โรคกระเพาะปัสสาวะอักเสบ โรคฮิตของผู้หญิง (ตอนที่ 1)
- โดย วันทนีย์ โลหะประกิตกุล
- 26 ธันวาคม 2555
- Tweet
สาวโสดบริสุทธิ์ที่เพิ่งผ่านประตูวิวาห์ หรือสาวที่เพิ่งเริ่มมีกิจกรรมทางเพศ มีบ่อยครั้งที่ต้องเผชิญกับปัญหาที่สร้างความเจ็บปวดอันคาดไม่ถึง นั่นคือการอักเสบหรือติดเชื้อของกระเพาะปัสสาวะหรือท่อปัสสาวะ ซึ่งทำให้เจ็บปวดเวลาถ่ายปัสสาวะและถ่ายปัสสาวะลำบาก ถ้าเป็นไม่มากจะมีอาการรบกวนอยู่ 2 - 3 วัน แต่ถ้าเลวร้ายกว่านั้นก็อาจเจ็บปวดมากจนเคลื่อนไหวร่างกายไม่สะดวก และหากไม่ได้รับการรักษาที่ถูกต้องก็จะนำไปสู่อาการที่ร้ายแรงกว่าคือ "โรคไตอักเสบ" ได้
นพ.ภควัฒน์ ระมาตร์ ภาควิชาศัลยศาสตร์ โรงพยาบาลศิริราช กล่าวว่า โรคกระเพาะปัสสาวะอักเสบ เกิดจากการติดเชื้อของระบบทางเดินปัสสาวะ ซึ่งส่วนใหญ่มาจากทางช่องคลอดและทวารหนัก และมักเกิดกับคุณผู้หญิง ผู้ที่เป็นโรคกระเพาะปัสสาวะอักเสบ จะมีอาการปวดปัสสาวะบ่อยแบบกะปริดกะปรอย ปัสสาวะมีกลิ่นเหม็น สีขุ่น หรือมีเลือดปนด้วย ซึ่งอาการจะเกิดขึ้นหลังอั้นปัสสาวะนาน
โรคกระเพาะปัสสาวะอักเสบ (Cystitis หรือ Bladder Infections) ที่มักเรียกกันแพร่หลายว่าเป็น "โรคระหว่างฮันนีมูน" (Honeymoon's cystitis) เป็นโรคติดเชื้อที่เกิดกับกระเพาะปัสสาวะ ส่วนใหญ่พบในผู้หญิงมากกว่าผู้ชาย มากกว่าครึ่งหนึ่งของผู้หญิงจะมีการติดเชื้อที่กระเพาะปัสสาวะอย่างน้อยหนึ่งครั้งในชีวิต อย่างไรก็ดี ผู้ชายก็มีโอกาสเป็นโรคนี้มากขึ้นเมื่อมีอายุมากขึ้น เนื่องจากต่อมลูกหมากมีขนาดใหญ่ขึ้น
แพทย์ยังไม่แน่ใจถึงสาเหตุว่าทำไมผู้หญิงจึงเป็นโรคกระเพาะปัสสาวะอักเสบมากกว่าผู้ชาย แต่สงสัยว่าอาจเป็นเพาะผู้หญิงมีท่อปัสสาวะ (Urethra) ซึ่งเป็นท่อที่นำน้ำปัสสาวะออกจากกระเพาะปัสสาวะ (Bladder) ที่สั้นกว่าผู้ชาย (มีความยาวเพียง 1.5 นิ้ว) ทำให้ง่ายต่อการติดเชื้อแบคทีเรียที่กระเพาะปัสสาวะ นอกจากนี้การที่ท่อปัสสาวะของผู้หญิงอยู่ติดกับช่องคลอดและทวารหนัก ทำให้เชื้อแบคทีเรียจากบริเวณเหล่านั้นเข้าไปยังทางเดินปัสสาวะได้ง่าย
การติดเชื้อในกระเพาะปัสสาวะจะไม่รุนแรงถ้าได้รับการรักษาอย่างถูกวิธี แต่อาจกลับมาเป็นได้อีกในบางคน ในกรณีที่รุนแรง (ซึ่งพบได้ยาก) อาจทำให้เกิดการติดเชื้อในไตได้ และเป็นผลให้ไตเสียอย่างถาวร ดังนั้นจึงควรรักษาถึงต้นเหตุของการติดเชื้อและหาทางป้องกันไม่ให้กลับมาเป็นอีก
ในผู้สูงอายุ การวิเคราะห์ถึงการติดเชื้อที่กระเพาะปัสสาวะอาจทำได้ยาก เพราะอาการไม่ค่อยชัดเจนและบ่อยครั้งที่เกิดจากอายุที่มากขึ้น ผู้สูงอายุที่กลั้นปัสสาวะไม่อยู่ หรือเฉื่อยชาขาดความกระตือรือร้น หรือสับสน ควรปรึกษาแพทย์
ส่วนใหญ่การติดเชื้อในกระเพาะปัสสาวะมีสาเหตุมาจากเชื้อแบคทีเรียอีโคไล (E.coli = Escherichia coli) ที่อาศัยอยู่ในลำไส้ เชื้อจะเข้าทางท่อปัสสาวะไปยังกระเพาะปัสสาวะ
โดยปกติร่างกายจะสามารถทำลายเชื้อแบคทีเรียได้เมื่อเราปัสสาวะ อย่างไรก็ดี บางครั้งเชื้อแบคทีเรียอาจติดอยู่ที่ผนังของท่อปัสสาวะหรือกระเพาะปัสสาวะ หรือเชื้อมีการเจริญเติบโตอย่างรวดเร็วในกระเพาะปัสสาวะ
ในปัจจุบันการติดเชื้อในกระเพาะปัสสาวะมักมาจากแบคทีเรีย 2 ตัว ที่แพร่โดยการมีเพศสัมพันธ์ คือ เชื้อคลามีเดีย (Chlamydia) และ เชื้อไมโคพลาสมา (Mycoplasma) การใช้หลอดสวนกระเพาะปัสสาวะ (Catheters) ที่ใช้กันตามโรงพยาบาลหรือที่บ้าน ก็อาจทำให้เกิดการติดเชื้อได้เช่นกัน
แหล่งข้อมูล:
- แบบไหน! โรคกระเพาะปัสสาวะอักเสบในผู้หญิง http://www.manager.co.th/QOL/ViewNews.aspx?NewsID=9550000153442&Keyword=%e2%c3%a4 [2012, December 25].
- Cystitis Directory. http://www.webmd.com/a-to-z-guides/cystitis-directory [2012, December 25].
- Cystitis – acute. http://www.nlm.nih.gov/medlineplus/ency/article/000526.htm [2012, December 25].
