อุจจาระเป็นเลือด เลือดออกทางทวารหนัก หรือถ่ายเป็นเลือด หรืออุจจาระมีเลือดปน(Bleeding per rectum) เป็นอาการที่เกิดได้จากหลากหลายสาเหตุ
โรคที่พบเป็นสาเหตุได้บ่อยคือ

• โรคริดสีดวงทวาร (พบได้บ่อยที่สุด)
• โรคแผลรอยแยกขอบทวารหนัก
• โรคฝีคัณฑสูตร
• โรคติ่งเนื้อเมือกลำไส้ใหญ่ (Colorectal polyp)
• และโรคมะเร็งลำไส้ใหญ่ (พบได้น้อยในคนอายุต่ำกว่า 35 ปี)

โรคอื่นๆที่พบเป็นสาเหตุได้น้อยกว่าเช่น

• โรคถุงผนังลำไส้ใหญ่
• โรคแผลในกระเพาะอาหาร
• โรคลำไส้อักเสบ
• โรคลำไส้ใหญ่อักเสบเป็นแผลเรื้อรัง
• โรคเลือดบางชนิดที่ส่งผลให้มีเกล็ดเลือดต่ำ (เกล็ดเลือดช่วยป้องกันภาวะเลือดออกง่าย)มีแผลในทวารหนักหรือในลำไส้ใหญ่จากสาเหตุต่างๆเช่น ผลข้างเคียงจากการฉายรังสีรักษาโรคมะเร็งในอุ้งเชิงกราน (ผลข้างเคียงและวิธีดูแลตนเองเมื่อฉายรังสีรักษาบริเวณช่องท้อง และ/หรืออุ้งเชิงกราน)
• ผลข้างเคียงจากยาบางชนิดเช่น ยาต้านการแข็งตัวของเลือด หรือยาแก้ปวดในกลุ่มเอ็นเสดส์ (NSAIDs)
• หรือโรคเลือดบางชนิดที่ส่งผลให้มีเกล็ดเลือดต่ำ (ภาวะเกล็ดเลือดต่ำ)

ทั้งนี้เมื่อมีอาการถ่ายอุจจาระเป็นเลือด ควรรีบพบแพทย์/ไปโรงพยาบาลเสมอ เพื่อวินิจ ฉัยแยกจากโรคมะเร็งลำไส้ใหญ่ซึ่งเป็นโรคที่รุนแรง แต่สามารถรักษาให้หายได้เมื่อตรวจพบโรคตั้งแต่ในระยะเริ่มเป็นโรค

อาการของอาหารไม่ย่อย หรือธาตุพิการ (Indigestion หรือ Dyspepsia) คือ อาการไม่สุขสบายที่เกิดขึ้น อาจมีเพียงอาการเดียว หรือหลายๆอาการพร้อมกัน อาจเกิดในขณะกินอาหาร และ/หรือภายหลังกินอาหาร เช่น แน่นท้อง อึดอัด เรอ แสบร้อนกลางอก คลื่นไส้ บางครั้งอาเจียน

อาหารไม่ย่อย เป็นอาการมักพบในผู้ใหญ่ เป็นอาการพบบ่อยประมาณได้ถึง 25-40% ของประชากรทั้งหมดต่อปี โอกาสเกิดอาการใกล้เคียงกันทั้งในผู้หญิงและในผู้ชาย

อาการอาหารไม่ย่อยเกิดได้จากหลายสาเหตุ ที่พบได้บ่อยที่สุดประมาณ 60%ของผู้มีอาการนี้ทั้งหมด คือ แพทย์หาสาเหตุไม่ได้ ไม่ว่าจะด้วยการตรวจด้วยวิธีใดๆก็ตาม ซึ่งรวมทั้งการตรวจส่องกล้องกระเพาะอาหารและลำไส้ ซึ่ง เรียกผู้ป่วยในกลุ่มนี้ว่า Functional dyspep sia
นอกจากนั้นที่พบเป็นสาเหตุของอาการนี้ คือ

