ไฮแดนโทอิน (Hydantoin)

  • โดย เภสัชกร อภัย ราษฎรวิจิตร
  • 20 มกราคม 2564
  • Tweet
สารบัญ บทความที่เกี่ยวข้อง

บทนำ

ยาไฮแดนโทอิน (Hydantoin) หรือยาไกลโคลิลยูเรีย (Glycolylurea) เป็นสารประกอบอินทรีย์ ถูกค้นพบครั้งแรกเมื่อปี ค.ศ. 1861 (พ.ศ. 2404) และได้ถูกจัดแบ่งหมวดหมู่ตามประ โยชน์ดังนี้

ก. กลุ่มที่ใช้เป็นยารักษาโรคลมชัก: เช่น

  • Phenytoin: จะออกฤทธิ์ในสมองและชะลอการนำกระแสประสาทที่เป็นสาเหตุของการชัก แต่ยา Phenytoin ไม่สามารถรักษาอาการชักได้ทุกประเภท แพทย์เท่านั้นจึงจะเป็นผู้คัดกรองว่าผู้ป่วยโรคลมชักประเภทใดเหมาะที่จะใช้ยานี้ มีข้อควรระวังสำหรับการใช้ยา Phenytoin กับผู้ป่วยโรคตับ โรคเบาหวาน ผู้ป่วยด้วยโรคซึมเศร้า ผู้ที่ขาดวิตามิน D และผู้ที่ดื่มสุราจัด
  • Ethotoin: เป็นยารักษาอาการโรคลมชักที่สามารถใช้เป็นเดี่ยวๆหรือจะใช้ร่วมกับยาอื่นในการรักษาก็ได้ สามารถใช้กับผู้ใหญ่และเด็กที่มีอายุ 1 ปีขึ้นไป ข้อจำกัดการใช้ยานี้จะไม่เหมาะกับผู้ป่วยด้วยโรคเลือดเช่น มีภาวะโลหิตจาง ผู้ป่วยโรคตับ และผู้ที่มีประวัติทำร้ายตนเอง
  • Fosphenytoin: เป็นสารตั้งต้นของยา Phenytoin และนำมาใช้รักษาโรคลมชักโดยมีรูป แบบการใช้เป็นยาฉีด มีกลไกการออกฤทธิ์คล้ายกับยา Phenytoin มีข้อจำกัดของยานี้ในผู้ป่วยโรคหัวใจเช่น หัวใจเต้นช้า มีภาวะหัวใจหยุดเต้น หัวใจเต้นผิดจังหวะ เป็นต้น
  • Mephenytoin: ถูกนำมาใช้เป็นยากันชักภายหลังการใช้ยา Phenytoin ถึง 10 ปี อย่างไรก็ตามทางคลินิกพบว่า เมื่อยา Mephenytoin เข้าสู่ร่างกายจะถูกเปลี่ยนโครงสร้างไปเป็นสาร Nirva nol ซึ่งเป็นพิษต่อร่างกายโดยเฉพาะต่อระบบประสาท จึงเป็นเหตุผลทำให้ยา Mephenytoin ไม่ ได้รับความนิยมและถูกเพิกถอนการใช้จากอเมริกาและในอังกฤษมาเป็นเวลานานแล้ว

ข. กลุ่มที่ใช้เป็นยาคลายกล้ามเนื้อ: เช่น

  • Dantrolene: จัดเป็นยาอนุพันธุ์ของไฮแดนโทอินที่มีฤทธิ์ช่วยคลายกล้ามเนื้อโดยตัวยาจะออกฤทธิ์ที่กล้ามเนื้อลายโดยตรง มีข้อจำกัดการใช้ยากับผู้ป่วยที่เป็นโรคตับ โรคปอด โรคหัวใจ และเด็กที่มีอายุต่ำกว่า 5 ปีลงมา

ค. กลุ่มที่ใช้เป็นยาฆ่าแมลง ยาฆ่าเชื้อรา: เช่น

  • Imiprothrin: ใช้ทำเป็นยาฆ่าแมลง
  • Iprodione ถูกนำมาใช้กำจัดเชื้อรา

*อนึ่ง สำหรับในบทความนี้ขอกล่าวถึง ยาไฮแดนโทอิน ที่ใช้ฉพาะทางยารักษาโรคเท่านั้น

ไฮแดนโทอินมีสรรพคุณ (คุณสมบัติ) อย่างไร?

