การทานยาเพื่อ ช่วยให้นิ่วในทางเดินปัสสาวะ หลุดง่ายกว่าการไม่ทานนั้น เป็นการรักษานิ่วที่มีขนาดเล็ก คือ เส้นผ่าศูนย์กลางส่วนกว้างสุด ประมาณ 0.5 ซม. หรือเล็กกว่า อาจจะเป็นก้อนเดียวหรือหลายก้อน รวมทั้งควรจะเป็นนิ่วที่ละลายออกได้ เช่นนิ่วกรดยูริก ส่วนนิ่วแคลเซียมนั้น ยาบางตัวอาจจะช่วยเคลือบก้อน และช่วยให้นิ่วก้อนเล็กหลุดได้ง่ายขึ้น โดยไม่ละลายนิ่ว

นิ่วก้อนใหญ่กว่า มักใช้วิธีอื่นช่วย เพราะผู้ป่วยไม่ต้องทนทรมานรอให้นิ่วหลุดออก
เมื่อยังมีก้อนนิ่วติดอยู่ในทางเดินปัสสาวะ ถ้าอยู่ในตำแหน่งอุดทางไหลออกของปัสสาวะ จะทำให้ตำแหน่งนั้น เกิดการขยายตัว เกิดอาการปวดขึ้นมา จะปวดมาก เราก็รู้ว่ายังมีนิ่วอยู่ หรือ มีการอักเสบ ติดเชื้อทางเดินปัสสาวะ ปัสสาวะมีเลือดปน เป็นต้น

อย่างไรก็ตาม ท่อไตซึ่งเป็นส่วนแคบมาก มีส่วนตีบกว่าส่วนอื่นอยู่ 3 ตำแหน่ง ทำให้นิ่วติดง่ายและปวดมาก เมื่อนิ่วหลุดจากจุดนั้นๆ จะทำให้หายปวดได้ เมื่อติดจุดใหม่ต่ำกว่า จะปวดใหม่อีก

โดยปกติแพทย์จึงตามผลการรักษา ด้วยการสอบถามอาการปวด การสังเกตเห็นว่านิ่วหลุด การตรวจร่างกาย เอ็กซ์เรย์ หรือ อัลตราซาวด์ ร่วมกับการตรวจปัสสาวะครับ