อีโทเพอริโดน (Etoperidone)

  • โดย เภสัชกร อภัย ราษฎรวิจิตร
  • 15 มีนาคม 2561
  • Tweet
สารบัญ บทความที่เกี่ยวข้อง

บทนำ

ยาอีโทเพอริโดน(Etoperidone หรือ Etoperidone hydrochloride หรือ Etoperidone HCl ) เป็นยาในกลุ่มเซโรโทนิน แอนตาโกนิสต์ แอนด์ รีอัพเทค อินฮิบิเตอร์ (Serotonin antagonists and reuptake inhibitors ย่อว่า SARIs) ใช้เป็น ยาต้านอารมณ์ซึมเศร้า/ยาต้านเศร้า ยารักษาอาการสั่นของผู้ป่วยพาร์กินสัน และยังมีการศึกษาเพื่อใช้ยานี้ไปบำบัดอาการนกเขาไม่ขันในบุรุษ ยาอีโทเพอริโดนถูกพัฒนาขึ้นในแถบยุโรปเมื่อปี ค.ศ.1977 (พ.ศ.2520) โดยมีรูปแบบเภสัชภัณฑ์เป็นยาแบบรับประทาน ตัวยามีการดูดซึมจากระบบทางเดินอาหารได้เพียงประมาณ 12% แต่ก็มีเวลาอยู่ในร่างกายนานถึง 21.7 ชั่วโมงก่อนที่จะถูกกำจัดออกจากกระแสเลือดโดยผ่านทิ้งไปกับปัสสาวะและอุจจาระ มีรายงานวิจัยระบุว่า ยาอีโทเพอริโดนมีฤทธิ์ปิดกั้นการทำงานของตัวรับ(Receptor)ชนิด Alpha-adrenergic receptor จึงเป็นเหตุผลให้ผู้บริโภคพึงระวังผลกระทบต่อการทำงานของหัวใจและหลอดเลือดเมื่อบริโภคยานี้ ดังนั้นระหว่างที่ได้รับยาชนิดนี้ แพทย์มีความจำเป็นต้องตรวจคลื่นไฟฟ้าหัวใจตลอดจนกระทั่งตรวจวัดความดันโลหิตว่ายังเป็นปกติดีอยู่หรือไม่

ปัจจุบัน ทางการแพทย์มียาต้านเศร้าที่ใช้เป็นทางเลือกอยู่หลายรายการที่มีประสิทธิภาพและก่อให้เกิดผลข้างเคียงน้อย จึงน่าจะเป็นเหตุผลที่ยังไม่พบเห็นการใช้ยาชนิดนี้ในบ้านเรา

อีโทเพอริโดนมีสรรพคุณ(คุณสมบัติ)อย่างไร?

อีโทเพอริโดน

ยาอีโทเพอริโดนมีสรรพคุณ/ข้อบ่งใช้ เพื่อใช้เป็นยาบำบัดอาการซึมเศร้า /ยาต้านเศร้า

อีโทเพอริโดนมีกลไกการออกฤทธิ์อย่างไร?

ยาอีโทเพอริโดน มีกลไกการออกฤทธิ์ต่อตัวรับหลายชนิดในสมอง เช่น 5-HT2A/5-hydroxytryptamine 2A receptor, Alpha1-adrenergic receptor, 5-HT1A receptor, Alpha2-adrenergic receptor, D2/Dopamine2 receptor และ H1/Histamine1-receptor อย่างไรก็ตามกลไกหลักของยานี้คือ ทำให้มีปริมาณ สารสื่อประสาทประเภท Serotonin(5-HT) ออกมามากขึ้นเพื่อใช้บรรเทาอาการซึมเศร้าได้ตามสรรพคุณ

อีโทเพอริโดนมีรูปแบบการจัดจำหน่ายอย่างไร?

จากการสืบค้นข้อมูล ไม่พบรูปแบบเภสัชภัณฑ์ที่ระบุทางสื่ออิเล็กทรอนิกส์ ทั้งนี้อาจมาจากเหตุผลหรือนโยบายทางการตลาดประกอบกับช่องทางการจัดจำหน่ายและลิขสิทธิ์ต่างๆ

อีโทเพอริโดนมีขนาดบริหารยาอย่างไร?

