ยาโดลุทิกราเวียร์ (Dolutegravir หรือ Dolutegravir sodium หรือ Dolutegravir Na ย่อว่า DTG) เป็นยาในกลุ่มอินทีเกรซ อินฮิบิเตอร์ (Integrase inhibitor)ที่ใช้รักษาผู้ป่วยเอชไอวี ได้รับการขึ้นทะเบียนเมื่อปี ค.ศ.2013 (พ.ศ.2556) และองค์การอนามัยโลกยังออกมารับรองถึงประสิทธิผลในการใช้รักษาผู้ที่ติดเชื้อเอชไอวี (HIV) อีกด้วย
ยาโดลุทิกราเวียร์มีรูปแบบเภสัชภัณฑ์เป็นยารับประทาน ตัวยาจะมีระยะเวลาอยู่ในร่างกายได้นานประมาณ 14 ชั่วโมงก่อนที่จะถูกขับทิ้งไปกับอุจจาระและปัสสาวะ สำหรับกลไกการออกฤทธิ์ของยาโดลุทิกราเวียร์ จะแสดงการยับยั้งการจำลองหรือการสร้างเซลล์ไวรัสเอชไอวีตัวใหม่ ทำให้การแพร่กระจายของไวรัสเอชไอวีในร่างกายหยุดหรือช้าลง ส่งผลลดภาวะติดเชื้อต่างๆของผู้ป่วย และทำให้การดำรงชีวิตของผู้ป่วยยาวนานขึ้น
*สำหรับผลข้างเคียงสำคัญของยาโดลุทิกราเวียร์ที่ต้องเฝ้าระวัง คือ เรื่องการทำงานของตับ ผู้ป่วยที่ได้รับยาโดลุทิกราเวียร์จำเป็นต้องได้รับการตรวจสภาพการทำงานของตับเป็นระยะๆ *กรณีที่มีภาวะตับทำงานผิดปกติ/ตับอักเสบขึ้นมา สามารถสังเกตจากอาการ ตัวเหลืองตาเหลือง ปัสสาวะมีสีคล้ำ อุจจาระมีสีซีดจาง คลื่นไส้ เบื่ออาหารต่อเนื่องเป็นเวลาหลายวัน มีอาการเจ็บ/ปวดบริเวณใต้ชายโครงขวา(ตำแหน่งที่อยู่ของตับ) หากพบเห็นเหตุการณ์เหล่านี้ ต้องรีบนำตัวผู้ป่วยมาพบแพทย์/มาโรงพยาบาลทันที
อีกประการ *กรณีที่แพ้ยาโดลุทิกราเวียร์ มักจะเกิดอาการ มีไข้ ปวดกล้ามเนื้อ ปวดข้อ เกิดแผลในช่องปาก ผิวหนังลอก ใบหน้า-ริมฝีปาก-ลิ้นมีอาการบวม ตาบวมและแดง ตลอดจนหายใจลำบาก ซึ่งหากพบผู้ป่วยที่ใช้ยานี้แล้วมีอาการดังกล่าว ต้องรีบนำตัวผู้ป่วยมาพบแพทย์/มาโรงพยาบาลทันที/ฉุกเฉิน เช่นกัน
อาจสรุปข้อควรปฏิบัติ/ข้อควรระวังของผู้ป่วยก่อนได้รับยาโดลุทิกราเวียร์มีดังนี้
ยาโดลุทิกราเวียร์ เป็นยารักษาเอชไอวีที่ได้รับการยอมรับจากประเทศแถบโลกตะวันตก สหภาพยุโรป และมีจำหน่ายในประเทศไทย ซึ่งมีทั้งสูตรตำรับยาเดี่ยวและสูตรตำรับแบบยาผสม โดยคณะกรรมการอาหารและยาของบ้านเรากำหนดได้กำหนด ให้ยาโดลุทิกราเวียร์เป็นประเภทยาควบคุมพิเศษ ก่อนที่ผู้ป่วยเอชไอวีจะได้รับยาชนิดนี้ต้องผ่านการตรวจคัดกรองร่างกายจากแพทย์ทุกครั้ง และต้องใช้ยาตามคำสั่งแพทย์แต่ผู้เดียว
ยาโดลุทิกราเวียร์มีสรรพคุณ/ข้อบ่งใช้ เช่น
โดยทั่วไป ไวรัสเอชไอวี จะเข้ารวมตัวกับกลุ่มเซลล์เม็ดเลือดขาว อย่างเช่นชนิด T-Cell โดยผ่านเข้าทางสาร Glycoproteins ที่อยู่บริเวณผิวของ T-Cell ซึ่งมีชื่อเรียกเฉพาะว่า CD4+ (Cluster of differentiation 4) หลังจากนั้นจะมีกระบวนการจำลองสารพันธุกรรมของไวรัสชนิด RNA ไปเป็น DNA ซึ่ง DNA นี้จะเข้ารวมตัวกับ DNA ของเม็ดเลือดขาวผู้ป่วย ก่อให้เกิดการกลายพันธุ์และหมดสภาพของเม็ดเลือดขาวในการเป็นภูมิคุ้มกัน/ภูมิคุ้มกันต้านทานโรคของร่างกาย ซึ่งกระบวนการดังกล่าว ไวรัสเอชไอวีจะอาศัยเอนไซม์ที่มีชื่อว่า