ฮีมาโทคริตสูง (High hematocrit level)
- โดย ศาสตราจารย์เกียรติคุณ แพทย์หญิง พวงทอง ไกรพิบูลย์
- 30 สิงหาคม 2561
- Tweet
- โรคปอด โรคของปอด โรคทางปอด (Pulmonary disease)
- ซีบีซี การตรวจความสมบูรณ์ของเม็ดเลือด (CBC)
- ภาวะขาดน้ำ (Dehydration)
- เลือดหนืด หรือ ภาวะเม็ดเลือดแดงมากปฐมภูมิ (Polycythemia vera)
- การโด๊ปเลือด (Blood doping)
- โรคจากขึ้นที่สูง (Altitude sickness)
- โรคหลอดเลือดสมองเหตุหลอดเลือดสมองอุดตัน (Cerebral embolism)
- โรคหัวใจ: โรคหลอดเลือดหัวใจ (Coronary artery disease)
- ภาวะหายใจล้มเหลว (Respiratory failure)
ฮีมาโทคริตสูง(High hematocrit level หรือ High hematocrit หรือ High hematocrit count) คือ ภาวะที่ค่าฮีมาโทคริตที่ได้จากการตรวจเลือดเพื่อดูความสมบูรณ์ของเลือดที่เรียกว่าซีบีซี(CBC)สูงเกินค่าปกติ ซึ่งค่าปกติของฮีมาโทคริตในผู้ชายจะประมาณ 40.7-50.3% ในผู้หญิงจะประมาณ 36.1-44.3%
ฮีมาโทคริต(Hematocrit ย่อว่า Hct หรือ HCT หรือ HT)คือ ปริมาตรของเม็ดเลือดแดงที่คิดเป็นเปอร์เซ็นต์(%)ของปริมาตรเลือดนั่นเอง ดังนั้นหน่วยของฮีมาโทคริตจึงเป็น%
สาเหตุ
สาเหตุฮีมาโทคริตสูง เช่น
- ภาวะขาดน้ำ อดน้ำ ท้องเสียรุนแรง ลมแดด มีแผลไฟไหม้/น้ำร้อนลวกที่รุนแรง
- ร่างกายมีภาวะขาดออกซิเจน เช่น สูบบุหรี่จัด เป็นผู้อยู่อาศัยในพื้นที่สูงกว่าระดับน้ำทะเลมาก โรคจากขึ้นที่สูง
- โรคต่างๆที่ส่งผลให้ร่างกายขาดออกซิเจน เช่น โรคปอดเรื้อรัง เช่น ปอดอุดกั้นเรื้อรัง ถุงลมโป่งพอง
- โรคที่ไขกระดูกสร้างเม็ดเลือดแดงมากผิดปกติ เช่น โรคเลือดหนืด
- ผลข้างเคียงจากยาบางชนิด เช่นยา Androgen, Erythropoietin
- ผู้ที่ใช้สารโด๊ปเลือด(Blood doping)
- โรคจากพันธุกรรมถ่ายทอดได้ที่ไขกระดูกสร้างเม็ดเลือดแดงมากเกินปกติ สาเหตุนี้พบได้นอยมากๆ
อาการ
ไม่มีอาการเฉพาะของภาวะฮีมาโตคริตสูง แต่จะเป็นอาการจากผลข้างเคียงจาก มีเม็ดเลือดแดงมาก/เม็ดเลือดแดงข้น จนทำให้การไหลเวียนโลหิตไม่ดี หลอดเลือดเกิดอุดตันจากเม็ดเลือดแดง จึงส่งผลให้อวัยวะต่างๆขาดเลือด/ขาดออกซิเจน ซึ่งเมื่อเกิดกับอวัยวะสำคัญจะทำให้เสียชีวิตได้ เช่น หัวใจขาดเลือด/ โรคหลอดเลือดหัวใจ/ หัวใจวาย สมองขาดเลือด/โรคหลอดเลือดสมองอุดตัน/ อัมพฤกษ์ อัมพาต และ/หรือภาวะหายใจล้มเหลว (แนะนำอ่านเพิ่มเติมเรื่องอาการและรายละเอียดของภาวะ/โรคที่เป็นสาเหตุได้ในเว็บ haamor.com)
นอกจากนั้น อาการอื่นๆ เช่น
- ปวดศีรษะมาก
- ตาแดง ใบหน้า มือ เท้า แดง
- เหนื่อยง่าย อ่อนเพลีย
- ความดันโลหิตสูง
การวินิจฉัย
แพทย์วินิจฉัยฮีมาโทคริตสูงได้จากการตรวจเลือดซีบีซีเพื่อดูค่าของฮีมาโทคริต
การรักษา
แนวทางการรักษาภาวะฮีมาโทคริตสูง คือ การรักษาสาเหตุที่จะต่างกันในผู้ป่วยแต่ละราย(แนะนำอ่านเพิ่มเติมเรื่อง การรักษาและรายละเอียดของภาวะ/โรคที่เป็นสาเหตุได้ในเว็บ haamor.com)
การพยากรณ์โรค
การพยากรณ์โรคของภาวะฮีมาโทคริตสูงจะต่างกันในผู้ป่วยแต่ละราย ขึ้นกับสาเหตุและความรุนแรงของสาเหตุ เช่น สาเหตุเกิดจากการอดน้ำ การพยากรณ์โรคจะดีกว่าสาเหตุจากโรคเลือดหนืดมาก เป็นต้น (แนะนำอ่านเพิ่มเติมเรื่อง การพยากรณ์โรค และรายละเอียดของภาวะ/โรคต่างๆที่เป็นสาเหตุได้ในเว็บ haamor.com)
บรรณานุกรม
ศาสตราจารย์เกียรติคุณ แพทย์หญิง พวงทอง ไกรพิบูลย์
วว.รังสีรักษา และเวชศาสตร์นิวเคลียร์