โรคของคนชอบเก็บ-ไม่กล้าทิ้ง (ตอนที่ 1)

  • โดย วันทนีย์ โลหะประกิตกุล
  • 5 กันยายน 2559
  • Tweet
โรคของคนชอบเก็บ

หลายคนน่าจะเคยเห็นในรายการทีวีบ่อยๆ ที่มีคนกลุ่มหนึ่งที่มีปัญหาเก็บสะสมของในบ้านมากจนล้นเละเทะไปหมด วันนี้เรามารู้จักโรคหนึ่งที่มีอาการแบบนั้นที่เรียกว่า โรคชอบเก็บสะสมของ (Hoarding disorder) ซึ่งเป็นโรคที่เพิ่งถูกเพิ่มเข้ามาใหม่ในเกณฑ์วินิจฉัยโรคทางจิตเวช (DSM 5) เมื่อปี พ.ศ. 2556 นี้เอง ซึ่งก่อนหน้านี้ยังไม่มีเกณฑ์การวินิจฉัยโรคนี้มาก่อน

จากการศึกษาในต่างประเทศ พบว่าโรคชอบเก็บสะสมของมีประมาณร้อยละ 2-5 ในคนทั่วไป คนที่เป็นส่วนใหญ่มักจะเป็นคนโสด โดยมักจะเริ่มเป็นตั้งแต่วัยรุ่นและเป็นต่อเนื่องไปเรื่อยๆ ตลอดชีวิต

เพียงแต่โดยส่วนใหญ่ตอนวัยรุ่นอาจจะไม่เป็นปัญหารุนแรงมากนัก เพราะของที่สะสมมักจะยังไม่มาก (เพิ่งเริ่มสะสม) แต่จะเริ่มเป็นปัญหาหนักเมื่อวัยผู้ใหญ่ เพราะของที่สะสมจะมากขึ้นเรื่อยๆ

สิ่งสะสมที่พบได้บ่อย ได้แก่ หนังสือ นิตยสาร เสื้อผ้า ถุงพลาสติก และขวดต่างๆ ซึ่งการเก็บของนี้จะมากเกินกว่าปกติของคนทั่วไป เช่น เก็บจนล้นกองเต็มทั่วบ้าน เป็นต้น (คนปกติบางคนอาจจะสะสมของบางอย่าง เช่น ชอบสะสมหนังสือ แต่สามารถเก็บวางไว้ในตู้ หรือจัดเก็บได้อย่างเรียบร้อยจะไม่ถือว่าเป็นโรคนี้ )

และการสะสมของจำนวนมากๆ แบบนี้หลายครั้งมักทำให้เกิดอันตรายตามมา เช่น บาดเจ็บเพราะหนังสือล้มทับใส่ ห้องรกจนเป็นภูมิแพ้รุนแรง หรือสกปรกจนติดเชื้อ เป็นต้น

ส่วนใหญ่พบว่าโรคจะเป็นลักษณะเรื้อรัง ไม่หายขาด โดยอาการอาจจะเป็นมากขึ้นเป็นบางช่วง โดยเฉพาะช่วงที่มีความเครียด มักจะมีการสะสมของมากขึ้น และผู้ป่วยส่วนใหญ่มักไม่คิดว่าตัวเองผิดปกติ ส่วนมากมองว่าการเก็บของของตัวเองนั้นสมเหตุสมผล

โรคชอบเก็บสะสมของ (Hoarding disorder) เป็นลักษณะของคนที่ชอบเก็บสะสมของแบบรกรุงรัง แม้ว่าของอาจจะมีราคาเล็กน้อยหรือไม่มีค่าเลย หรือแม้แต่การสะสมสัตว์เลี้ยงเป็นจำนวนมาก ที่ไม่สามารถดูแลให้อยู่ในสภาพที่ถูกสุขลักษณะได้ จนเป็นผลให้เกิดปัญหาได้หากเกิดกรณีที่

  • จำนวนของสิ่งของกระทบต่อการใช้ชีวิตปกติ เช่น ของเก็บจนรกเต็มบ้านไปหมด จนไม่มีทางเดิน
  • เกิดปัญหาเรื่องความสัมพันธ์ระหว่างคนในครอบครัว เช่น จะรู้สึกโกรธหากใครพยายามที่จะจัดระเบียบของนั้น

ทั้งนี้ โรคชอบเก็บสะสมของ (Hoarding disorder) จะแตกต่างจากการสะสม (Collecting) ทั่วไป กล่าวคือ คนที่สะสมของ เช่น แสตมป์ รถรุ่นต่างๆ จะมีการตั้งใจเก็บเฉพาะของบางรายการ มีการแยกประเภท และเป็นการเก็บอย่างเป็นระเบียบ ทำให้หาง่าย แม้ว่าของจะมีชิ้นใหญ่ก็จะไม่มีการวางเกะกะ ไม่สร้างปัญหาเหมือนคนที่เป็นโรคชอบเก็บสะสมของ

และที่สำคัญก็คือ คนที่เป็นโรคชอบเก็บสะสมนี้มักจะไม่รู้สึกว่าตัวเองมีปัญหา ทำให้รักษาได้ยาก

แหล่งข้อมูล

1. สมาคมจิตแพทย์เผย! “โรคเก็บสะสมของ” ชอบเก็บ-ไม่กล้าทิ้ง พบมากในคนโสด. http://news.mthai.com/hot-news/social-news/515373.html [2016, September 3].

2. Hoarding disorder. http://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/hoarding-disorder/basics/definition/con-20031337 [2016, September 3].

3. Hoarding disorder. http://www.nhs.uk/Conditions/hoarding/Pages/Introduction.aspx#why [2016, September 3].