โรคไบโพลาร์ อารมณ์สองขั้ว (ตอนที่ 2)
- โดย วันทนีย์ โลหะประกิตกุล
- 21 มีนาคม 2557
- Tweet
โรคไบโพล่าร์ (Bipolar disorder) หรือ โรคอารมณ์สองขั้ว เป็นอาการผิดปกติทางสมองซึ่งทำให้มีการแปรปรวนในอารมณ์ การทำกิจกรรม และการทำงานประจำ อาการผิดปกติของโรคไบโพล่าร์ค่อนข้างรุนแรง เพราะมีความแตกต่างแบบ 2 ขั้ว ทำให้มีปัญหาในเรื่องความสัมพันธ์กับผู้อื่นทั้งในที่ทำงานหรือโรงเรียน และแม้แต่การฆ่าตัวตาย อย่างไรก็ดีโรคไบโพล่าร์สามารถรักษาและใช้ชีวิตปกติได้
นักวิทยาศาสตร์ที่ศึกษาโรคไบโพล่าร์ กล่าวว่า โรคนี้เกิดจากหลายเหตุปัจจัยร่วมกัน อย่างแรกก็คือ จากพันธุกรรม โดยนักวิจัยพบว่าเด็กที่มีพ่อแม่หรือญาติเป็นโรคไบโพล่าร์จะมีโอกาสเป็นโรคนี้สูง เมื่อเทียบกับเด็กที่ไม่มีประวัติครอบครัวเป็นโรคนี้ แต่ก็ไม่ได้หมายความว่าเด็กส่วนใหญ่จะต้องเป็นโรคนี้
อย่างไรก็ดี จากการศึกษาในคู่แฝด (Identical twins) แม้ว่าทั้งคู่จะมียีน (Genes) ที่เหมือนกัน แต่ก็ไม่ได้เป็นโรคนี้ทั้งคู่ ทั้งนี้นักวิทยาศาสตร์ก็ยังไม่เข้าใจถึงสาเหตุที่แท้จรงที่ทำให้เป็นโรคไบโพล่าร์
จากการศึกษาโครงสร้างสมองด้วยเครื่องเอ็มอาร์ไอ (Magnetic resonance imaging = MRI) และเครื่องวัดการทำงานของสมอง (Positron emission tomography = PET) ทำให้นักวิจัยได้ภาพการทำงานของสมอง
ซึ่งบางภาพแสดงให้เห็นถึงสมองของคนที่โรคไบโพล่าร์ว่าแตกต่างจากสมองของคนปกติหรือสมองของคนที่มีความผิดปกติทางจิตด้านอื่น เช่น สมองคอร์เทกซ์กลีบหน้าผากส่วนหน้า (Prefrontal cortex = PFC) ของผู้ใหญ่ที่เป็นโรคไบโพล่าร์จะเล็กและทำงานได้น้อยกว่าสมองของผู้ใหญ่ที่ไม่ได้เป็นโรคนี้ ทั้งนี้สมองส่วนนี้มีหน้าที่ในการตัดสินใจ
การทำงานของสมองส่วนนี้ระหว่างที่เป็นวัยรุ่น การพัฒนาที่ผิดปกติของสมอง ทำให้รู้ว่าทำไมจึงมีความผิดปกติเกิดขึ้น และอาจช่วยในการค้นหาอาการป่วยได้ก่อน
คนที่เป็นโรคไบโพล่าร์จะมีอารมณ์สุดขั้ว 2 ด้าน คือ อารมณ์คลุ้มคลั่งที่เรียกว่า ระยะเมเนีย (Manic episode) และอารมณ์ที่เศร้าหรือสิ้นหวังที่เรียกว่า ระยะซึมเศร้า (Depressive episode) หรือบางทีก็มีอารมณ์ผสมกันทั้ง 2 อย่างที่เรียกว่า ระยะผสม (Mixed state) โดยมีการเปลี่ยนแปลงทั้งในด้านของพลังงาน กิจกรรม การนอน และพฤติกรรม โดยอาการของโรคไบโพล่าร์มีดังนี้
อาการของระยะเมเนีย
การเปลี่ยนแปลงทางอารมณ์
- รู้สึกมีความสุขมาก
- หงุดหงิดฉุนเฉียวง่าย
การเปลี่ยนแปลงทางอารมณ์
- รู้สึกเศร้าหรือสิ้นหวัง
- ขาดความสนใจในกิจกรรรมที่เคยสนใจ รวมถึงการมีเพศสัมพันธ์
อาการของระยะซึมเศร้า
การเปลี่ยนแปลงทางพฤติกรรม
- พูดเร็ว คิดเร็ว ความคิดกระโดดไปมา
- ไม่มีสมาธิ
- ทำกิจกรรมมากขึ้น เช่น เริ่มโครงการใหม่
- กระสับกระส่าย
- นอนน้อยแต่ไม่รู้สึกเพลีย
- มีความเชื่อในสิ่งที่ไม่เป็นจริงในความสามารถของคนบางคน
- หุนหันพลันแล่น และมีพฤติกรรมที่สุ่มเสี่ยง
การเปลี่ยนแปลงทางพฤติกรรม
- รู้สึกเหนื่อยหรือช้าลง
- มีปัญหาในการแก้ไขปัญหา การจำ และการตัดสินใจ
- กระสับกระส่าย หงุดหงิด
- เปลี่ยนแปลงในการกิน การนอน หรือนิสัยอื่นๆ
- คิดถึงความตาย การฆ่าตัวตาย หรือพยายามฆ่าตัวตาย
แหล่งข้อมูล:
- Bipolar Disorder. http://www.nimh.nih.gov/health/topics/bipolar-disorder/index.shtml [2014, March 20].