• • จากโรคแผลเปบติค หรือ แผลในกระเพาะอาหาร พบได้ประมาณ 15-25%
• • โรคกรดไหลย้อน (ไหลกลับ) หรือโรคเกิร์ด (GERD, Gastroesophageal reflux) พบได้ประมาณ 5-15%
• • โรค มะเร็งกระเพาะอาหาร หรือโรคมะเร็งหลอดอาหาร พบได้ประมาณ น้อยกว่า 2%
• • นอกนั้น จากสาเหตุอื่นๆที่พบได้บ้างประปราย เช่น โรคนิ่วในถุงน้ำดี โรคตับอ่อนอัก เสบ โรคกระเพาะอาหารบีบตัวได้น้อย โรคขาดน้ำย่อยอาหารบางชนิด เช่น น้ำย่อยน้ำนม โรคเบาหวานมีพยาธิลำไส้ โรคมะเร็งตับ โรคมะเร็งตับอ่อนและจากผลข้างเคียงจากยาบางชนิด เช่น ยาต้านการอักเสบในกลุ่มเอ็นเสดส์ (NSAIDS, Non-steroidal anti-inflammatory drug)

อาการจากอาหารไม่ย่อยที่พบได้บ่อย คือ

• • แน่น อึดอัดท้อง โดยเฉพาะบริเวณกลางช่องท้องตอนบน มักมีอาการได้ตั้งแต่ใน ขณะกินอาหาร หรือหลังกินอาหารอิ่มแล้ว
• • ปวดท้อง มวนท้อง แต่อาการไม่มาก โดยเฉพาะบริเวณกระเพาะอาหาร (ช่องท้องบริเวณลิ้นปี่/ตรงกลางของช่องท้องตอนบน)
• • แสบ ร้อน บริเวณลิ้นปี่ และ/หรือ แสบร้อนกลางอก
• • อาจมีคลื่นไส้ และ/หรืออาเจียนได้
• • อาจมีท้องอืด ท้องเฟ้อ เรอ และ/หรือมีแก๊สในกระเพาะอาหารลำไส้มาก

การดูแลตนเอง การพบแพทย์เมื่อมีอาการอาหารไม่ย่อย คือ

• • การปรับพฤติกรรมการกินอาหาร โดยหลีกเลี่ยงปัจจัยเสี่ยงดังได้กล่าวแล้วในหัวข้อปัจจัยเสี่ยง
• • อาจปรึกษาเภสัชกรประจำร้านขายยา ซื้อยาลดกรด หรือยาช่วยย่อยอาหารกินเอง
• • ถ้าภายหลังการดูแลตนเองแล้วอาการไม่ดีขึ้นภายใน 3-4 สัปดาห์ หรือเมื่อกังวลในอาการ ควรพบแพทย์เพื่อหาสาเหตุของอาการ
• • แต่ถ้าอาการต่างๆเลวลง ควรรีบพบแพทย์ภายใน 1 สัปดาห์ และ
• • ควรรีบพบแพทย์ฉุกเฉิน เมื่อถ่ายอุจจาระเป็นสีดำเหมือนยางมะตอย หรือมีอาเจียนเป็นเลือด
• ป้องกันการเกิดอาการอาหารไม่ย่อยได้โดย การป้องกันสาเหตุ และหลีกเลี่ยงปัจจัยเสี่ยงดังได้กล่าวแล้วในตอนต้นที่ป้องกันและหลีกเลี่ยงได้ รวมทั้งการปรับพฤติกรรมการกินอาหาร เช่น
• • กินอาหารให้ตรงเวลา
• • กินอาหารแต่ละมื้อไม่ให้อิ่มมากเกินไป
• • เคี้ยวอาหารให้ละเอียด
• • ไม่กินอาหารรสจัด
• • หลังกินอาหารไม่นอนทันที
• • เคลื่อนไหวร่างกายสักพักหลังกินอาหารเพื่อช่วยการย่อย และการบีบตัวของกระ เพาะอาหารเพื่อขับเคลื่อนอาหารออกจากกระเพาะอาหารได้เร็ว ไม่คั่งค้างให้เกิดอาการ

นอกจากนั้น คือการสังเกตความสัมพันธ์ระหว่างอาการ กับประเภท และปริมาณอาหาร และหลีกเลี่ยง หรือลดปริมาณอาหารเหล่านั้นๆลง ค่อยๆปรับตัวไปเรื่อยๆ