ยาอีโทเพอริโดน มีขนาดบริหารยา/ใช้ยา เช่น

  • ผู้ใหญ่: รับประทานยา 100 มิลลิกรัม วันละ1ครั้ง หรือเป็นไปตามคำสั่งแพทย์
  • เด็ก: ยังไม่มีข้อมูลการใช้ยานี้ในเด็ก

อนึ่ง: ขณะได้รับยานี้ ต้องมารับการตรวจคลื่นไฟฟ้าหัวใจ และวัดความดันโลหิตเป็นระยะๆตามที่แพทย์นัดหมาย

*****หมายเหตุ: ขนาดและระยะเวลาในการใช้ยาที่ระบุในบทความนี้ เป็นเพียงตัวอย่างหนึ่งเท่านั้น ไม่สามารถใช้ทดแทนคำสั่งใช้ยาของแพทย์ได้ การใช้ยาที่เหมาะสม ควรต้องปรึกษาแพทย์หรือเภสัชกรก่อนเสมอ

เมื่อมีการสั่งยาควรแจ้งแพทย์/พยาบาลและเภสัชกรอย่างไร?

เมื่อมีการสั่งยาทุกชนิด รวมยาอีโทเพอริโดน ผู้ป่วยควรแจ้งแพทย์/พยาบาล และเภสัชกร ดังนี้

  • ประวัติแพ้ยาทุกชนิด เช่น กินยา/ใช้ยาแล้ว คลื่นไส้มาก ขึ้นผื่น หรือ แน่นหายใจติดขัด/หายใจขัด/หายใจลำบาก
  • มีโรคประจำตัวต่างๆ รวมทั้งกำลังกินยา/ใช้ยาอะไรอยู่ เพราะยาอีโทเพอริโดนอาจส่งผลให้อาการของโรคเหล่านั้นรุนแรงขึ้น หรืออาจเกิดปฏิกิริยาระหว่างยากับยาอื่นๆที่กิน/ที่ใช้อยู่ก่อน
  • หากเป็นสุภาพสตรีควรแจ้งว่าอยู่ในภาวะตั้งครรภ์/มีครรภ์ หรือ กำลังให้นมบุตร เพราะยาหลายประเภทสามารถผ่านทางน้ำนมหรือรก และเข้าสู่ทารกจนก่อให้เกิดผลข้างเคียงได้

หากลืมรับประทานยาควรทำอย่างไร?

กรณีลืมรับประทานยาอีโทเพอริโดน สามารถรับประทานทันทีที่นึกขึ้นได้ หากเวลาใกล้เคียงกับการรับประทานยาในมื้อถัดไป ไม่จำเป็นต้องเพิ่มปริมาณยาเป็น 2 เท่า ให้รับประทานยาตามขนาดปกติ

อย่างไรก็ตาม การรักษาอาการซึมเศร้าให้ได้ประสิทธิภาพ ผู้ป่วยจำเป็นต้องใช้ยาต่อเนื่องเป็นตามระยะเวลาที่แพทย์กำหนด

อีโทเพอริโดนมีผลไม่พึงประสงค์อย่างไร?

ยาอีโทเพอริโดนสามารถก่อให้เกิดผลไม่พึงประสงค์จากยา (ผลข้างเคียง/อาการข้างเคียง)บางประการ เช่น คลื่นไฟฟ้าหัวใจผิดปกติ เกิดความดันโลหิตต่ำ และรบกวนการนอนหลับ อย่างไรก็ตามผู้บริโภคอาจจะไม่ได้รับผลข้างเคียงใดๆก็ได้ทั้งนี้ขึ้นอยู่กับการตอบสนองของร่างกายแต่ละบุคคล

มีข้อควรระวังการใช้ยาอีโทเพอริโดนอย่างไร?

