คุยกับหมอรักษามะเร็ง ตอนที่ 7

  • โดย ศาสตราจารย์เกียรติคุณ แพทย์หญิง พวงทอง ไกรพิบูลย์
  • 24 ธันวาคม 2555
  • Tweet

เรายังคงเล่าเรื่องของแพทย์ที่ให้การรักษาตัวโรคมะเร็งว่ามีสาขาไหนบ้าง ซึ่งดังกล่าวแล้วว่า แพทย์รักษาโรคมะเร็งมีหลายสาขามาก ได้แก่ ศัลยแพทย์ ทันตแพทย์ แพทย์หูคอจมูก จักษุแพทย์ อายุรแพทย์มะเร็งวิทยา อายุรแพทย์โลหิตวิทยา อายุรแพทย์มะเร็งโลหิตวิทยา กุมารแพทย์โลหิติวิทยา กุมารแพทย์มะเร็งวิทยา นรีแพทย์มะเร็งวิทยา แพทย์เวชศาสตร์นิวเคลียร์ แพทย์รังสีร่วมรักษา วิสัญญีแพทย์ และแพทย์รังสีรักษาและมะเร็งวิทยา

ซึ่งที่ได้เล่าไปแล้ว คือ ศัลยแพทย์ ทันตแพทย์ แพทย์ หู คอ จมูก จักษุแพทย์ อายุรแพทย์มะเร็งวิทยา อายุรแพทย์โลหิตวทยา และอายุรแพทย์มะเร็งโลหิตวิทยา วันนี้จะเล่าต่อ ถึงแพทย์ผู้ให้การรักษาโรคมะเร็งอีก 2 สาขา คือ กุมารแพทย์โลหิตวิทยา และกุมารแพทย์มะเร็งวิทยา

ก่อนอื่นขอเล่าก่อนว่า แพทย์แผนปัจจุบันที่รักษาโรคทั่วไป (ไม่รวมการผ่าตัด)ของผู้ป่วยเด็กทั้งเด็กหญิงและเด็กชาย จัดอยู่ในสาขาการแพทย์ด้าน กุมารเวชศาสตร์ (พีดิอะทริค/Paediatrics หรือสะกดได้อีกอย่างว่า Pediatrics) คือ ผู้ป่วยที่มีอายุต่ำกว่า 15ปี ลงมา เรียกกันทั่วไปว่า “หมอเด็ก”

“เล่านอกเรื่องหน่อยนะคะ คือ ปัจจุบันเด็กตัวโตขึ้นมาก และมีความคิดความอ่านเป็นผู้ใหญ่ขึ้น ถึงแม้ยังไม่ถึงขั้นเหมือนผู้ใหญ่ก็ตาม ดังนั้นเด็กและวัยรุ่นช่วงวัย 13-17 ปีจึงมักจะอึดอัดในเรื่องการไปโรงพยาบาล เพราะไม่เหมือนเด็ก และก็ไม่เหมือนผู้ใหญ่ โดยเฉพาะเมื่อจำเป็นต้องรักษาแบบผู้ป่วยในโรงพยาบาล ดังนั้นในวงการแพทย์จึงมีแนวคิดที่จะแยกการดูแลผู้ป่วยกลุ่มนี้แยกต่างหาก เรียกว่า เป็น Adolescent medicine (เวชศาสตร์วัยรุ่น ดิฉันแปลเองคะ) และเมื่อรับเข้าไว้ในโรงพยาบาลก็จะมีหอผู้ป่วยต่างหาก เรียกว่า Adolescent ward (หอผู้ป่วยวัยรุ่น ดิฉันแปลเองเช่นกัน) ซึ่งมีแล้วในบางโรงพยาบาลของสหรัฐอเมริกา ปัจจุบันเรามีผู้สูงอายุมากขึ้น การรักษาดูแลด้านการแพทย์แผนปัจจุบันจึงมีเพิ่มอีกสาขา คือ เวชศาสตร์ผู้สูงอายุ (จีริอะทริค เมดดิซีน/ Geriatric medicine) ซึ่งมีแล้วเกือบทุกโรงพยาบาลในประเทศไทย เพียงแต่ยังใช้หอผู้ป่วยในร่วมกับผู้ป่วยผู้ใหญ่ ยังไม่มีหอผู้ป่วยในโดยเฉพาะผู้สูงอายุ”

กลับมากุมารแพทย์ต่อคะ กุมารแพทย์จัดเป็นแพทย์เฉพาะทางอีกสาขาหนึ่ง คือทางโรคเด็ก เพราะต้องฝึกอบรมต่อจากเรียนแพทย์ทั่วไปจบแล้วอีก 3 ปี มีหน้าที่ดูแลโรคเด็กทุกโรคที่ให้การรักษาทางยา ดังนั้นจึงยกเว้นการผ่าตัด และจะร่วมกับ หมอเด็กที่รักษาโรคเลือด หรือรักษาโรคมะเร็ง ดูแลสุขภาพทั่วไปของเด็กโรคมะเร็งซึ่งรวมถึงผลข้างเคียงจากวิธีการรักษาตัวโรคมะเร็งด้วย จึงเช่นเดียวกับที่แพทย์ทั่วไป และอายุรแพทย์ทั่วไปร่วมกับแพทย์รักษาตัวโรคมะเร็งในการดูแลสุขภาพทั่วไปรวมทั้งผลข้างเคียงจากวิธีรักษาตัวโรคมะเร็งในผู้ใหญ่

