กินของดิบ เสี่ยงถูกพยาธิกิน (ตอนที่ 2)
- โดย วันทนีย์ โลหะประกิตกุล
- 22 พฤษภาคม 2561
- Tweet
พยาธิ (Parasite) คือ สิ่งมีชีวิตที่อาศัยอยู่กับสิ่งมีชีวิตอื่นๆ ที่เรียกว่า โฮส์ต (Host) เช่น มนุษย์ สัตว์ และพืช โดยอาศัยอาหารจากสิ่งมีชีวิตนั้นๆ ดังนั้น พยาธิจึงไม่สามารถมีชีวิต เจริญเติบโต และสืบพันธุ์ได้โดยปราศจากโฮสต์
พยาธิไม่ใช่โรค (Disease) แต่สามารถแพร่กระจายโรคได้ โดยพยาธิแต่ละชนิดจะทำให้เกิดผลที่แตกต่างกันไป ทั้งนี้ประมาณร้อยละ 70 ของพยาธิจะไม่สามารถมองเห็นได้ด้วยตาเปล่า ในขณะที่พยาธิบางชนิดจะมีขนาดยาวถึง 30 เมตร
พยาธิมีหลายชนิดและทำให้เกิดอาการที่แตกต่างกันไป โดยส่วนใหญ่มักจะไม่แสดงอาการ หรือแสดงอาการ หลังจากที่ได้รับเชื้อไปนาน
พยาธิใบไม้ตับ (Liver flukes)
เป็นพยาธิที่ทำให้เกิดโรคพยาธิใบไม้ตับหรือที่เรียกว่า โรคฟัสซีโอลิเอซิส (Fascioliasis) ในคนและสัตว์บางชนิด เช่น วัว และแกะ พยาธินี้ไม่สามารถแพร่กระจายจากคนสู่คนโดยตรง โดยคนส่วนใหญ่ติดเชื้อพยาธิได้จาก
- การกินปลาน้ำจืดที่มีเชื้อพยาธินี้อยู่
- การกินผักน้ำจืด เช่น วอเตอร์เครส (Watercress)
- การกินน้ำที่ปนเปื้อน
- การล้างผักหรือผลไม้ด้วยน้ำที่ปนเปื้อน
หลังการติดเชื้อพยาธิใบไม้ตับ พยาธิจะอาศัยอยู่ในท่อน้ำดีและตับ ซึ่งพยาธิอาจจะอาศัยอยู่ในร่างกายคนนานได้ถึง 20-30 ปีหากไม่ได้รับการรักษา โดยที่บางคนอาจจะไม่รู้ว่าตัวเองติดเชื้อชนิดนี้ และพยาธิจะทำให้เกิดการอักเสบเรื้อรังในท่อน้ำดีซึ่งมักจะก่อให้เกิดปัญหาอื่นตามมาได้
อาการโดยทั่วไป ได้แก่
- ปวดท้องด้านบนขวา (เพราะเป็นเส้นทางที่พยาธิใช้เดินทางไปสู่ตับ)
- คลื่นไส้ อาเจียน ท้องเสีย ในระยะแรกของการติดเชื้อหรือขณะที่ท่อน้ำดีอุดตัน ซึ่งอาจมีอาการนานหลายสัปดาห์หรือหลายเดือนขึ้นอยู่กับความรุนแรง
- น้ำหนักลด เบื่ออาหาร
- เป็นตุ่มนูน (Hives) เพราะระบบภูมิต้านทานทำปฏิกริยากับพยาธิใบไม้ตับบนร่างกาย ซึ่งเป็นอาการที่พบมากในระยะแรกของการติดเชื้อเนื่องจากพยาธิใบไม้ตับกำลังชอนไชเข้าสู่ตับ
- รู้สึกเป็นไข้ ไม่สบาย อ่อนเพลีย (Malaise) ในระยะแรกของการติดเชื้อและขณะที่ท่อน้ำดีอุดตัน
การรักษาพยาธิใบไม้ตับที่นิยมใช้คือ การใช้ยาฆ่าพยาธิและไข่ที่เรียกว่า Triclabendazole และการใช้ยาลดปวด ส่วนการผ่าตัดอาจจำเป็นกรณีที่ท่อน้ำดีอักเสบ (Cholangitis) แต่พบยาก
สำหรับการป้องกันโรคพยาธิใบไม้ตับทำได้ด้วยการ
- ปรุงผักให้สุก
- ปรุงเนื้อให้สุก
- ต้มน้ำให้สุก
- อย่าดื่มน้ำโดยตรงจากแหล่งน้ำที่อยู่ใกล้กับแหล่งที่วัว แกะ อาศัย
แหล่งข้อมูล:
- What's to know about parasites?https://www.medicalnewstoday.com/articles/220302.php [2018, May 21].
- Everything you need to know about liver fluke. https://www.medicalnewstoday.com/articles/319479.php [2018, May 21].
- Liver Fluke. https://www.healthline.com/health/liver-fluke [2018, May 21].
