กดการทำงานของสมอง (CNS depression)
- โดย ศาสตราจารย์เกียรติคุณ แพทย์หญิง พวงทอง ไกรพิบูลย์
- 2 กรกฎาคม 2560
- Tweet
- ยากดประสาทส่วนกลาง (CNS depressants)
- กายวิภาคและสรีรวิทยาระบบประสาท (Anatomy and physiology of nervous system)
- อาการไม่พึงประสงค์จากการใช้ยา (Adverse Drug Reaction)
- ตาย: ความตาย (Death)
- เนื้องอกสมอง และมะเร็งสมอง (Brain tumor)
- โรคหัวใจ: โรคหลอดเลือดหัวใจ (Coronary artery disease)
- โรคสมอง โรคทางสมอง (Brain disease)
- โรคทางเดินหายใจ โรคระบบหายใจ โรคระบบทางเดินหายใจ (Respiratory tract disorder)
กดสมอง หรือ กดการทำงานของสมอง หรือกดประสาท หรือ กดระบบประสาท หรือกดระบบประสาทส่วนกลาง หรือ กดการทำงานของระบบประสาท (Central nervous system depression ย่อว่า CNS depression) หมายถึง สิ่ง/สาร/ภาวะต่างๆที่ส่งผลให้การทำงานของสมอง หรือของระบบประสาท หรือของระบบประสาทส่วนกลาง ทำงานได้น้อยลง/ลดลง ส่งผลให้ผู้ป่วยมีอาการเนื่องจากระบบอวัยวะต่างๆถูกกดการทำงาน/ทำงานลดลงตามไปด้วย ที่สำคัญ ได้แก่
- อาการทางระบบประสาท: เช่น ซึม รู้สึกตัวได้น้อย/ไม่รู้สึกตัว หมดสติ และอาจถึงขั้นโคม่า และเสียชีวิต
- อาการทางระบบหายใจ: เช่น หายใจช้า ตื้น เบา จนถึงขั้นหยุดหายใจ และเสียชีวิต
- อาการทางระบบหัวใจและหลอดเลือด: เช่น หัวใจ/ชีพจรเต้นช้า เบา รู้สึกเป็นลม มีอาการวูบ จนถึงขั้นหยุดหายใจ และเสียชีวิต
สาเหตุที่ทำให้เกิดการกดสมอง/กดระบบประสาทที่พบบ่อย ได้แก่
- อาการไม่พึงประสงค์จากยาต่างๆ ซึ่งเป็นสาเหตุที่พบได้บ่อยที่สุด เช่นจาก ยากดประสาทส่วนกลาง
- ภาวะน้ำตาลในเลือดต่ำในผู้ป่วยโรคเบาหวาน เป็นอีกสาเหตุที่พบบ่อย
- การสูดดมสารพิษ/สารเคมีที่เป็นพิษต่อระบบประสาท/สมอง เช่น สาร Propyl alcohol(สารในสุราเถื่อน), Butanone(สารที่ใช้ในอุตสาหกรรมพลาสติก)
- อุบัติเหตุที่สมอง ที่ส่งผลให้ สมองบวม หรือมีเลือดออกในสมอง/เลือดออกในกะโหลกศีรษะ
- เนื้องอกมะเร็งสมอง หรือมะเร็งที่แพร่กระจายมาสมอง
แนวทางการรักษาภาวะกดการทำงานของสมองคือ การรักษาสาเหตุ และการรักษาประคับประคองตามอาการ เช่น การให้สารน้ำทางหลอดเลือดดำ การให้ออกซิเจน การใช้เครื่องช่วยการหายใจ การให้ยากระตุ้นการบีบตัวของหัวใจ การให้ยาให้หลอดเลือดหดตัวเพื่อเพิ่มความดันโลหิต การให้ยาลดภาวะสมองบวม เป็นต้น
ทั้งนี้ เมื่อมีการกดการทำงานของสมอง มักเป็นภาวะที่มีการพยากรณ์โรคที่ไม่ดี ผู้ป่วยมีโอกาสเสียชีวิตได้สูง
บรรณานุกรม
ศาสตราจารย์เกียรติคุณ แพทย์หญิง พวงทอง ไกรพิบูลย์
วว.รังสีรักษา และเวชศาสตร์นิวเคลียร์