มีข้อควรระวังการใช้ยาอีโทเพอริโดน เช่น

  • ห้ามใช้กับผู้แพ้ยานี้
  • ระวังการใช้กับผู้ป่วยโรคหัวใจ และโรคหลอดเลือด
  • ระวังการใช้กับสตรีมีครรภ์ สตรีในภาวะให้นมบุตร และในเด็ก
  • รับประทานยานี้ตามคำสั่งแพทย์และห้ามปรับขนาดรับประทานด้วยตนเอง
  • ห้ามใช้ยานี้นานเกินคำสั่งแพทย์
  • มาพบแพทย์/มาโรงพยาบาลตามแพทย์นัดหมายทุกครั้ง
  • ห้ามแบ่งยาให้ผู้อื่นใช้
  • ห้ามใช้ยาหมดอายุ
  • ห้ามเก็บยาหมดอายุ

***** อนึ่ง ทุกคนต้องตระหนักถึงความปลอดภัยจากการใช้ ”ยา”ที่รวมถึง ยาแผนปัจจุบันทุกชนิด(รวมยาอีโทเพอริโดนด้วย) ยาแผนโบราณ อาหารเสริม ผลิตภัณฑ์เสริมอาหาร ทุกชนิด และสมุนไพรต่างๆ เพราะยามีทั้งให้คุณและให้โทษ ดังนั้นเมื่อมีการใช้ยาทุกครั้งควรต้องปฏิบัติตามข้อปฏิบัติพื้นฐานในการใช้ยาทุกชนิด(อ่านเพิ่มเติมได้ในเว็บ haamor.com บทความเรื่อง ข้อปฏิบัติพื้นฐานในการใช้ยาทุกชนิด) รวมทั้งต้องปรึกษาเภสัชกรประจำร้านขายยาก่อนซื้อยาใช้เองเสมอ

อีโทเพอริโดนมีปฏิกิริยาระหว่างยากับยาตัวอื่นอย่างไร?

ยาอีโทเพอริโดนมีปฏิกิริยาระหว่างยากับยาตัวอื่น เช่น

  • หลีกเลี่ยงการใช้ยาอีโทเพอริโดนร่วมกับ ยา Acebutolol ด้วยจะทำให้ระดับ ยาAcebutolol ในกระแสเลือดเพิ่มมากขึ้นจนก่อให้เกิดอาการข้างเคียงต่างๆสูงขึ้นจากยา Acebutolol ตามมา
  • ห้ามใช้ยาอีโทเพอริโดนร่วมกับ ยาAcenocoumarol ด้วยจะเพิ่มฤทธิ์ต้านการแข็งตัวของเลือด และเสี่ยงต่อภาวะเลือดออกง่ายตามมา
  • ห้ามใช้ยาอีโทเพอริโดนร่วมกับ ยา Aceprometazine/ยาแก้แพ้ที่ปัจจุบันมีใช้น้อย เพราะจะทำให้ผู้ป่วยได้รับผลข้างเคียงอย่างรุนแรงจากการใช้ยาทั้ง 2 ตัวร่วมกัน

ควรเก็บรักษาอีโทเพอริโดนอย่างไร?

ควรเก็บยาอีโทเพอริโดนภายใต้อุณหภูมิห้องที่เย็น ห้ามเก็บยาในช่องแช่แข็งตู้เย็น เก็บยาในภาชนะที่ปิดมิดชิด พ้นแสง/แสงแดด ความร้อนและความชื้น ไม่เก็บยาในห้องน้ำหรือในรถยนต์ และเก็บยาให้พ้นมือเด็กและสัตว์เลี้ยง

อีโทเพอริโดนมีชื่ออื่นอีกไหม? ผลิตจากบริษัทอะไรบ้าง?

ยาอีโทเพอริโดน มียาชื่อการค้า และบริษัทผู้ผลิต/ผู้จำหน่าย เช่น

ชื่อการค้าบริษัทผู้ผลิต
Axiomin (แอคซิโอมิน)Promeco
Depracer (ดีเพรเซอร์)Lepori
Etonin (อีโทนิน)II Dong
Staff (สตาฟ)Sigma-Tau
Tropene (โทรปีน)Degussa

บรรณานุกรม

  1. https://www.drugbank.ca/drugs/DB09194 [2018,Feb24]
  2. https://en.wikipedia.org/wiki/Etoperidone [2018,Feb24]
  3. http://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/00498250110091758?journalCode=ixen20 [2018,Feb24]