เป็นอวัยวะที่อยู่ในช่องท้องด้านขวาบนติดกับกะบังลม มีซี่โครงคลุมอยู่ด้านหน้า (บ่อยครั้งจึงเรียกว่า อยู่ใต้ชายโครงขวา), ด้านล่างของตับเป็นถุงน้ำดี ลำไส้ใหญ่ส่วนกลาง, ด้านซ้ายของตับเป็นกระเพาะอาหารและลำไส้เล็กส่วนดูโอเดนัมและตับอ่อน (Pancreas), ตับอ่อนแม้จะมีชื่อคล้ายตับแต่อยู่คนละข้างของช่องท้องและมีหน้าที่คนละอย่างไม่เหมือนกันเลย

รูปร่างและขนาด: ตับมีขนาดยาวประมาณ 21 - 22.5 ซม. (เซนติเมตร) กว้างประมาณ 15 -17.5 ซม. หนาประมาณ 10 - 12.5 ซม. น้ำหนักประมาณ 1,500 - 2,000 กรัม แบ่งออกเป็นสองกลีบ (Lobe) ซ้ายและขวา สีของตับเป็นสีน้ำตาลปนแดง ลักษณะความนุ่มแข็งประมาณนุ่มกว่ายางลบเล็กน้อย รูปร่างโดยทั่วไปคล้ายสามเหลี่ยมหรือรูปลิ่ม

หน้าที่ของตับ: ตับมีหน้าที่หลายอย่างได้แก่

1. กำจัดสิ่งที่เป็นพิษจากเลือด (Detoxify)

2. สร้างน้ำดีเพื่อให้ไหลออกจากตับไปทางท่อน้ำดีแล้วลงไปสู่ลำไส้เล็กส่วนต้นเพื่อทำหน้าที่ย่อยอาหารพวกไขมัน

3. ทำหน้าที่ทางภูมิคุ้มกันต้านทานโรคโดยเซลล์ในตับที่เรียกว่าคุปเฟอร์เซลล์ (Kupffer cells) เช่น การจับกินเชื้อแบคทีเรียและเชื้อรา เป็นต้น

4. สร้างโปรตีนชนิด แอลบูมิน (Albumin) เข้าสู่กระแสเลือด

5. สร้างไขมันโคเลสเตอรอล (Cholesterol) เข้าสู่กระแสเลือด

6. เปลี่ยนน้ำตาลกลูโคส (Glucose) ที่เหลือใช้ให้เป็นคาร์โบไฮเดรตชนิด Glycogen แล้วสะสมไว้ในตับ

7. ปรับระดับของกรดอะมิโน (Amino acids) เพื่อใช้ในการสร้างโปรตีน

8. สะสมธาตุเหล็กที่เกิดจากการสลายตัวของฮีโมโกลบิน (Hemoglobin ในเม็ดเลือดแดง) เพื่อนำกลับไปใช้สร้างฮีโมโกลบินต่อไป

9. เปลี่ยนสารแอมโมเนีย (Ammonia) เป็นสารยูเรีย (Urea) เพื่อขับเป็นของเสียออกทางปัสสาวะ

10. สร้างสารที่จำเป็นในการทำให้เลือดแข็งตัว

อนึ่ง โรคตับที่พบบ่อยเป็นได้ทั้งโรคเฉียบพลันเช่น โรคตับอักเสบ โรคไวรัสตับอักเสบ และ โรคเรื้อรังเช่น โรคตับแข็ง นอกจากนั้นโรคมะเร็งตับยังเป็นโรคที่พบได้สูงมากของโลกโดยเฉพาะในชายไทย