ไฮแดนโทอิน

ยาไฮแดนโทอินมีสรรพคุณ/ข้อบ่งใช้:

  • ใช้เป็นยารักษาอาการโรคลมชัก เช่น ยา Phenytoin, Ethotoin และ Fosphenytoin
  • ใช้เป็นยาคลายกล้ามเนื้อ เช่น ยา Dantrolene

ไฮแดนโทอินมีกลไกการออกฤทธิ์อย่างไร?

ยาไฮแดนโทอินมีกลไกการออกฤทธิ์:

ก. กลุ่มยารักษาอาการลมชัก: ตัวยาจะออกฤทธิ์โดยกดการนำกระแสประสาทที่กระตุ้นการชักจากสมอง โดยมีการปรับสมดุลของประจุไฟฟ้า รวมถึงเอนไซม์ที่เกี่ยวข้องในกระบวนการนี้ คือ Sodium-potassium ATPase (Sodium-potassium adenosine triphosphatase) ด้วยกลไกดังกล่าวจึงก่อให้เกิดฤทธิ์ของการรักษาตามสรรพคุณ

ข. กลุ่มยาคลายกล้ามเนื้อ: ตัวยาจะออกฤทธิ์ที่บริเวณกล้ามเนื้อ/กล้ามเนื้อลายโดยเข้าจับกับตัวรับ (Receptor) ที่เกี่ยวข้องกับการทำงานของกล้ามเนื้อที่มีชื่อว่า Ryanodine receptor ทำให้ลดปริมาณแคลเซียมในเซลล์กล้ามเนื้อส่งผลให้กล้ามเนื้อคลายตัว

ไฮแดนโทอินมีรูปแบบการจัดจำหน่ายอย่างไร?

ยาไฮแดนโทอินมีรูปแบบการจัดจำหน่าย:

  • ยาเม็ด ยาแคปซูล ชนิดรับประทาน และ
  • ยาฉีด

อนึ่ง: ขนาดยาในแต่ละรูปแบบการจัดจำหน่ายจะขึ้นกับแต่ละชนิดของยาที่แตกต่างกันออกไป

ไฮแดนโทอินมีขนาดรับประทานอย่างไร?

การรับประทานยาในกลุ่มไฮแดนโทอินต้องเป็นไปตามคำสั่งแพทย์เท่านั้น ด้วยมีขนาดความจำเพาะเจาะจงต่อโรคที่แตกต่างกันไป

เมื่อมีการสั่งยาควรแจ้งแพทย์/พยาบาลและเภสัชกรอย่างไร?

เมื่อมีการสั่งยาทุกชนิดรวมถึงยาไฮแดนโทอิน ผู้ป่วยควรแจ้ง แพทย์ พยาบาล และ เภสัชกร ดังนี้

  • ประวัติแพ้ยาทุกชนิดเช่น กินยา/ใช้ยาแล้วคลื่นไส้มาก ขึ้นผื่น หรือแน่นหายใจติดขัด/หายใจลำบาก/ หอบเหนื่อย
  • มีโรคประจำตัวต่างๆ รวมทั้งกำลังกินยา/ใช้ยาหรืออาหารเสริมอะไรอยู่ เพราะยาไฮแดนโทอินอาจส่งผลให้อาการของโรคเหล่านั้นรุนแรงขึ้น หรืออาจเกิดปฏิกิริยาระหว่างยากับยาอื่นๆ และ/หรือกับอาหารเสริมที่กินอยู่ก่อน
  • หากเป็นสุภาพสตรีควรแจ้งว่าอยู่ในภาวะตั้งครรภ์หรือกำลังให้นมบุตร เพราะยาหลายประ เภทสามารถผ่านทางน้ำนมหรือรกและเข้าสู่ทารก จนก่อให้เกิดผลข้างเคียงได้

หากลืมรับประทานยาควรทำอย่างไร?

หากลืมรับประทานยาไฮแดนโทอิน สามารถรับประทานเมื่อนึกขึ้นได้ ถ้าเวลาใกล้เคียงกับ การรับประทานยาในมื้อถัดไป ไม่จำเป็นต้องเพิ่มขนาดรับประทานเป็น 2 เท่า

อย่างไรก็ตามเพื่อประสิทธิผลของการรักษาควรรับประทานยาไฮแดนโทอินให้ตรงเวลา

ไฮแดนโทอินมีผลไม่พึงประสงค์อย่างไร?

