กระจ่างขึ้นด้วยเครื่องช่วยวินิจฉัย (ตอนที่ 3)

  • โดย วันทนีย์ โลหะประกิตกุล
  • 1 สิงหาคม 2558
  • Tweet
กระจ่างขึ้นด้วยเครื่องช่วยวินิจฉัย

กรณีที่เป็นการอัลตราซาวด์ที่ทำภายในร่างกาย Transducer จะถูกสอดเข้าไปยังอวัยวะที่มีช่องตามธรรมชาติ เช่น

  • Transesophageal echocardiogram เป็นการตรวจหัวใจผ่านทางหลอดอาหาร โดย Transducer จะถูกสอดเข้าไปยังหลอดอาหารด้วยการวางยาสลบ (Sedation)
  • Transrectal ultrasound เป็นการตัดตรวจชิ้นเนื้อต่อมลูกหมาก โดย Transducer จะถูกสอดเข้าทางทวารหนัก
  • Transvaginal ultrasound เป็นการตรวจผ่านทางช่องคลอด โดย Transducer จะถูกสอดเข้าทางช่องคลอดเพื่อดูมดลูกและรังไข่

ทั้งนี้ ความถูกต้องของภาพอัลตราซาวด์ขึ้นอยู่กับหลายปัจจัย เช่น

  • คลื่นเสียงไม่สามารถทะลุทะลวงได้ลึก โดยเฉพาะการทำอัลตราซาวด์ในคนอ้วน
  • อัลตราซาวด์จะได้ผลไม่ค่อยดี หากมีอากาศระหว่างหัวตรวจและบริเวณอวัยวะที่ตรวจ เช่น การตรวจอวัยวะที่อยู่หลังลำไส้ที่มีแก๊ส การตรวจปอดที่เต็มไปด้วยอากาศอยู่ภายใน
  • อัลตราซาวด์ไม่สามารถทะลุทะล่วงกระดูกได้ง่าย
  • ความเที่ยงตรงของผลการตรวจขึ้นอยู่แพทย์ผู้ทำหน้าที่ตรวจด้วย

เอ็มอาร์ไอ (Magnetic resonance imaging = MRI) หรือ การตรวจเอกซเรย์ด้วยคลื่นแม่เหล็กไฟฟ้าเป็นเครื่องที่ใช้สนามแม่เหล็ก (Magnetic field) คลื่นความถี่วิทยุ (Radio frequency pulses) และคอมพิวเตอร์ เพื่อทำให้เกิดภาพที่ละเอียดของอวัยวะ เนื้อเยื่ออ่อน กระดูก และโครงสร้างอื่นๆ ในร่างกาย ไม่ใช่การใช้รังสีไอออไนซ์ (Ionizing radiation) เหมือนการฉายเอ็กซเรย์ปกติ

เครื่องเอ็มอาร์ไอสมัยก่อนจะมีลักษณะเป็นท่ออุโมงค์ขนาดใหญ่ล้อมรอบด้วยแม่เหล็กกลม ส่วนเครื่องเอ็มอาร์ไอรุ่นใหม่จะมีขนาดเส้นผ่าศูนย์กลางที่กว้างขึ้นเพื่อให้ผู้รับการตรวจที่ตัวใหญ่หรือกลัวที่แคบ (Claustrophobia) รู้สึกสบายตัวขึ้น

เครื่องเอ็มอาร์ไออาศัยคุณสมบัติความเป็นแม่เหล็กของไฮโดรเจนอะตอม (Hydrogen = H) ซึ่งเป็นส่วนประกอบหลักที่อยู่ภายในร่างกายมนุษย์ เช่น โมเลกุลของน้ำ (H2O) เป็นต้น

เครื่องจะส่งสัญญาณคลื่นวิทยุที่มีความถี่จำเพาะ (Radiofrequency) เข้าไปกระตุ้นระบบอวัยวะที่จะตรวจ เมื่ออวัยวะนั้นๆ ถูกกระตุ้นจะมีการเปลี่ยนแปลงระดับพลังงานตามขบวนการทางฟิสิกส์ ที่เรียกว่า เรโซแนนซ์ (Resonance) หลังจากหยุดกระตุ้นไฮโดรเจนอะตอมภายในร่างกายมีการคายพลังงาน จะมีอุปกรณ์รับสัญญาณที่ได้ออกมา จากนั้นจึงแปลงเป็นสัญญาณภาพบนจอภาพ

แหล่งข้อมูล

  1. Ultrasound. http://www.mayoclinic.org/tests-procedures/ultrasound/basics/definition/prc-20020341 [2015, July 31].
  2. Ultrasound. http://www.medicinenet.com/ultrasound/article.htm [2015, July 31].
  3. Magnetic Resonance Imaging (MRI) - Body. http://www.radiologyinfo.org/en/info.cfm?pg=bodymr [2015, July 31].