กุมารแพทย์ เมื่อต่อยอดเข้ารับการฝึกอบรมด้านโรคเลือดต่ออีก 1-2 ปี ก็จะเป็นกุมารแพทย์เฉพาะทาง หรืออนุสาขาเป็น “สาขากุมารแพทย์โลหิตวิทยา หรือ Pediatric hematology/ พีดิอะทริคฮีมาโตโลจี” คือ ให้การดูแลรักษาผู้ป่วยโรคเลือดในผู้ป่วยเด็กทั้งหมด และยังรวมถึงการรักษาผู้ป่วยมะเร็งโรคเลือดในเด็กด้วย ซึ่งถ้า กุมารแพทย์โลหิตวิทยา ฝึกอบรมต่อยอดอีก 1-2 ปีในการฝึกอบรมการดูแลรักษาผู้ป่วยมะเร็งเด็กทุกชนิดด้วยยา ก็จะเป็นอนุสาขาย่อยเพิ่มอีกสาขา คือ “กุมารแพทย์มะเร็งวิทยา หรือ Pediatric oncology/ พีดิอะทริค ออนโคโลจี” หรือเรียกรวมว่า “Pediatric hematologic oncology หรือ Pediatric hematology and oncology” แต่ถ้ากุมารแพทย์ต่อยอดอีก 1-2 ปี ฝึกอบรมเฉพาะโรคมะเร็งซึ่งรวมมะเร็งของโรคเลือดด้วย (แต่ไม่รวมโรคเลือดอื่นๆที่ไม่ใช่มะเร็ง) ก็จะเป็นอนุสาขา หรือความเฉพาะทางด้านโรคมะเร็งในเด็ก หรือกุมารแพทย์มะเร็งวิทยา (Pediatric oncology/พีดิอะทริค ออนโคโลจี)

กุมารแพทย์ทั้งสาขาต่อยอดโรคเลือดและสาขาต่อยอดโรคมะเร็ง จะดูแลรักษาผู้ป่วยมะเร็งเด็กในด้านการใช้ยาต่างๆ รวมทั้งการปลูกถ่ายไขกระดูก และการปลูกถ่ายสเต็มเซลล์จากเลือด เช่นเดียวกับในการรักษาโรคมะเร็งในผู้ใหญ่โดยแพทย์อายุรกรรมมะเร็งวิทยา และแพทย์อายุรกรรมโลหิตวิทยา

แต่ถ้าบางโรงพยาบาลที่ไม่มีกุมารแพทย์มะเร็งวิทยา ผู้ป่วยโรคมะเร็งเด็กก็อาจให้การรักษาร่วมกันโดยหมอเด็ก และอายุรแพทย์มะเร็งวิทยาคะ

ผู้ป่วยเด็กโรคมะเร็งเมื่อต้องรักษาด้วยการผ่าตัด ก็จะให้การรักษาด้วยศัลยแพทย์ทั่วไป (หรือศัลยแพทย์ทั่วไปเฉพาะผู้ป่วยเด็ก หรือกุมารศัลยแพทย์ เป็นแพทย์อนุสาขาที่มีผู้เรียนน้อยมาก มักทำงานอยู่เฉพาะในโรงพยาบาลที่เป็นโรงเรียนแพทย์ คือ มีการสอนนักศึกษาแพทย์และมีการฝึกอบรมแพทย์ประจำบ้าน) หรือศัลยแพทย์อนุสาขาย่อยแล้วแต่ว่าเป็นโรคมะเร็งของระบบใด เช่น ถ้าเป็นโรคมะเร็งไต ก็ผ่าตัดโดยศัลยแพทย์ระบบทางเดินปัสสาวะ (หมอ ยูโร/ Urology) ถ้าเป็นมะเร็งตา (โรคมะเร็งตาในเด็ก) ก็ผ่าตัดโดย จักษุแพทย์ เป็นต้น

เมื่อผู้ป่วยมะเร็งเด็ก ต้องรักษาด้วยรังสีรักษา หมอเด็ก หรือแพทย์โรคมะเร็งเด็ก หรือแพทย์โรคเลือดเด็ก ก็จะร่วมกันดูแลรักษาผู้ป่วยกับรังสีรักษาแพทย์คะ วันนี้จบเรื่องของ กุมารแพทย์ที่ให้การรักษาโรคมะเร็งในเด็ก ตอนหน้า จะเป็นเรื่องของแพทย์สาขา นรีแพทย์มะเร็งวิทยาคะ