อาจกล่าวถึงผล/ อาการไม่พึงประสงค์จากการใช้ยา (ผลข้างเคียง/อาการข้างเคียง) ในภาพรวมของยากลุ่มไฮแดนโทอิน เช่น

  • มีอาการสับสน
  • วิงเวียน
  • ดจาไม่ชัด
  • ตาพร่า
  • เดินเซ
  • ตากระตุก
  • เหงือกบวม
  • ผมงอกช้า
  • อาจพบอาการผื่นคัน และ
  • อาจส่งผลให้เกิดความผิดปกติต่อทารกในครรภ์ได้

มีข้อควรระวังการใช้ไฮแดนโทอินอย่างไร?

มีข้อควรระวังการใช้ยาไฮแดนโทอิน เช่น

  • ห้ามใช้กับผู้ที่แพ้ยาในกลุ่มไฮแดนโทอิน
  • ห้ามใช้ยากลุ่มไฮแดนโทอินกับผู้ที่ป่วยด้วย โรคไทรอยด์, โรคไต, โรคเบาหวาน โรคลูปัส-โรคเอสแอลอี, ผู้ป่วยทางจิตประสาท, ผู้ป่วยโรคความดันโลหิตสูง, ผู้ป่วยโรคกล้ามเนื้อหัวใจขาดเลือด หรือ หัวใจ เต้นผิดจังหวะ, หากจำเป็นต้องใช้ยากลุ่มไฮแดนโทอินกับผู้ป่วยกลุ่มดังกล่าวจะต้องเป็นไปตามคำสั่งแพทย์ซึ่งแพทย์จะพิจารณาเป็นกรณีๆเท่านั้น
  • ห้ามใช้กับผู้ป่วยด้วยอาการที่เรียกว่า Adams-stokes syndrome (ภาวะหมดสติทันทีจากหัวใจทำงานผิดปกติรุนแรงจนส่งผลให้สมองขาดเลือด)
  • ห้ามใช้ยานี้กับ สตรีตั้งครรภ์ สตรีที่อยู่ในภาวะให้นมบุตร และในเด็ก โดยไม่มีคำสั่งจากแพทย์
  • ห้ามรับประทานยานี้พร้อมกับสุรา
  • ห้ามใช้ยาที่เสื่อมสภาพแล้ว
  • ห้ามปรับขนาดการใช้ยานี้หรือหยุดการใช้ยานี้ด้วยตนเองโดยมิได้รับคำสั่งจากแพทย์
  • การใช้ยาอื่นใดร่วมรับประทานพร้อมกับยาไฮแดนโทอินจะต้องผ่านการยืนยันและมีคำสั่งจากแพทย์เท่านั้น ด้วยมียาหลายรายการที่สามารถเกิดปฏิกิริยาระหว่างยากับกลุ่มยาไฮแดนโทอินได้
  • หากพบอาการแพ้ยานี้ให้รีบนำผู้ป่วยมาพบแพทย์/ส่งโรงพยาบาลทันที/ฉุกเฉิน
  • มาพบแพทย์/มาโรงพยาบาลตามแพทย์นัดทุกครั้ง
  • ห้ามแบ่งยาให้ผู้อื่นใช้
  • ห้ามใช้ยาหมดอายุ
  • ห้ามเก็บยาหมดอายุ

***** อนึ่งทุกคนต้องตระหนักถึงความปลอดภัยจากการใช้ ”ยา” ที่รวมถึงยาแผนปัจจุบันทุกชนิด (รวมยาไฮแดนโทอินด้วย) ยาแผนโบราณ อาหารเสริม ผลิตภัณฑ์เสริมอาหาร ทุกชนิดและสมุนไพรต่างๆเสมอ เพราะยามีทั้งให้คุณและให้โทษ ดังนั้นเมื่อมีการใช้ยาทุกครั้งควรต้องปฏิบัติตามข้อปฏิบัติพื้นฐานในการใช้ยาทุกชนิดเสมอ (อ่านเพิ่มเติมได้ในเว็บ haamor.com บทความเรื่อง ข้อปฏิบัติพื้นฐานในการใช้ยาทุกชนิด) รวมทั้งควรต้องปรึกษาเภสัชกรประจำร้านขายยาก่อนซื้อยาใช้เองเสมอด้วยเช่นกัน

ไฮแดนโทอินมีปฏิกิริยาระหว่างยากับยาตัวอื่นอย่างไร?