อินทีเกรซ (Integrase) ทั้งนี้ ยาโดลุทิกราเวียร์ที่เป็นยาอินทีเกรซ อินฮิบิเตอร์ จะเข้ายับยั้งการทำงานของเอนไซม์อินทีเกรซ ทำให้กระบวนการจำลองไวรัสเอชไอวีสิ้นสุด และไม่สามารถสร้างไวรัสฯรุ่นใหม่ได้ อย่างไรก็ตาม ผู้ป่วยที่ได้รับยาโดลุทิกราเวียร์ จะยังคงมีเชื้อเอชไอวีหลงเหลืออยู่ในร่างกายเสมอ แต่ในปริมาณเชื้อที่ลดลง จนลดอาการโรคหรือไม่ก่ออาการโรค ดังนั้น เมื่อประมวลผลสรุปในภาพรวม ตัวยาโดลุทิกราเวียร์จึงทำให้ยืดอายุของผู้ป่วยเอชไอวีได้ยาวนานขึ้น
ยาโดลุทิกราเวียร์มีรูปแบบการจัดจำหน่ายในสูตรตำรับทั้งที่เป็นยาเดี่ยว และสูตรผสมร่วมกับยาต้านเอชไอวีตัวอื่น เช่น
ยาโดลุทิกราเวียร์มีขนาดรับประทาน เช่น
อนึ่ง:
*****หมายเหตุ: ขนาดยาและระยะเวลาในการใช้ยาที่ระบุในบทความนี้ เป็นเพียงตัวอย่างหนึ่งเท่านั้น ไม่สามารถใช้ทดแทนคำสั่งใช้ยาของแพทย์ได้ การใช้ยาที่เหมาะสม ควรต้องปรึกษาแพทย์หรือเภสัชกรก่อนเสมอ
เมื่อมีการสั่งยาทุกชนิดรวมยาโดลุทิกราเวียร์ ผู้ป่วยควรแจ้งแพทย์/พยาบาล และเภสัชกร ดังนี้
หากลืมรับประทานยาโดลุทิกราเวียร์ สามารถรับประทานยาทันทีเมื่อนึกขึ้นได้ ถ้าเวลาใกล้เคียงกับการรับประทานยาในมื้อถัดไป ไม่จำเป็นต้องเพิ่มปริมาณยาเป็น 2 เท่า ให้รับประทานยาที่ขนาดปกติ
*แต่อย่างไรก็ตาม การหยุดรับประทานยาโดลุทิกราเวียร์เอง จะส่งผลให้ประสิทธิภาพการรักษาเอชไอวีต่ำลง และกรณีหยุดรับประทานยาโดลุทิกราเวียร์เป็นเวลาหลายวันติดต่อกัน หรือหยุดยานี้บ่อยๆ ให้ผู้ป่วยรีบเข้ามาปรึกษาแพทย์/มาโรงพยาบาล เพื่อการตรวจร่างกายยืนยันอาการโรค และเพื่อแพทย์ปรับแนวทางการใช้ยานี้ให้เหมาะสมกับผู้ป่วย
ยาโดลุทิกราเวียร์สามารถก่อให้เกิดผลไม่พึงประสงค์จากยา( ผลข้างเคียง/อาการข้างเคียง)ต่อระบบอวัยวะต่างๆของร่างกาย ดังนี้ เช่น
มีข้อควรระวังการใช้ยาโดลุทิกราเวียร์ เช่น
***** อนึ่ง ทุกคนต้องตระหนักถึงความปลอดภัยจากการใช้ ”ยา”ที่รวมถึง ยาแผนปัจจุบันทุกชนิด(รวมยาโดลุทิกราเวียร์ด้วย) ยาแผนโบราณ อาหารเสริม ผลิตภัณฑ์เสริมอาหาร ทุกชนิด และสมุนไพรต่างๆเพราะยามีทั้งให้คุณและให้โทษ ดังนั้นเมื่อมีการใช้ยาทุกครั้งควรต้องปฏิบัติตามข้อปฏิบัติพื้นฐานในการใช้ยาทุกชนิด(อ่านเพิ่มเติมได้ในเว็บ haamor.com บทความเรื่อง ข้อปฏิบัติพื้นฐานในการใช้ยาทุกชนิด)รวมทั้งควรต้องปรึกษาเภสัชกรประจำร้านขายยาก่อนซื้อยาใช้เองเสมอ
ยาโดลุทิกราเวียร์มีปฏิกิริยาระหว่างยากับยาตัวอื่น เช่น
ควรเก็บยาโดลุทิกราเวียร์ภายใต้อุณหภูมิ 30 องศาเซลเซียส(Celsius) ห้ามเก็บยาในช่องแช่แข็งตู้เย็น เก็บยาในภาชนะที่ปิดมิดชิด พ้นแสง/แสงแดด ความร้อนและความชื้น เก็บยาให้พ้นมือเด็กและสัตว์เลี้ยง และไม่เก็บยาในห้องน้ำหรือในรถยนต์
ยาโดลุทิกราเวียร์ มียาชื่อการค้า และบริษัทผู้ผลิต/ผู้จำหน่าย เช่น
ชื่อการค้า | บริษัทผู้ผลิต |
---|---|
Tivicay (ไทวิเค) | GlaxoSmithKline |
Triumeq (ไทรอำเม็ก) | GlaxoSmithKline |