จิตวิทยาในชีวิตประจำวัน – ภาคที่ 3 จิตวิทยาผู้ใหญ่ตอนที่ 41 : การทำงานของสมอง (1)

  • โดย ดร. วิทยา มานะวาณิชเจริญ
  • 24 มกราคม 2559
  • Tweet
จิตวิทยาผู้ใหญ่

ในกรณีของไอน่า (Ina) โรคอัลไซเมร์ส (Alzheimer’s) ได้ค่อยๆ ทำลายสมอง จนเธอสูญเสียความทรงจำทั้งหมด จึงเกิดคำถามขั้นพื้นฐาน (Basic) 4 ข้อว่า (1) ทำไมสมองจึงมิได้พัฒนากลายเป็นอวัยวะอื่น เช่นจมูก? (2) แล้วมีอะไรอยู่ในสมอง? (3) สมองสร้าง (Grow) เซลล์ประสาท (Neuron) ใหม่ๆ ได้ไหม? และ (4) เราถ่ายรูปของจิตใจ (Mind) ได้หรือไม่?

ในข้อแรก สมองมิได้พัฒนากลายเป็นอวัยวะอื่น เช่นจมูก เพราะคำสั่ง (Instruction) ที่มีอยู่ในยีน (Gene) อันเป็นลูกโซ่ (Chain) ของสารเคมีที่ได้รับการจัดแจงเหมือนขั้นบันได (Rung) ให้ปีนเกลียว (Twist) กันอยู่ ยีนจำนวน 30,000 ตัวประกอบเป็นคำสั่งสารเคมีที่เท่ากับจำนวน 300,000 หน้าของการเขียนคำสั่ง ซึ่งพัฒนาชิ้นส่วนนับจำนวนล้านๆ อย่างมีระเบียบ (Program) อันประกอบขึ้นเป็นร่างกายและสมอง ที่ซับซ้อน (Complex)

คุณลักษณะอัศจรรย์ (Amazing feature) ของยีน 30,000 ตัว ก็คือ มันอยู่ในไข่ที่ผสมแล้ว (Fertilized) ซึ่งเป็นเซลล์เดี่ยว (Single) ขนาดเล็กเท่าเม็ด (Grain) ทราย ในขั้นตอนต้นๆ ของการพัฒนาสมอง รูปร่างของมัน จะแตกต่างโดยสิ้นเชิงกับเมื่อสมองได้รับการพัฒนาเต็มที่ (Mature)

ในที่สุด สมองที่เจริญเติบโตเต็มที่ จะแบ่งเป็น 3 ส่วน กล่าวคือส่วนหน้า (Front) ส่วนหลัง (Back) และส่วนท้ายทอย (Cerebellum) โดยที่ สมองทั้งหมดรวมกัน จะมีน้ำหนัก 1,350 กรัม (หรือเกือบ 3 ปอนด์) และบรรจุเซลล์ 1 ล้านล้าน (Trillion) ตัว

ในกรณีของไอน่า ซึ่งเป็นโรคอัลไซเมอร์ส นักวิจัยคิดว่า คำสั่งยีน (Genetic instruction) ของเธอ บางตัวมีความบกพร่อง(Faulty) ส่งผลให้เกิดการสะสมที่ผิดปรกติ (Abnormal build-up) ของสารที่มีลักษณะคล้ายกาว (Glue-like substance) ในสมอง ที่ค่อยๆ ทำลายเซลล์สมอง จนเธอสูญเสียความจำทั้งหมด

คำถามข้อ 2 แล้วมีอะไรในสมอง? สมองของมนุษย์ (Human brain) มีรูปร่างคล้ายแตงย่น (Wrinkled melon) ขนาดเล็ก โดยมีสีชมพู-ขาว (Pinkish white) ประกอบด้วยเจลเนื้อแน่น และได้รับการบำรุง (Fuel) โดยสารน้ำตาล (Glucose) ซึ่งแบ่งออกเป็นสองกลุ่ม กล่าวคือกลุ่มเซลล์กาว (Glial cell) กับกลุ่มเซลล์ประสาท

กลุ่มเซลล์กาว มีจำนวนเซลล์สมองมากที่สุด ประมาณ 900 พันล้านตัว มันทำหน้าที่อย่างน้อย 3 ประการ กล่าวคือ (1) ค้ำจุน (Scaffold) พัฒนาการของเซลล์ประสาทที่กำลังเติบโต และรองรับ (Support) เซลล์ประสาทที่เติบโตเต็มที่แล้ว (2) พัน (Wrap) ตัวเองรอบๆ เซลล์ประสาท เพื่อก่อร่างสร้างฉนวน (Insulation) ซึ่งปกป้องการแทรกแซง (Interference) จากสัญญาณไฟฟ้า (Electrical signal) และ (3) ปลดปล่อย (Release) สารเคมี ที่มีอิทธิพลต่อการเติบโตและการทำงาน (Function) ของเซลล์ประสาท

เซลล์กาวซึ่งมีรูปร่างเหมือนดาว จะเจริญเติบโตตลอดชีวิตของมัน หากมีบางอย่างไปทำให้การเจริญเติบโตของมันควบคุมไม่ได้ (Uncontrolled) จะส่งผลให้เกิดมะเร็งสมอง (Brain cancer) ตามปรกติ โรคอัลไซเมอร์ส มักไม่ทำลายกลุ่มเซลล์กาวนี้ แต่จะทำลายกลุ่มเซลล์ประสาท

แหล่งข้อมูล

1. Plotnik, Rod. (2002). Introduction to Psychology (6th Ed). Pacific Grove, CA: Wadsworth -Thompson Learning.

2. Brain - https://en.wikipedia.org/wiki/Brainy [2015, January 23].