ยาไฮแดนโทอินมีปฏิกิริยาระหว่างยากับยาตัวอื่น เช่น

  • การใช้ยา Phenytoin ร่วมกับยา Hydrocodone อาจทำให้ระดับยา Hydrocodone ในกระ แสเลือดลดต่ำลงจนส่งผลต่อฤทธิ์ในการรักษา หากไม่มีความจำเป็นใดๆควรหลีกเลี่ยงการใช้ยาร่วมกัน
  • การใช้ยา Ethotoin ร่วมกับยา Propoxyphene อาจทำให้เกิดผลข้างเคียงของยา Etho toin ติดตามมาอย่างมากมายโดยเฉพาะอาการวิงเวียน ง่วงนอน สับสน การครองสติยาก
  • หากเป็นผู้สูงอายุอาจส่งผลถึงความสามารถในการทรงตัวที่แย่ลง จึงควรหลีกเลี่ยงการใช้ยาร่วมกัน
  • การใช้ยา Dantrolene ร่วมกับยา Triprolidine อาจเพิ่มอาการข้างเคียงประเภทวิงเวียน ง่วงนอน ผู้ป่วยบางรายอาจสูญเสียความสามารถในการตัดสินใจ เพื่อเป็นการป้องกันมิให้เกิดอา การข้างเคียงดังกล่าวจึงควรหลีกเลี่ยงการใช้ยาร่วมกัน
  • การใช้ยา Fosphenytoin ร่วมกับยาเม็ดคุมกำเนิดเช่น Levonorgestrel อาจทำให้ประ สิทธิภาพในการคุมกำเนิดด้อยลงไป สุ่มเสี่ยงกับการมีประจำเดือนมาผิดปกติ รวมถึงอาจเกิดการตั้งครรภ์ได้ ในช่วงที่มีการใช้ยาร่วมกันนี้ควรใช้วิธีคุมกำเนิดแบบอื่นร่วมด้วย เช่น การใช้ถุงยางอนามัยชาย เป็นต้น

ควรเก็บรักษาไฮแดนโทอินอย่างไร

ควรเก็บยาไฮแดนโทอิน:

  • เก็บยาตามเงื่อนไขที่ระบุมากับเอกสารกำกับยา/ ฉลากยา
  • เก็บยาในภาชนะที่ปิดมิดชิด พ้นแสง/แสงแดด ความร้อนและความชื้น
  • เก็บยาให้พ้นมือเด็กและสัตว์เลี้ยง
  • ไม่เก็บยาในห้องน้ำหรือในรถยนต์

ไฮแดนโทอินมีชื่ออื่นอีกไหม? ผลิตจากบริษัทอะไรบ้าง?

ยาไฮแดนโทอิน มียาชื่อการค้าอื่น และบริษัทผู้ผลิตเช่น

ชื่อการค้าบริษัทผู้ผลิต
Cerebyx (ซีรีเบ็กซ์) pfizer
Cereneu (ซีรีนิว) Pfizer
Dilantin (ไดแลนติน) Pfizer
Ditoin (ดิโทอิน) Atlantic Lab
Utoin-250 (ยูโทอิน-250) Umeda

บรรณานุกรม

  1. http://www.drugs.com/drug-class/hydantoin-anticonvulsants.html?condition_id=&generic=1&sort=rating&order=desc [2021,Jan16]
  2. https://en.wikipedia.org/wiki/Hydantoin [2021,Jan16]
  3. http://www.drugs.com/drug-class/hydantoin-anticonvulsants.html [2021,Jan16]
  4. https://en.wikipedia.org/wiki/Dantrolene [2021,Jan16]
  5. https://en.wikipedia.org/wiki/Mephenytoin [2021,Jan16]
  6. https://quizlet.com/9664506/hydantoin-side-effects-flash-cards/ [2021,Jan16]
  7. http://www.answers.com/Q/What_are_contraindications_for_taking_hydantoins [2021,Jan16]
  8. http://www.drugs.com/drug-interactions/a-cof-dh-with-phenytoin-1201-8107-1863-0.html?professional=1 [2021,Jan16]
  9. http://www.drugs.com/drug-interactions/acetaminophen-propoxyphene-with-ethotoin-81-0-1050-0.html [2021,Jan16]
  10. http://www.drugs.com/drug-interactions/a-phedrin-with-dantrolene-1966-7245-779-0.html [2021,Jan16]
  11. http://www.mims.com/Thailand/drug/search?q=phenytoin [2021,Jan16]